HABERCİLİĞİN TEMEL KAVRAMLARI - Deneme Sınavı - 10

Bölgesel süreli yayın: Tek bir basın-yayın kuruluşu tarafından basılan ve en az üç komşu ilde veya en az bir coğrafi bölgede yayımlanan süreli yayını,

Güdümlü basın (gazetecilik): Güç odaklarınca yönetilebilen, istenildiği şekilde haber ya da yazı çıkartılabilen, yönlendirilebilen yayın organları için kullanılan eski bir eleştirel kavramdır.

Akredite Gazetecilik: Herhangi bir kurumu ya da olayı izleyecek olan muhabirin, söz konusu kurumun yetkilisine, yayın organı adına başvurup gerekli bürokratik işlemleri yerine getirdikten sonra bu kurumun nezdinde ya da izlenip aktarılacak olay için kabul edilmesi sistemine “akreditasyon” adı verilmektedir. Akreditasyon kriterleri çoğu zaman öznel değerlendirmelere bağlıdır.

Tiriyaj: Medya kuruluşları, ulusal ya da uluslararası haber ajanslarına abonedir ve bu ajanslardan medya kuruluşlarına sürekli haberler akmaktadır. Haber ajanslarından alınan haberler, birbirini izleyen ve farklı konularda olması nedeniyle birbirinden ayrılması gerekmektedir. Tiriyaj, ajanstan gelen haberlerin konularına göre sını andırılarak birbirinden ayrılmasıdır. Ayrılan haberler daha sonra ilgili servislere gönderilir.

Belirli bir alanda ve konuda açıklayıcı ya da yorumlayıcı nitelikteki ispatlayıcı iddiadaki yazı türü ise “makale” adıyla anılır. Bunlar kamuoyunu ilgilendiren konularda belirli aralıklarla köşe yazarları tarafından açıklama yapmak, okurun ya da ilgililerin bakış açılarına katkıda bulunmak için kaleme alınan yazılardır. Makalelerde ileri sürülen görüşlerin sağlam kaynaklara ve belgelere dayandırılması gerekir. Yazarın araştırmasına dayalı olarak, kanıt ya da belgelerini ifade ederek kaleme aldığı görüş bildiren yazılar makale türünde yazılardır.

Asparagas haber: Gerçeği yansıtmayan uydurma haber anlamına gelir. Halkın ilgisini çekecek nitelikte masa başında uydurulmuş, gerçek dışı haberler asparagas haber olarak nitelendirilir. Bu tür haberlere yalan haber, palavra haber ya da şişirme haber de denir.

Yenilik ve Anilik: Haber ögelerinden “ne zaman” sorusu “yenilik” ölçütüne karşılık gelir.

“Objektiflik”, “nesnellik”, “yansızlık” ya da “tarafsızlık” çağdaş toplumlarda medyanın, habercinin ve haberin sahip olması gereken temel niteliklerden biri olarak gösterilir. Objektiflik sözlükte; öznenin kendi duygu, düşünce ve önyargılarından uzakta kalarak ve herhangi bir başka etki altında da kalmaksızın iş görme niteliği olarak tanımlanır.

İletişim, en genel anlamda duygu, düşünce ya da bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla baş­kalarına aktarılması şeklinde işleyen karşılıklı bir süreçtir. Doğru cevap A’dır.

En genel anlamda “kitle iletişimi”; iletilerin kamusal, dolaylı, tek yönlü teknik bir araç saye­sinde dağınık bir kitleye iletildiği süreç şeklinde tanımlanır. Doğru cevap E’dir.

Elektrik dalgalarının özelliğinden yararlanarak seslerin kablo olmaksızın uzak mesafelere iletilme­sine dayalı sistemin adı olan “radyo” teknolojisi, radyo istasyonları aracılığıyla radyo yayıncılığına olanak sağlamaktadır. Doğru cevap C’dir.

Başlıca sosyal medya platformları şunlar­dır: Facebook, Twitter, Facebook Mes­senger, Whatsupp, YouTube, Pinterest, Instagram, Spapchat, Google Plus, Skype, LinkedIn, Telegram, VK, Periscope, vb.

E-posta ise, geçmişte kâğıda yazılarak gerçekleştirilen mektupla haberleşmenin dijital ağa ya da internet ortamına taşınmış halidir. Doğru cevap B’dir.

Genel Yayın Yönetmeni: Genel olarak gazete ya da derginin yayın politikasından, yayın içeriği­nin bu politikaya uygunluğundan, yayın içeriğinin düzeninden ve içeriğinden, ayrıca yazı işlerinin iş­leyişinden ve gazetenin organizasyonundan sorum­lu en tepedeki kişidir. Doğru cevap D’dir.

“Basın özgürlüğü ve bu özgürlüğün kullanımı­nı düzenlemek” amacını taşıyan 5187 sayılı, gün­cel Basın Kanunu, TBMM tarafından 9 Haziran 2004 tarihinde kabul edilmiştir. Doğru cevap C’dir.

“Basın özgürlüğü ve bu özgürlüğün kullanımı­nı düzenlemek” amacını taşıyan 5187 sayılı, gün­cel Basın Kanunu, TBMM tarafından 9 Haziran 2004 tarihinde kabul edilmiştir. Kanun’un ikinci maddesinde temel bazı kavramlara ilişkin tanımla­malara yer verilir. 

Süreli yayın: Belli aralıklarla yayımlanan gazete, dergi gibi basılmış eserler ile haber ajansları yayınlarını ifade eder.  Doğru cevap A’dır.

Skandal haber: Büyük yankı uyandıran, ilgi çeken, utanç verici ya da küçük düşürücü olayları konu alan haber. Doğru cevap D’dir.

Medyanın toplum adına yaptığı faali­yetler özetle şöyle sıralanabilir:

Doğru cevap E’dir.

Gazetecilik ve gazetecilik mesleğiyle ilgili bazı özel kavramlar şu alt başlıklar halinde tanımlanmıştır:

Doğru cevap C’dir.

Yazı işlerinin temel sorumluluğu gazeteye girecek yazı ve görselleri toplama, hazırlama, kontrol etme ve önem sırasına göre sıralama, sayfa tasarımına uygun hale getirme ve sayfalara sığdırmaktır. Yayın içeriğinin sayfaya yerleştirilmesi ve basılması işlemleri görsel yönetmen ve sayfa sekreterlerinden (tasarımcılarından) oluşan  “teknik birimin”  sorumluluğundadır.

Redaksiyon; yazılmış bir haber metni üzerinde gerekli düzeltmeleri yaparak haberi yayına hazır hale getirme işidir. Redaktör de bu işi gerçekleştiren kişidir. Her gazete, dergi ile radyo ve televizyonda, haber yayımından yasal olarak sorumlu kişiye “sorumlu müdür” denir. Genel yayın yönetmeni ise genel olarak gazete ya da derginin yayın politikasından, yayın içeriğinin bu politikaya uygunluğundan, yayın içeriğinin düzeninden ve içeriğinden, ayrıca yazı işlerinin işleyişinden ve gazetenin organizasyonundan sorumlu en tepedeki kişidir. İstihbarat müdürü /şefi, medya kuruluşlarında, haber toplamak ve yazmakla görevli muhabirlerin çalışmalarını organize eden, muhabirlere haber konuları öneren ve onlardan gelen haberleri kontrol ederek, yayın politikasına uygun olarak haberleri seçerek uymayanları eleyen kişidir. Editör, haberlerin, okurun ya da izleyicinin ilgisini çekecek şekilde yeniden başlıklarındırılması, yazılması, düzenlenmesinden, haber içeriğinin yeniden kurgulanmasından sorumlu kişidir.