HABERCİLİĞİN TEMEL KAVRAMLARI - Deneme Sınavı - 18

Dünyadaki medya sistemleri, basın ya da gazetecilik ekseninde dört ayrı kategoride tanımlanmaktadır. Bunlar Otoriter, Özgürlükçü (Liberal), Toplumsal (Sosyal) Sorumluluk ve Sovyet-Totaliter Kuram şeklinde dilimize çevrilebilir. Doğru cevap C seçeneğidir

Otoriter kuramın hedefli; devlete hizmet etmek, hükümet politikalarını desteklemek ve ilerletmek. Doğru cevap C seçeneğidir

Tarihsel süreç içinde en uzun dönem uygulama imkanı bulan ve ortaçağda zirveye ulaşan otoriter anlayış, her türlü gücün devletin başındaki kişinin elinde toplanması esasına dayanır. Bu düşüncenin felsefi temelleri Eflatun’dan Machiavelli, Hobbes ve Hegel’e kadar uzanmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir

Medya, yerleşik siyasi güce her zaman bağlı olmalıdır. Medya, kanunları ya da kurulu düzeni bozucu şeyleri yapmaktan kaçınmalıdır. Medya, ahlaki ve siyasi değerlere ve çoğunluğa karşı saldırgan olmamalıdır. Bu ilkelerin geçerliliğini sağlamak için öndenetim ve sansür uygulaması meşru ve haklıdır. Otoriteye karşı kabul edilmez saldırılar, resmi politikalardan hoş görülmeyecek sapmalar ve ahlak kurallarına uymama cezai sorumluluk gerektiren bir suçtur. Gazeteciler ya da medya çalışanları, kendi medya organizasyonları içinde bağımsızdırlar. Medya üzerinde özel mülkiyet ancak bu şartlara uyma halinde kabul edilebilir. Doğru cevap C seçeneğidir

John Milton, John Locke, John Stuart Mill ve onların görüşlerinden etkilenen gazeteciler, artık basının görevinin devlete hizmet etmek olmadığını, basının bilgi verme, eğlendirme ve satma kadar hükümeti kontrol etme ve gerçeği bulmasına yardım etme görevlerini yerine getirmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Doğru cevap E seçeneğidir

Özgürlükçü anlayış, dileyen herkesin yayın yapabilme özgürlüğüne sahip olması gerektiği düşüncesini benimsemiştir. Buna göre: İletişim/yayın kuruluşları herhangi bir ön izin / yetki belgesi alma koşuluna bağlı olmaksızın kurulabilmelidir. İletişim alanında meslek seçmek için herhangi bir ön koşul bulunmamalıdır. Herhangi bir şeyin istek dışında yayınlanması için zorluk ya da baskı olmamalıdır. Yasalarla sınırları önceden belirlenmiş özel yaşamın gizliliği, vatana ihanet, yurt güvenliği gibi kutsal konular dışında resmi görüş ve hükümetlere yönelik karşı düşünce açıklama, eleştiri, aktarım sonrasında da bir suç kovuşturmasına konu olmamalıdır. Doğru cevap a seçeneğidir

Haber alma özgürlüğü: Toplumun haber ve bilgi edinme konusunda özgür olması, kendi seçtiği her türlü habere kavuşabilmesi gereklidir. Doğru cevap D seçeneğidir

Medya haber aktarımının sağlanması yanında kültür ve sanatın yayılması ve geliştirilmesi amaçlarını da benimsemeli, eğitici olmalıdır. Doğru cevap A seçeneğidir

Katılımcı Demokratik Kuram, yönetime katılmayı ve yukarıdan aşağıya bir örgütlenme ve iletişim yerine yatay, aynı düzeyde ve eşitlikçi bir anlayışın yerleşmesi fikrine dayandırmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir

Marksist Model gazeteciliğin amaçlarını şöyle tanımlar: Gerçeği araştırmak, insanları eğitmek ve siyasi anlamda tarafları açıklamak, sosyalist öğretiye destek isteyecek şekilde insanlara hizmet etmek, görüşlere şekil vermek ve davranışları değiştirmek. Doğru cevap C seçeneğidir

Çevreyi gözlemleyerek çevrede bulunan ve topluluğu etkileyen tehlike ve imkânları ortaya koyar. Haberleri okuyucu kitlesinin davranışlarını eş güdecek biçimde seçer, değerlendirir ve yorumlar. Toplumsal mirasın sonraki kuşaklara aktarılmasında önemli bir rol üstlenir.Tehlike ve fırsatları haber veren bekçidir.Önemli toplumsal sorunlar konusunda uzlaşma ve karara varmayı kolaylaştırmak üzere alternatifler sunan danışmandır Toplumun yeni üyelerine kurulu kültürü ileten öğretmendir Güldüren, dinlendiren, eğlendirendir. Ticareti hızlandıran ve genişleten işadamıdır. Anlamlı bir çerçeve içinde günün olaylarını doğru, tam ve mantıki bir biçimde sunar. Kanaat ve eleştirilerin değiş tokuş edildiği bir forum oluşturur. Toplum içindeki grupların kanaat ve tavırlarını birbirlerine duyurabilecekleri bir ortam oluşturur. Toplumun amaçlarını ve değerlerini sunar. Doğru cevap e seçeneğidir

Medya kuruluşlarında, haber toplamak ve yazmakla görevli muhabirlerin çalışmalarını organize eden, muhabirlere haber konuları öneren ve onlardan gelen haberleri kontrol ederek, yayın politikasına uygun olarak haberleri seçerek uymayanları eleyen kişi istihbarat şefidir. Doğru cevap B seçeneğidir

Redaksiyon; yazılmış bir haber metni üzerinde gerekli düzeltmeleri yaparak haberi yayına hazır hale getirme işidir. Redaktör de bu işi gerçekleştiren kişidir. Doğru cevap c seçeneğidir

Herhangi bir kurumu ya da olayı izleyecek olan muhabirin, söz konusu kurumun yetkilisine, yayın organı adına başvurup gerekli bürokratik işlemleri yerine getirdikten sonra bu kurumun nezdinde ya da izlenip aktarılacak olay için kabul edilmesi sistemine “akreditasyon” adı verilmektedir. Akreditasyon kriterleri çoğu zaman öznel değerlendirmelere bağlıdır. Doğru cevap a seçeneğidir

Medya kuruluşları, ulusal ya da uluslararası haber ajanslarına abonedir ve bu ajanslardan medya kuruluşlarına sürekli haberler akmaktadır. Haber ajanslarından alınan haberler, birbirini izleyen ve farklı konularda olması nedeniyle birbirinden ayrılması gerekmektedir. Tiriyaj, ajanstan gelen haberlerin konularına göre sınıflandırılarak birbirinden ayrılmasıdır. Ayrılan haberler daha sonra ilgili servislere gönderilir. Doğru cevap b seçeneğidir

Uluslararası Gazeteciler Federasyonu gazeteciyi “asli, sürekli ve ücretli işe, bir ya da birkaç basın organında yazı ve resimle katkıda bulunan ve kazancının çoğunu böylece sağlayan kişi” olarak tanımlar. Doğru cevap E seçeneğidir

Mesleğin üstatlarından Nezih Demirkent’in şu açıklaması dikkat çekicidir: Her eline kalem alan kişi ya da her sarı basın kart sahibi olan gazeteci sayılmayabilir. Doğru cevap D seçeneğidir

Yayın organlarının kadrosu dışında ve bazen birden çok yayın organı için haber yazan muhabirlerine kaşeli muhabir denir. Doğru cevap A seçeneğidir

Haber; Var olan her şey haberdi. Dün bilmediğimiz ama bugün öğrendiğimiz şeylerdir. Okuyucunun okumak, izleyicinin izlemek istediği ve ona ilginç gelen şeylerdi. Bir olayın raporudur, özetidir. Yarının tarihidir. Doğru cevap E seçeneğidir

Logonun üstünde bulunan haber sürmanşet olarak adlandırılır.