HABER YAZMA TEKNİKLERİ

Ters piramit tekniğinin en büyük avantajı şu saptamaya dayanır: Gazete okurları- nın bir gün içerisinde gazete okumaya ayırdıkları sürenin yaklaşık 15 ile 25 dakika arasında değiştiği hesaplanmaktadır (Brooks vd, 2002). Internet kullanıcılarının haber okumak için ayırdıkları süre ise daha azdır. Bu nedenle, eğer bir muhabirin iki otomobilin çarpışması haberini, öyküleyici tarzda, otomobil sürücüsü- nün sabah evinden ayrılmasıyla başlattığı düşünülürse, hikâye uzar da uzar ve pek çok okuyucu gazete okumaya ayırdığı süre içerisinde kazanın sonunda belki de otomobil sürücüsünün ölmediğini öğrenemez. Bunun yerine böyle bir haber genellikle olayın sonucu ile başlar. Örneğin okuyucu şöyle bir girişle karşılaşır: “Çevre yolunda meydana gelen kazada iki kişi öldü”. Bu örnekte de vurgulandığı gibi haberci, haberini çoğu zaman bir hikâye ya da masal anlatır gibi anlatmaz.

Günümüzde yaklaşık olarak gazete haberlerinin yüzde 80’i ve haber ajanslarından gelen haberlerin de neredeyse tamamının ters piramit tekniği ile yazıldığı söylenebilir (Brooks vd, 2002). Internette yayınlanan haberlerin büyük bölümü için de bu tekniğin kullanıldığı görülmektedir. Okumayı kolaylaştırıp tekrarı önleyen, merakı tatmin eden, sayfa düzenini, haberi kesme ve genişletmeyi kolaylaştıran ve haber yazımını hızlandıran ters piramit tekniği, bütün haber türleri ve iletişim araçları için uygulama olanağına sahiptir.

Ters piramit tekniği ile haber yazacak muhabirin öncelikle anlatacağı olaya iliş- kin temalar (konular) arasında bir önemlilik sıralaması oluşturması gerekir. Olaya ilişkin en önemli unsurların neler olduğuna karar veren muhabir, en önemliden başlayarak daha az önemliye doğru bu unsurları yazıya dökmelidir. Dolayısıyla ters piramit tekniğinde haberin bütün ağırlığı ya da haber değeri taşıyan en önemli bilgi; özet bir şekilde en başta, giriş bölümünde verilir. Bu nedenle ters piramit tekniği ile yazılmış haberlerin büyük çoğunluğunda özetleyici giriş tekniği kullanılır. Ardından da olayın ayrıntılarına değinilir. Konuyla ilgili yapılan açıklamalar, ileri sürülen deliller, ortaya çıkan durumlar, olayın geçmişine ilişkin bilgiler sıralanır. Bunlar da yine muhabirin karar vereceği önemlilik sırlaması içerisinde sunulur. Sonuçta ise bir haber sonlandırma ifadesi yer alır.

Ters piramit tekniği ile haber yazacak muhabirin öncelikle anlatacağı olaya iliş- kin temalar (konular) arasında bir önemlilik sıralaması oluşturması gerekir. Olaya ilişkin en önemli unsurların neler olduğuna karar veren muhabir, en önemliden başlayarak daha az önemliye doğru bu unsurları yazıya dökmelidir. Dolayısıyla ters piramit tekniğinde haberin bütün ağırlığı ya da haber değeri taşıyan en önemli bilgi; özet bir şekilde en başta, giriş bölümünde verilir. Bu nedenle ters piramit tekniği ile yazılmış haberlerin büyük çoğunluğunda özetleyici giriş tekniği kullanılır. Ardından da olayın ayrıntılarına değinilir. Konuyla ilgili yapılan açıklamalar, ileri sürülen deliller, ortaya çıkan durumlar, olayın geçmişine ilişkin bilgiler sıralanır. Bunlar da yine muhabirin karar vereceği önemlilik sırlaması içerisinde sunulur. Sonuçta ise bir haber sonlandırma ifadesi yer alır.

Ter piramit tekniğine göre an can alıcı, en önemli bilgi en başta verilir ve ardından konunun ayrıntılarına değinilir.

Ter piramit tekniğinin anatomisine göre giriş paragrafında kim, ne, nerede, ne zaman sorularının cevapları verilir.

elinde sigarayla uyuyan ev her yerde duman görerek uyanan birinin konuşması, büyük ihtimalle yangın haberi ile ilgilidir.

Verilen haber cümlesinde yangının nedeni en önemli unsurdur. Çıkan pek çok yangından bu haberdeki yangının mangal ateşi nedeni ile oluştuğu belirtilmiştir.

İlk dört seçenek trafik, son seçenek ise bir yangın haberi ile ilgilidir. Cevap E'dir.

Cinayet haberlerinde bazı durumlarda, örneğin 18 yaşından küçük olanlar için kimlik bilgilerinin paylaşılması yasaktır.

"Aslı Akar atletizm yarışında yeni dünya rekorunu kırdı." cümlesi şampiyona haber türü cümlesidir.

Haber yazma kuralları içinde en eskisi ve en çok kullanılanı ters piramittir.Cevap D'dir.

Annenin acı kaderi Üst başlık

Oğlunun öldüğü kavşakta 13 yıl sonra can verdi Başlık

Adana’da Nevin Keklik (54), 13 yıl önce oğlu Mehmet Ali’nin (18) trafik kazasında hayatını kaybettiği kavşakta bir motosikletin çarpması sonucu yaşamını yitirdi. Giriş / Nerede: Adana’da Kim: Nevin Keklik Nasıl: Motosikletin çarpması sonucu Ne: Yaşamını yitirdi

Kaza, önceki gece meydana geldi. Gövde / Ne zaman: Önceki gece

Şıh Cemil Caddesi’ndeki kavşakta yolun karşısına geçmeye çalışan Keklik’e, Veysi Eğri’nin (17) kullandığı 01 SZ 836 plakalı motosiklet çarptı. Nerede (ayrıntı)? Kim (diğer kişi)? Ne (ayrıntı)?

Motosiklet çarpmasının şiddetiyle 25 metre sürüklenip park hâlindeki bir otomobile çarpıp durabildi. Nasıl?

Kazada, Keklik ile motosiklet sürücüsü Veysi Eğri ağır yaralandı, motosiklette bulunan kimliği henüz belirlenemeyen bir kişi ise kaçtı. Kaza sonrası başını çarpıp ağır yaralanan ve ameliyata alınan Nevin Keklik, tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Ne? Kazanın sonucu (ayrıntı)

Ehliyetsiz ve alkollü olduğu iddia edilen Eğri’nin de hayati tehlikesinin bulunduğu belirtildi. Neden? Şüpheli durum (ayrıntı) Ne? Kazanın sonucu (ayrıntı)

• Olayda ölü ya da yaralı var mıdır? Varsa nerededirler? • Kazazedelerin adları nelerdir? Bu kişiler arasında haberin odak noktasını oluşturabilecek “önemli” biri var mıdır? • Kaza nasıl meydana gelmiştir? Alkollü sürücü, uyuyan sürücü, dalgın sürücü, yolun kayganlığı, başıboş hayvanlar vb. • Kaza nedenini kim açıklamaktadır? Emniyet görevlileri, görgü tanıkları vb. • Söylenen kaza nedenine ilişkin deliller var mıdır? Bira şişeleri, ilaç kutuları, ayrıldığı ailesinin bir fotoğrafı, kabak otomobil lastikleri, hayvan ölüsü vb. • Kazanın neden meydana geldiği konusunda başka olasılıklar neler olabilir? Çevrede yeterli işaret ve sinyalizasyon var mıdır? Yolun bozukluğu bir faktör olabilir mi? Çarpılan otomobilin sinyalleri çalışmakta mıdır? • Kazazedelerin yakınları olay yerine gelmiş midir? Gelmemişse nerededirler? Kazazedelerin yakınlarının kimlikleri de “önemli” olabilir. • Otomobil sürücülerinin, hosteslerinin durumu nedir? Kazaya karışan şoförler ya da varsa muavinler ve hosteslerin durumu nedir? • Kurtarma çalışmaları kim tarafından ve nasıl gerçekleştirilmiştir? İlk müdahaleyi çevredeki vatandaşlar mı, yoksa sağlık personeli mi yapmıştır? Ambulans ne kadar sürede gelmiştir? Kazazedeleri kurtarma sırasında ne gibi olaylar yaşanmıştır? • Kazanın yol açtığı başka etkiler var mıdır? Örneğin kaza, trafiğin uzun süre durmasına mı yol açmıştır ya da elektrik direğine çarpan araç nedeniyle elektrikler mi kesilmiştir? Trafik tıkanıklığından ambulans ulaşım sağlayamamış mıdır vb. • Kazayla ilgili olarak suçlanan ya da tutuklanan var mıdır? • Emniyet görevlilerinin çalışmaları ne aşamada? Olayı mı araştırıyorlar, kaçan sü- rücüyü mü kovalıyorlar, ambulansın gelmesini mi bekliyorlar, savcıyı mı çağırdılar, çekiciye yardım mı ediyorlar? • Kaç emniyet görevlisi bu kaza ile ilgilenmiştir? Kazanın büyüklüğüne göre görevli memur sayısının fazlalığı “önemli” olabilir. • Kazadan sonra yaşananlar nelerdir? Kazazedelerin yaraları iyileşti mi? Mahkemede ne karar verildi? Bu karara saygı gösterildi mi? (Girgin, 2005; Yüksel ve Gürcan, 2005)

Haber yazma kuralları içinde en eskisi ve en çok kullanılanı ters piramittir. Tekniğin bu uzun ömrünün ardında sihirli bir formül yatar.

Özetleyici giriş tekniğinde haberin en önemli unsurları haberin giriş cümlesinde özetlenir. Haberin odak noktası giriş cümlesinde ifade edilir. Ş

Ters piramit tekniği muhabirlerin Amerika Birleşik Devletleri’nde İç Savaş dö- neminde; yani 1850’lerde, telgrafla haber geçmek için geliştirdikleri bir tekniktir.

Bir cinayet haberinde dikkat edilmesi gereken unsurları açıklamak. Bir cinayet haberinde genellikle şu unsurlara dikkat edilir: Emniyet yetkililerinden, olayın tanıklarından ve olaya karışan kişilerden bilgi alınması, olaya adı karışanların kimlikleri, adresleri ve yaşamları hakkında bilgi, cinayetin olası nedenleri ve sonuçlarının farklı kaynaklardan öğrenilmesi, cinayette kullanılan aletler ve uygulanan yöntemin öğrenilmesi, zanlının yakalanması ve mahkeme sürecinin takip edilmesi, ölülerin defnedilmesi sürecinin takip edilmesi.