HABER YAZMA TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 4

Gazetecilik meslek ahlakına ilişkin tartışma, ilk kez 17. yüzyılda görülmüş; basın özgürlüğü, sansür ve bu alandaki hukuksal düzenlemelere ilişkin tartışmalarla birlikte gelişim göstermiştir. Doğru cevap B'dir.

Bilinen ilk yazılı basın ahlak yasası 1900’lerin başında İsveç’te kaleme alınmıştır. Doğru cevap C'dir.

"Ombudsmanlık" uygulaması ilk kez Lousville Courrier Journal ve Louisville Times’ta (ABD) gerçekleştirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yararcı felsefe 18’inci yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkmıştır. Doğru cevap B’dir.

Cumhuriyetin ilanından sonra 1935’te 1. Basın Kongresi toplanmış, 1938’de yasayla Basın Birliği kurulmuştur. Doğru cevap D'dir.

24 Temmuz 1960 günü İstanbul (Türkiye) Gazeteciler Cemiyeti ve İstanbul (Türkiye) Gazeteciler Sendikasının ortak girişimiyle Basın Ahlak Yasası gazeteciler ve yayın kuruluşlarının temsilcileri tarafından imzalanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Lady Diana'nın paparazzilerden kaçarken kaza geçirmesi ve ölmesi 1997'de gerçekleşmiştir. Doğru cevap D'dir.

Savaş, terör, saldırı, hastalık, ekonomik bunalım, siyasal çalkantı, doğal afet ya da kaza gibi kriz durumları, daha titiz habercilik uygulamalarını gerekli kılar. Seçim propoganda dönemleri bu durumlar arasında yer almaz. Doğru cevap E'dir.

Röportaj, daha çok araştırmaya, incelemeye, soruşturmaya dayalı, birtakım gerçeklerin belirlenmesini amaçlayan, çok yönlü, renkli anlatıma sahip yazı türüdür. Doğru cevap, B'dir.

Kişinin tutum ve fikirlerini öğrenmek amacıyla sorular sormak ve alınan yanıtlarla bir konuyu aydınlatmak üzere yapılan görüşme biçimine "mülakat" denilmektedir. Doğru cevap, D'dir.

Söyleşi, görüşme yoluyla elde edilen bilgilerin, bir sohbet havasında soru ve cevaba dayalı olarak kaleme alındığı yazı türüdür. Doğru cevap, E'dir.

Haber,  gerçeğin kaba yansıması, röportaj ise yaşamın ve gerçeğin özüne iniş olarak tanımlanan kavramlardır. Doğru cevap, B'dir.

İlgi çekici röportaj, okuyucu, izleyici ya da dinleyiciyi duygusal yönden etkilemeyi amaçlar. Doğru cevap, A'dır.

Hoca Gıyasüddin Nakkaş, ilk gezi türündeki yazıyı kaleme almış Türk yazardır. Doğru yanıt, B'dir.

Kronolojik anlatım, olayın başlangıcından itibaren alınan notlar ya da yaşanan gelişmelerin sırasıyla yazıya geçirilmesiyle oluşan anlatım biçimdir. Doğru cevap, C'dir.

Kronolojik anlatıma "öyküleyici anlatım" da denilmektedir. Doğru cevap, D'dir.

Yazılı anlatım türleri arasında “söyleşi”, makaleye benzer bir yazı türü olarak tanımlanır. Konusu daha çok genel ya da günlük sanat olaylarıdır. Konu, tez ve savunma amacı güdülmeden ve karşılıklı konuşma havası içinde, sıcak bir dille yazılır. Doğru cevap, A'dır.

En ünlü temsilcileri, Ahmet Rasim, Suut Kemal Yetkin, Melih Cevdet Anday, Nurullah Ataç, Cenap Şahabettin, Refik Halit Karay, Hasan Ali Yücel ve Atilla İlhan olan, ayrıca Ayşe Arman, Balçiçek Pamir, Devrim Sevimay, Emin Çölaşan, Deniz Som, Derya Sazak, Mine Şenocaklı, Nebil Özgentürk, Neşe Düzel gibi yazar ve gazetecilerin de yazmış olduğu örneklerin bulunduğu tarz söyleşidir. Doğru cevap, E'dir.

Fransızca “reporter” fiilinden türeyerek Türkçeye geçtiği kabul edilen röportaj (reportage), modern gazetecilikte çekirdeğini tanıklıktan alan bir yazı türüdür. Fransızcada “reportage” sözcüğü; “gazete için haber toplama”, “bu haberleri anlatan yazı”, “olayın geçtiği yerde derlendiği yazılı, sesli, görüntülü bilgilerin tümü”, “bir gazetecinin, bilgi kaynağı olarak nitelendirilen bir konuşmacı ile yaptığı görüşme”, “bir röportajcının araştırma ve incelemelerinden sonra yazdığı gazete yazısı” ve “görüşüm” gibi çeşitli anlamlara gelir. Röportaj,  bir yazarın, bir konuyu inceleyip araştırarak ve kendi görüşlerini, yorumlarını da ekleyerek oluşturduğu gazete yazısıdır. Bir radyo ya da televizyon habercisi için bir konuyu inceleyip araştırarak hazırladığı ya da bir kimseyle görüşme biçiminde sunduğu program, röportajdır.

Gazetecilikte “mülakat” bir yazı türü olarak ele alındığında, “bir kaynağa sorular yönelterek alınan yanıtların aktarılması” anlamına gelir. Oysa röportaj yazmak için görüşme yapma, soru sorup yanıt alma zorunluluğu yoktur. Hiç görüşme yapmadan ya da gerektiğinde birden çok kişiyle görüşerek de röportaj yazılabilir. Mülakat yazıları genellikle kısa yoldan açık bir anlatımla konuşulanları ortaya koyarken, röportaj yazısında renkli bir anlatım ve süslü bir üslup kullanılabilir ve ayrıntılara girilebilir. Röportajda en önemli özellik; betimleme, tanıtma ve tasvir bakımlarından inanç uyandırmaktır. Bunun için röportaj yazarının, yazdıklarının doğruluğunu ispatlayan fotoğraflarla konuyu, olayları tespit etmesi de beklenir. Hatta bu nedenle fotoğraf için “röportajın kardeşi” denir. Bu hâliyle röportajın yapısında haberden farklı olarak öznelliğin; yani duygu ve düşüncelere dayalı subjektifliğin ön plana çıktığı söylenebilir. Yine de röportajın duygusallıkta ve anlatımda son derece ölçülü olması bir zorunluluk olarak tanımlanır.