HABER YAZMA TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 5

Haber yazma sürecinde okunurluk ve anlaşılabilirliğin yüksek olması için D seçeneği dışındaki seçeneklerde yer alan ifadelerin yapılmaması gereklidir.  Haberin kolay okunan bir metin olması için cümlelerdeki kelimelerin 21 kelimden az olmasına, haberin kısa ve basit cümlelerden oluşmasına, az harfli ve az kelimeli cümlelerin tercih edilmesine dikkat edilmelidir.

Doğru cevap basın meslek ahlakıdır. Öz denetim basının kendi kendini denetlemesidir. Ombudsmanlık ise okuyucuların yayına yönelik şikâyetlerini yayın organı yetkililerine bildirerek vatandaşı korumak anlamına gelmektedir. Yararcı ahlak anlayışı haber yaparken haberin doğuracağı sonuçların önceden düşünülmesidir. Ödevci ahlak anlayışı gazetecilik mesleğinde her zaman doğruların yazılması ve etik değerlere uyulması ile ilgilidir.

D seçeneği dışındaki seçenekler haberde tarafsızlığın korunması için yapılmaması gereken ifadelerdir. Haber gerçeklere ve verilere dayalı bir bilgilendirmedir. Bu nedenle haberin gerçeklere dayandırılması ve haberde doğruluğun ispatlanabilir olması koşulu aranır. Böylece haberde tarafsızlık sağlanır.

E seçeneği dışındaki seçenekler haberde özel yaşama müdahale edilmemesi için yapmaktan kaçınılması gereken ifadelerdir. Rüştünü ispat etmemiş kişilerin hikâyelerine basın tarafından para ödenmemelidir.

Habercilikte gizli kamera elde edilecek bilgi çok büyük bir öneme sahipse, yaşamsal bir kamu çıkarı söz konusuysa ya da halkı önemli bir zarardan koruyacaksa kullanılabilir.

Paralı habercilik, habercinin para ya da hediye karşılığı bilgi satın alması ya da haber yapmasıdır. Yukarıdaki ifadeler paralı haberciliğin özelliklerini yansıtmaktadır. “Off the record” gizlilik kaydıyla verilen bilgidir ve gizli kalması kaydıyla verilen bilgilerin habere konu edilmemesi gerekir. Özel yaşama müdahale, özel hayatın gizliliğine saygı göstermemekle ilgilidir. Kriz haberciliği kriz durumlarında kamuyla kesintisiz bir iletişim içinde bulunmayı gerektirir. Bilgilerin gizlice yayınlanması gizli kamera kullanma, dinleme yapma, fotoğraf çekme gibi yöntemlerle haber toplamak ve yayınlamakla ilgilidir ancak etik anlamada özel yaşama müdahale olarak değerlendirilir.

Diğer seçeneklerdeki ifadeler kriz durumlarında bir habercinin yapmaması gereken unsurlardır. Kriz durumlarında kamuoyu gerçek ve doğru bir biçimde bilgilendirilmelidir. Sansasyonel bilgi aktarımı yapılmamalıdır. Aşırı şiddet ve felaket görüntüleri yayınlanmamalı ve korku, panik, endişe yaratılmamalıdır. Güvenlik güçleri ve ilk yardım ekiplerinin çalışmalarına engel olunmamalıdır.

Medya patronlarının başka alanlardaki özel çıkarlarını korumak ya da geliştirmek için yayın organlarını kullanması dürüstlük ve tarafsızlık adına etik bir tartışmaya dönüşür. Paralı habercilik habercinin para ya da hediye karşılığı bilgi satın alması ve haber yapması ile ilgilidir. Medyada ön plana çıkmak isteyen baskı grupları ve politikacılar gazeteciler için görkemli ziyafetler düzenlemekte ve hediyeler vermektedir. Reklam, yayın kuruluşlarının ayakta kalabilmesi ve varlıklarını sürdürebilmeleri için gereklidir. Ekonomik sıkıntısı bulunmayan yayın organları daha bağımsız olabilecektir.

İlk okumada yapılması gereken taslak hali yazılan haber metninin baştan sona okunmasıdır.

Yazılan haber metninin denetlenmesi ve doğrulanmasında “son okuma” aşamasından sonra gelen aşama “geri bildirimin takip edilmesi” aşamasıdır. Bir muhabir için haberin yazılıp haber merkezine gönderilmesi ile haber yazma süreci tamamlanır ancak iletişim sürecinin tamamlanabilmesi için habere gelecek geri dönüş ya da tepkilerin de takip edilmesi gerekmektedir.

Belli bir dönemde, belli insan topluluklarınca benimsenmiş, bireylerin birbirleriyle ilişkilerini düzenleyen geleneksel davranış kurallarıdır. Yanlış ve doğru, iyi ve kötü, erdem ve kusur ile yaptıklarımızı ve yaptıklarımızın sonuçlarını değerlendirme, ahlak kavramını açıklamaktadır.

“Ödev ahlakı” kavramı, Alman düşünür Immanuel Kant (1724-1804) tarafından felsefeye kazandırılmıştır.

Yararcı felsefe, 18’inci yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkmıştır.

Ombusmanlık terimi “öz denetim” kurumunu açıklamaktadır. “Vatandaş koruyucusu” karşılığındaki bu sözcük, İsveççe kökenlidir.

Türk basın tarihinde yayımlanan ilk gazete olan Takvim-i Vekayi ilk olarak 1831 yılında basılmıştır.

Öncelikle bir haber metninin sade (yalın) ve açık (anlaşılır) bir anlatıma sahip olması; doğru (gerçek) ve kesin (tereddütsüz) bilgi içermesi beklenir. Gazeteciliğin can damarı, gerçekleri aktarmaktır.

Arapça kökenli “tahsis” sözcüğü, “düzeltme, düzelti” anlamına gelmektedir.

Bir cümle içerisinde iki sözcük arasına yeni sözcük ya da sözcükler eklemek için ya da iki cümle arasına başka bir cümle ya da cümleler eklemek için eklemenin yapılacağı yere ekleme “∧” işareti konulmakta ve hemen üzerine yapılacak ekleme yazılmaktadır.

Cümlelerin kelime sayısı 25 ve üzerinde ise bunların “zor okunan” metinler olduğu söylenebilmektedir. 29 ve üzeri ise, “çok zor okunabilir” metinler olarak yorumlanmaktadır. 21 kelime ve altı da “kolay okunabilir” nitelikte bulunmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Felsefeye “ödev ahlakı” kavramını Alman düşünür Immanuel Kant (1724-1804) kazandırmıştır. Kimi eserlerde “görevci ahlak anlayışı” da denilmektedir. Doğru cevap A'dır.