HABER YAZMA TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 16

Özel yaşam alanının nerede başlayıp nerede bittiği konusunda şu söylenebilir: “Kamuya açık alan” herkesin, herkes tarafından serbestçe girip çıkabildiği ya da görülebildiği alanlardır. Genel olarak kişilerin evi, evinin bahçesi ve ek yapıları, otel ve hastane odaları “özel mekân” kapsamındadır.Sokak kaldırımın olduğu seçenek, evin dışında ve kamuya açık alanda sayılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Arapça kökenli “tashih” sözcüğü, “düzeltme, düzelti” anlamına gelmektedir. Doğru cevap A’dır.

Bir paragraf içerisinde herhangi bir cümle başında yeni paragraf başı yapılması gerekiyorsa, bunu belirtmek için paragraf başı “∫” işareti konur. Doğru cevap E'dir.

Sayfa 74'teki şekil incelendiğinde Wall Street Journal tekniğinin bir kaynağın söylediği bir sözle başlayan haberleri içerdiği görülür.

Haber ajanları genel olarak ulusal ve uluslararası olmak üzere iki gruba ayrılır.

Türkiye’deki ulusal haber ajanslarından başlıcaları şunlardır: Anadolu Ajansı, İhlas Haber Ajansı, Anka, Doğan Haber Ajansı.

Ulusal haber ajansları: Yurt genelinde yaygın olarak il ve ilçelerdeki ücretli çalışan ya da haber başı (telif) ücret alan muhabirleri aracılığıyla topladıkları haberleri, en kısa zamanda, görüntüleriyle birlikte abonelerine ulaştırmakla ilgilenirler.

Uluslararası haber ajansları: Dünya genelinde yaygın muhabir ağıyla haber toplayıp abonelerine servis eden kuruluşlardır.

Dünya çapında tanınan uluslararası haber ajanslarından başlıcaları şunlardır: Associated Press -AP- (Amerika Birleşik Devletleri), Reuters (İngiltere), United Press International -UPI- (Amerika Birleşik Devletleri), Agence France Press -AFP- (Fransa), Cable News Network -CNN- (Amerika Birleşik Devletleri), Al-Jazeera (Katar).

Ajans haberlerinin genel ilkeleri; hızlılık, doğruluk, tarafsızlık ve ayrıntıdan oluşur.

Etkileşimlilik: İnternetteki sayfalarda yer alan haberler, insan veya makine olarak bir etkileşim ortamı sunmaktadır. İnternet kullanıcıları, haberlere ilişkin yorum yazarak aktif etkileşim gösterebildikleri gibi, bir haberi kaç kişinin hangi yerden bağlanarak okuduğu ve ne kadar süre sayfada kaldığı, bu sayfadan hangi sayfaya geçtiği gibi sanal izler bırakarak pasif ve sistem dışı bir etkileşim de gösterebilmektedir.

Dergi haberciliği, gazete ve televizyon haberciliğinden ayrı olarak, “zaman kısıtlılığı olmayan” bir habercilik türüdür.

Giriş: Çarpıcı ve iyi düzenlenmiş bir başlık oluşturduktan sonra açıklayıcı ve bülten ile ilgili temel bir fikir ortaya koyan bir giriş yazılmalıdır. Giriş paragrafı, tüm haberi 15-20 sözcükle özetlemelidir ve “kim, nerede, nasıl, neden” sorularına yanıt vermelidir.

Dinleyicilere bilim, sanat, edebiyat gibi bir konuda bilgi vermek için yapılan konuşmaya “konferans” adı verilir.

Röportaj daha çok araştırmaya, incelemeye, soruşturmaya dayalı, birtakım gerçeklerin belirlenmesine çalışılan, çok yönlü, renkli anlatıma sahip bir gazetecilik yazı türü olarak tanımlanır. Gazetecilik alanında röportaj; daha çok araştırmaya, incelemeye, soruşturmaya dayalı, birtakım gerçeklerin belirlenmesini amaçlar.

Gazetecilikte “mülakat” bir yazı türü olarak ele alındığında, “bir kaynağa sorular yönelterek alınan yanıtların aktarılması” anlamına gelir. Oysa röportaj yazmak için görüşme yapma, soru sorup yanıt alma zorunluluğu yoktur. Hiç görüşme yapmadan ya da gerektiğinde birden çok kişiyle görüşerek de röportaj yazılabilir. Mülakat yazıları genellikle kısa yoldan açık bir anlatımla konuşulanları ortaya koyarken, röportaj yazısında renkli bir anlatım ve süslü bir üslup kullanılabilir ve ayrıntılara girilebilir. Röportajda en önemli özellik; betimleme, tanıtma ve tasvir bakımlarından inanç uyandırmaktır. Röportajın duygusallıkta ve anlatımda son derece ölçülü olması bir zorunluluk olarak tanımlanır.

Röportaj: Gazetecilik alanında röportaj; daha çok araştırmaya, incelemeye, soruşturmaya dayalı, birtakım gerçeklerin belirlenmesini amaçlayan, çok yönlü, renkli anlatıma sahip yazı türüdür.

Söyleşi (sohbet): Gazetecilik alanında söyleşi; görüşme yoluyla elde edilen bilgilerin, bir sohbet havasında soru ve cevaba dayalı olarak kaleme alındığı yazı türüdür.

Gazetecilikte “mülakat” bir yazı türü olarak ele alındığında, “bir kaynağa sorular yönelterek alınan yanıtların aktarılması” anlamına gelir. Oysa röportaj yazmak için görüşme yapma, soru sorup yanıt alma zorunluluğu yoktur. Hiç görüşme yapmadan ya da gerektiğinde birden çok kişiyle görüşerek de röportaj yazılabilir. Mülakat yazıları genellikle kısa yoldan açık bir anlatımla konuşulanları ortaya koyarken, röportaj yazısında renkli bir anlatım ve süslü bir üslup kullanılabilir ve ayrıntılara girilebilir (Bülbül, 2000). Röportajda en önemli özellik; betimleme, tanıtma ve tasvir bakımlarından inanç uyandırmaktır. Bunun için röportaj yazarının, yazdıklarının doğruluğunu ispatlayan fotoğraflarla konuyu, olayları tespit etmesi de beklenir. Hatta bu nedenle fotoğraf için “röportajın kardeşi” denir. Bu hâliyle röportajın yapısında haberden farklı olarak öznelliğin; yani duygu ve düşüncelere dayalı subjektifliğin ön plana çıktığı söylenebilir. Yine de röportajın duygusallıkta ve anlatımda son derece ölçülü olması bir zorunluluk olarak tanımlanır.

Çoğu zaman edebiyatın bir dalı olarak gösterilen röportaj yazısında, olayın çatısını çatmak, kişilerin olay içindeki rollerini, sorumluluk ve yetkilerini tanımlamak, nedensel bağlantıları ortaya çıkarmak için genellikle araştırma, inceleme ya da soruşturmaya gerek duyulur. Ancak, bunlar yapılmadan da röportaj yazılabilir. Örneğin bir gecekondu yıkımına tanıklık edilerek ve röportajın yapısal ögeleri kullanılarak çok iyi bir röportaj yazısı yazılabilir.

Genellikle röportajı yazan kişiye “röportaj yazarı” ya da “yazar” denirken, haber yazan kişiye “muhabir” adı verilir. Röportaj yazarı sıradan bir muhabir (bildirmen) değildir.

Hikmet Çetinkaya’nın ifadesine göre de röportaj, haberin vurucu gücünü pekiştiren, sağlam boyutlar getiren, belgesel ağırlığı fotoğrafla bütünleştiren, resmî verilere dayalı bir yazı türüdür. Nail Güreli de röportaj için “yaşamın bir kesitini edebiyatla belgeleme sanatıdır” der.

Bir yönüyle makale, bir yönüyle gezi yazılarını andıran röportaj yazıları, makale gibi sağlam bir düşünce ya da tezi savunur. Yazar sorunu yerinde inceler, gezip görür; halka, varsa mağdurlara ve yetkili kişilere sorular sorar, yanıtlar alır.

Haber ve röportaj arasındaki farkı Yaşar Kemal şöyle dile getirir: “Haber bir soyutlama, geniş bir çerçeve işidir. Haber bir yaşam değildir, belki de yaşamın geniş bir gölgesidir. Gazetecilikte haber, radyodan, televizyondan da önce okuyucu doyurmuyordu. Ancak röportaj çıkıncadır ki, okuyucu yaşamla, yaşamın, olayların özüyle karşı karşıya gelebildi. Haber, gerçeğin kaba yansıması; röportajsa yaşamın özüne, gerçeğin özüne doğru bir iniştir.”