HABER YAZMA TEKNİKLERİ

Ters piramit tekniğinin en büyük avantajı şu saptamaya dayanır: Gazete okurlarının bir gün içerisinde gazete okumaya ayırdıkları sürenin yaklaşık 15 ile 25 dakika arasında değiştiği hesaplanmaktadır. İnternet kullanıcılarının haber okumak için ayırdıkları süre ise daha azdır.

Haber yazma kuralları içinde en eskisi ve en çok kullanılanı ters piramittir. Tekniğin bu uzun ömrünün ardında sihirli bir formül yatar. Çünkü bu teknikte habere yönelik bilgilerin, hedef kitlenin ilgisine göre, en önemliden daha az önemliye doğru sıralanması öngörülür. En can alıcı, en önemli bilgi en başta verilir ve ardından konunun ayrıntılarına değinilir. Söz konusu “önemlilik sıralaması” nedeniyle bu tekniğe, ters dönmüş bir piramit şeklini andırdığından “ters piramit” adı verilmiştir.

Masalda olayın giriş, gelişme ve sonuç bölümleri bulunurken, haberde sonuç en başta yer alır. Olayın sonunda ne olmuşsa, o en başta söylenir. Özellikle ani gelişen olaylarda ilk beklenen şey, olayın ne olduğunun açıklanmasıdır. Ters piramit tekniğinin sağladığı bu hızlı ve özlü anlatım, gazeteye daha fazla haberin sığdırılmasını sağlar. Ters piramit tekniği ile yazılan haberlerde kısmen gereksiz ya da önemsiz detaylar yer almaz. Bu da haberlerin “yeterli” uzunlukta olması anlamına gelir. Böylece kazanılan yere daha fazla haber konulabilir. Haber yazmayı kolaylaştırma anlamında da ters piramit tekniği önemli bir avantaja sahiptir. Çünkü diğer tekniklere göre ters piramit tekniği ile haber yazmak daha pratiktir. Haber unsuru taşıyan en önemli bilgiler en başta verilecek, diğer bilgiler de daha sonra sıralanacaktır. Gazete sayfalarını hazırlayan editörlerin de işini kolaylaştırır. Çünkü sayfaya sığmayan uzun haberlerin kesilmesi gerektiğinde önemsiz ya da ayrıntı bilgilere yer verilen en alttaki paragrafları atarak ya da keserek haberi kısaltabilmek mümkündür.

Ters piramit tekniğinde haberin bütün ağırlığı ya da haber değeri taşıyan en önemli bilgi; özet bir şekilde en başta, giriş bölümünde verilir. Bu nedenle ters piramit tekniği ile yazılmış haberlerin büyük çoğunluğunda özetleyici giriş tekniği kullanılır.

Ters piramit tekniği ile yazılmış haberlerin büyük çoğunluğunda özetleyici giriş tekniği kullanılır. Ardından da olayın ayrıntılarına değinilir. Konuyla ilgili yapılan açıklamalar, ileri sürülen deliller, ortaya çıkan durumlar, olayın geçmişine ilişkin bilgiler sıralanır. Bunlar da yine muhabirin karar vereceği önemlilik sırlaması içerisinde sunulur. Sonuçta ise bir haber sonlandırma ifadesi yer alır.

Ters piramit tekniğinde aslında uygulanması gereken şey, en önemli, en can alıcı ya da haber değeri anlamında en yüksek değere sahip bilginin en başta verilmesidir. Seçeneklerde verilen sorulardan en önemsiz ayrıntının bu yıl gerçekleşen yangın sayısı olduğu söylenebilir çünkü ters piramit tekniğine göre bu haber ile ilgili bilgiler en önemli bilgiler olarak değerlendirilebilir.

Ters piramit tekniğine göre haberin ne önemli öğesi en önce verilir. Bu giriş paragrafında en önemli bilginin yol çalışması sebebiyle bir ailenin kaza yapması olması sebebiyle başlığın da bu konuya odaklanmasının doğru olduğu söylenebilir.

Ters piramit tekniği ile yazılmış bir haberde en önemli bilgiler ilk paragraflarda verildiği için sondan başlayarak istenilen paragrafları atmak haberin anlatım yapısını bozmaz. Dolayısıyla haberin ayrıntılarına ilişkin bilgiler haberden çıkarıldığında haberi yeniden yazmak gerekmez.

Bir olaya ilişkin en önemli unsurun hangisi olduğuna ve hangi unsurların onu takip etmesi gerektiğine nasıl karar verilir? Bu sorunun yanıtı muhabirin kişisel değerlendirme yeteneğinde yatar ve çoğunlukla zaman içinde gelişir. Ancak bu süreçte muhabire yardımcı olabilecek bazı sorular yöneltilebilir: