HABER YAZMA TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 18

Dinleyicilere bilim, sanat, edebiyat gibi bir konuda bilgi vermek için yapılan konuşmaya “konferans” adı verilir.

Mülakat;kişinin tutum ve fikirlerini öğrenmek amacıyla sorular sormak ve alınan yanıtlarla bir konuyu aydınlatmak üzere yapılan görüşmeye verilen addır.

Röportaj: Gazetecilik alanında röportaj; daha çok araştırmaya, incelemeye, soruşturmaya dayalı, birtakım gerçeklerin belirlenmesini amaçlayan, çok yönlü, renkli anlatıma sahip yazı türüdür.

Gazetecilik uygulamalarındaki röportaj yazılarına “haberin büyütülmüşü” denir.

Nesnellik: Haberin, gerçeğin bir yansıması olarak muhabir tarafından tarafsız, nesnel ya da objektif bir şekilde aktarılması istenir ya da bu iddiayı taşıması değerli bulunur. Haber yazmada, sıfat ve zarf kullanımında dikkatli olunması tavsiye edilir. Oysa röportaj yazısında yazarın öznel algı ve anlatımı söz konusudur. Bu nedenle sıfat ve zarf kullanımında yazar alabildiğinde rahat davranır. Ancak yine de kimilerine göre röportaj yazarının açık açık yorumda bulunması da uygun görülmez.

Gazetecilik uygulamalarında röportaj türleri denildiğinde ise “renkli haber” tanımından hareketle şu sınıflandırma dikkati çeker (Tokgöz, 2003):

1. Haber röportaj: Haberi oluşturan olaya bağlıdır.

2. İlgi çekici (duygusal içerikli) röportaj: Okuyucu, izleyici ya da dinleyiciyi duygusal yönden etkilemeyi amaçlar.

3. Biyografik röportaj: Röportaj yapılan kişiyi tanıtır.

4. Tarihsel röportaj: Doğum, evlenme, yıl dönümü, temel atma ve açılış törenleri, kentler, sanat eserleri, tiyatrolar, yıkıntılar, buluşlar ya da keşifler gibi tarihî olayları konu alır.

5. Açıklayıcı ve yorumlayıcı röportaj: Görünenin ötesini, sahne arkasını aktarmaya çalışır.

6. Bir şeyin nasıl yapıldığını gösteren röportaj: Yol gösterir, yöntem ve teknikleri tanıtır. Nasıl yemek yapılır, çiçeklere nasıl bakılır vs.

7. Macera ve kişisel hikâye röportajı: Anıları konu alır. Seyahatler, savaşlar vs.

8. Yerel bir durumu anlatan röportaj: Yerel bir toplumdaki konuları kapsar. Son olarak haber ve röportaj ayrımına ilişkin olarak şunu da eklemek gerekir: Neredeyse her gazeteci röportaj yapar ve Binyazar’ın (1975) da ifade ettiği gibi “röportaj, önünde hesap verilen bir sınav tahtası gibidir”.

Kronolojik anlatım: Öyküleyici anlatım da denir. En kolay röportaj yazısı hazırlama yollarından biridir. Çünkü olayın başlangıcından itibaren alınan notlar ya da yaşanan gelişmeler sırasıyla yazıya geçirilir.

Türk Dil Kurumu Sözlüğü’nde ise “söyleşi” için şu üç karşılık verilir: “1. Arkadaşça, dostça karşılıklı konuşma, hasbihâl, sohbet, 2. Belli bir konuda alanla ilgili kişilerin katıldığı bilgilendirme toplantısı, 3. Bir bilim veya sanat konusunu, konuşmayı andıran biçimde inceleyerek anlatan edebiyat türü, sohbet.”

Söyleşi, işin özünde bir tür görüşmedir. Bu nedenle görüşmede dikkat edilmesi gereken kurallar, söyleşi için de geçerlidir.

Söyleşi kiminle yapılır

Söyleşi nasıl hazırlanır

Söyleşiye nasıl başlanır

Söyleşi sırasında neler yapılır

Söyleşi nasıl sonlandırılır

Nezaketli olmak görüşmenin altın kuralıdır. “Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır” sözü akıldan çıkarılmamalıdır. Karşı tarafta korku uyandırmamak da gerekir.

Çünkü genellikle sayfanın başında “şemsiye başlık” yer alır. Bunun altında giriş bulunur. Devamında ise soru ve yanıtlar yer alır. Ancak bu soru ve yanıtlar, kronolojik anlatımda olduğu gibi görüşme sırasında sorulduğu sıra ile ve eksiksiz bir biçimde değil, yalnızca önemli olanlara öncelik ve yer verilerek ve önemsiz bulunanlar metinden çıkarılarak sayfaya konur

Radyo haber bülteninde;açıklamadan çok bilgi önemlidir.IV.seçenek yanlıştır.

Dolayısıyla I,II ve III doğru seçenektir.

Ortalama olarak televizyonda ana haber bültenleri 30- 50 dakika, ara haber bültenleri ise 10- 15 dakika olarak tasarlanmaktadır.

Radyoda ana haber bültenleri genellikle sabah, öğlen ve akşam (07.00-13.00-19.00 gibi) saatlerinde 5-10 dakika arasında sunulmaktadır. Ara haber bültenleri ise genellikle her saat başında ve 3-5 dakika arasında özet olarak verilmektedir.

Haber bülteni, program jeneriği ile başlar.
Bültende, ilk haber en önemli haberdir.
Asıl olan hızlılık ve tazeliktir.

Konuşma dilinde sözcüklerin değişimi, yazı diline oranla
daha hızlı olabilmektedir. Konuşma dili aynı zamanda yazı diline oranla daha doğaldır; bu nedenle, cümledeki kurallar dizgesine, söyleyişlere yazı dilindeki kadar dikkat edilmeyebilinir. D seçeneği yanlıştır.

Anındalık/hızlılık ve canlılık

Konuşma dilinin en temel ögeleri ses ve sesin farklı kullanım biçimleri ve sözcük dizgeleridir. Dilin farklı kullanım biçimleri sesin vurgulanması,
tonlanması, şiddeti, sözcüklerin uyumu, zaman belirteçlerinin yerinde kullanımıdır.E seçeneği doğrudur.

Dinleyicinin kendi içinde imgelem yaratabilmesi için ise konuşma dilinin en
temel kuralı olan kısa, özlü ve açık ifadeler kullanılması gerekir.

Televizyon haberciliği diğer habercilik alanlarına göre daha fazla yaratıcılık ve ekip çalışması gerektirir.