HABER YAZMA TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 10

Konuşma Dilinde Haber Girişleri Gazetecilik uygulamasında haber girişi neyse, radyo ve televizyonculukta da giriş aynı şeydir. Başka bir deyişle, neredeyse bir haberin en önemli bölümüdür. Haberin giriş cümlesi dinleyicinin ve izleyicinin ilgisini habere çekmek açısından önemli bulunur. Tıpkı gündelik hayatta bireyler arasındaki iletişim sürecinde olduğu gibi radyo ve televizyon haberinin giriş cümlesi de, dikkat uyandıracak bir anlatım ve ses tonlamasıyla yapılmalıdır. Aynen karşımızda biri varmış da, ona seslenir ya da onunla konuşur gibi konuşma dili haberciliğinde ilk cümlenin “bakar mısın?”, “beni dinler misin?” şeklinde olması beklenir. İzleyenlerin ya da dinleyenlerin dikkatlerinin habere çekilmesi ve “şimdi bunu dinleyeceksiniz” denilmesi anlamındaki bu haberlerde, genel bilgi içerir tarzda ya da haber ögeleriyle haber girişi yapılabilir. Haberin giriş bölümü genellikle spiker ya da sunucu tarafından bir metni okur gibi değil; daha çok bir olayı bir arkadaşına anlatır gibi bir üslupla aktarı- lır. Televizyon haberciliğinde spikerin anonsu ile başlayan bu bölüm, “Kamera Spikerde” olarak adlandırılır. Üsluba da uygun şekilde kurulan cümlelerin kısa, anlaşılır ve güncel dildeki sözcüklerle örülü olmasına özen gösterilir. Kullanılan ifadelerin sıkıcı ya da monoton olmaması, yığma bilgiler içermemesi ve kendine özgü bir canlı ruhunun bulunması dikkat edilecek unsurlar arasındadır (Yüksel ve Gürcan, 2005).

Radyo ve televizyon haberleri konuşma dilinde, göze ve kulağa hitap edilerek yazılır. Bu, izleyicinin/dinleyicinin kısa bir zaman dilimi içerisinde gündeme dair gelişme ve haberleri öğrenebilmesi açısından önemlidir. Konuşma dili, yazı diline oranla daha az resmî ve günlük bir olduğu için, kısa ve basit ifadelerle haber içeriklerini daha anlaşılır olarak verebilmektedir. Dil, karşılıklı konuşma şeklindedir. Bununla birlikte sesin vurgulama, tonlama gibi farklı kullanımlarıyla izleyicinin/dinleyicinin üzerinde daha etkili olunabilmektedir.

Göze ve kulağa hitap ederek metni yazmak

İfadelerin kolay, anlaşılır ve net olması

Ajanslar; gazete, dergi, radyo, televizyon ve internet sitelerine; yerel, ulusal ve uluslararası haberlerle birlikte, bunlarla ilgili fotoğraf ve video görüntüsü de sağlamaktadırlar. Başka bir deyişle ajanslar, haber satıcıları olup haber ve diğer yan ürünlerini (fotoğraf, video vb.) sözleşmeler yaparak belirli bir ücret karşılığı abonelerine satmaktadırlar. Ticari kuruluş olarak gelirlerini abonelerinden aylık, yıllık gibi periyotlarla aldıkları ücretlerden elde etmektedirler. Genel olarak ajanslar haberlerini internet bağlantısı üzerinden abonelerine ulaştırmakta ve aboneler de kendilerine verilen şifrelerle, ajansın web sitesi üzerinden haberleri alabilmektedirler. Haber ajansları, ürettikleri haberleri yalnızca medya kuruluşlarına dağıtmakla kalmazlar; ajansa abone olan resmi ya da özel sektör kuruluşları, sivil toplum örgütleri, meslek odaları ya da dernekler gibi hızlı haber alma ihtiyacı içerisindeki tüm kişi ve kurumlar ajanslarla abonelik sözleşmeleri yapabilmektedirler.

Her yazının bir başlangıcının olması gerektiğinden, ajans haberciliğinde, devam eden olaylara ilişkin haberlerde “B yazısı Tekniği” (Beginning-Başlama /Giriş) kullanılır. Bu teknikte habere bir giriş yazılır ve sonra yazıya devam edilir.
Ardından olay gelişip de daha cazip bir giriş yazısı yazılabilme olasılığı ortaya çıkınca, yeni bir giriş yazılarak bu yayınlanır. Bu şekilde parça parça hazırlanan yazılar (özellikle siyasi toplantılar, duruşmalar vb.) “ARKASI VAR”, diye işaretlenir, sonraki yazılar da “1’inci GİRİŞ”, “2’nci GİRİŞ”, “3’üncü GİRİŞ” diye belirtilir.

Hipermetin: İnternet ortamındaki bilgi ya da haber, doğrusal olmayan hiyerarşik bir yapıda bulunur ve bunlar arasında oluşturulan bağlarla sayfalara, görüntülere ulaşılabilir.

Yöndeşme: Yöndeşme (convergence), yalnızca içeriğin üretim, dağıtım ve tüketiminde yeni yollar sunan teknolojik bir olgu olmadığı, aynı zamanda medya ekonomisiyle ve düzenleyici yapılarla yakın ilişki içinde olduğunu tanımlamaktadır. Yöndeşme, yeni bir medya manzarasının ortaya çıkmasının temelinde yer alan teknolojik, düzenleyici ve endüstriyel değişimlerle; politik ve sosyo-kültürel bağlamdaki değişimlerin birleşiminin bir sonucudur.

Daha çok araştırmaya, incelemeye,soruşturmaya dayalı,birtakım gerçeklerin belirlenmesini amaçlayan, çok yönlü, renkli anlatıma sahip yazı türü röportajdır.

Kişinin tutum ve fikirlerini öğrenmek amacıyla sorular sormak ve alınan yanıtlarla bir konuyu aydınlatmak üzere yapılan
görüşme mülakattır.

Basın bültenleri, kurumların medyaya açılan yüzüdür. Bu nedenle hazırlanması ve haber merkezlerine ulaştırılması, ayrı bir habercilik tarzını oluşturur. Basın bültenleri, belirli bir formatta yazılır. Çoğunlukla kişileri, kurumları ya da etkinliklerle ilgili duyuruları konu alır. Temelde medyada görünür olma amacı taşıyan basın bültenleri, bülten içeriğindeki konunun yayın içeriklerinde haber ya da köşe yazısı olarak işlenmesi ve kamuoyunun dikkatinin bu istendik yöne çekilmesi amaçlarını taşır. Doğru hazırlanmış bir basın bülteni, istendik hedef kitleye mesajın doğru ve etkili bir şekilde iletilmesi anlamında değerli bulunur.

Görüşme yoluyla elde edilen bilgilerin,bir sohbet havasında soru ve cevaba dayalı olarak kaleme alındığı yazı söyleşidir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

Genel olarak bir basın bülteni; başlık, giriş, gövde, görseller ve sonuç (kapanış)
bölümlerinden oluşan bir haber metnidir. Standart bir basın bülten 300 ile 800
arası kelime arasında uzunluğa sahiptir.

Haber kaynakları arasında yerel yönetimlerin hiç şüphesiz önemli bir payı vardır.
Özellikle de yerel yayın kuruluşları için yerel yönetimlerden gelecek haberler çok daha değerlidir. Haber değerleri anlamında “coğrafi yakınlık” bu tür haberleri daha önemli kılar. Bir muhabirin yerel yönetimler ile ilgili haber yazarken, yerel yöneticilerin yaptığı etkinlikleri izlemesi ve bunlarda bazı unsurları göz önünde bulundurması gerekir.

Haberi oluşturan olaya bağlı olan röportaj haber röportajıdır.

Doğum, evlenme, yıl dönümü, temel atma ve açılış törenleri, kentler, sanat eserleri, tiyatrolar, yıkıntılar, buluşlar ya da keşifler
gibi olayları konu alan röportaj türü tarihsel röportaj türüdür.

Açıklayıcı ekonomi öyküleri: Ekonomi aktörlerinin ulusal ve uluslararası ekonomik gelişmelerin işletmeler üzerindeki etkilerine ilişkin görüşleri; yerel sanayi ve işletme yöneticilerinden lider konumunda bulunanların ekonomi, ekonomi politikaları, para piyasaları, ihracat,  ithalat, vergi gibi konularına ilişkin görüşleri, haber haline getirilebilir.

Röportaj yapılan kişiyi tanıtmaya yarayan röportaj türü biyografik röportajdır.

Görünenin ötesini, sahne arkasını aktarmaya çalışan röportaj türü açıklayıcı ve yorumlayıcı röportajdır.

Medya mensuplarının izlemesinin sakıncalı olabileceği bir kısım arama
ve tarama faaliyetlerine medya mensupları davet edilmez. Bunun yerine, eylem
gerçekleştirilirken polis kameralarının kaydettiği görüntüler ve gerekli bilgileri
içeren basın bülteni olayın ardından yayın organlarına ulaştırılır.