HABER YAZMA TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 3

Ters piramit tekniği ile yazılmış bir haberde en önemli bilgiler ilk paragraflarda verildiği için sondan başlayarak istenilen paragrafları atmak haberin anlatım yapısını bozmaz. Dolayısıyla haberin ayrıntılarına ilişkin bilgiler haberden çıkarıldığında haberi yeniden yazmak gerekmez.

Bir olaya ilişkin en önemli unsurun hangisi olduğuna ve hangi unsurların onu takip etmesi gerektiğine nasıl karar verilir? Bu sorunun yanıtı muhabirin kişisel değerlendirme yeteneğinde yatar ve çoğunlukla zaman içinde gelişir. Ancak bu süreçte muhabire yardımcı olabilecek bazı sorular yöneltilebilir:

Her haberde ters piramit tekniğinde oldu¤u gibi “özü” vermek yerine, bazen”hikâye” anlatma yolu tercih edilebilir. Kimi kaynaklarda ters piramit tekniğinin karşıtı olarak “düz piramit” adı verilse de piramit tekniği, bir ayrıntıdan başlayarak olay› anlatmayı ifade eder.

Piramit tekniğinde habere, genellikle haberin bir ayrıntısını içeren öyküleyici bir anlat›m ile başlanır. Anlatım çoğu zaman kişiseldir yani yorum da içerebilir. Okuyucuyu çekmek ya da merakını uyandırmak adına kimi zaman gizemli de olunabilir. Olayın çarpıcı ya da okuru çeken girişinin ardından kronolojik bir anlatımla diğer önemli bilgilere yer verilir. Haberin tamamı okunmadan haberi anlamak mümkün değildir.

“Wall Street Journal Tekniği” olarak geçen bu haber yazma biçimi; bir kişiye, bir an’a ya da olaya odaklanan giriş cümlesiyle başlar.

Wall Street Journal tekniğiyle yazılan bir haberin sonuç paragrafı ise mutlaka ilk paragrafa atıfta bulunan; yani girişle ilişki kurulmasını sağlayan bir yapıda olmalıdır.

Bu teknikte haber giriş paragrafı, zaman sırasıyla oluşturulmuş gövde paragrafları ve muhabir tarafından gerekli görüldüğü durumlarda sonuç paragrafından oluşur. Haberin ilk paragrafı özetleyici giriş tekniği türündedir.

Devlet yönetimi tarafından alınan kararlar, çıkarılan yasalar ve resepsiyonlar gibi içinde birden fazla önemli detayı bulunduran haber konuları listeleme tekniğinin tercih edilmesinde önemli bir etkendir.

Muhabir listeleme tekniğiyle haberini yazarken şunları göz önünde bulundurmalıdır: • Ön hazırlıklarını, araştırmalarını ve olay yerinden topladığı verileri bir araya getirmelidir. • Olayı iyice çözümlemeli, önemli gördü¤ü detayları listelemelidir. • Oluşturduğu listenin her bir maddesine ait detayları kısaca özetlemelidir. • Oluşturduğu listenin ortak yönlerini toparlayan, haberin ne olduğunu açıklayan giriş paragrafını belirlemelidir. • Haberin fazla uzamasına izin vermemelidir. • Listeyi, zaman, protokol ya da önem sırasına göre mi oluşturacaktır? Bunun karar›n› vermelidir. • Haberin sonuç paragrafı gerektirip gerektirmediğine karar vermelidir.

Birbiriyle ilişkili olayları bir araya getiren habere ait başlığa şemsiye başlık denir.

Haber yazmada ters piramit tekniğinin uygun bulunmadığı durumlarda genellikle tercih edilen teknik dörtgen tekniğidir.

Bölümleme tekniğiyle haber hazırlamak için dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır: Bu teknikte yazılmış örnek bir haber metni aşağıda sunulmaktadır.  • Farklı olayların ortak noktalarını anlamak gereklidir. • Genel haberin içinde yer alacak her bölüm kendi içinde ortak noktayı yans›tacak bir flekilde yeniden yazılır. • Bölümler, zaman, protokol ya da önem sırasına göre arka arkaya dizilir. • Haberin çerçevesini okura doğru yansıtacak kapsayıcı bir başlık yazılır. • Haberin çerçevesini doğru koyan bir özetleyici giriş paragrafı yazılır. • Her bölüm için bir ara başlık kullanılır.

Piramit tekniği, bir ayrıntıdan başlayarak olayı anlatmayı ifade eder. Piramit tekniğiyle yazılacak olaylar genellikle kısa haberlerdir. Çünkü bu tür olaylarda başından sonuna “kronolojik anlatım” tercih edilebilir. Yani meydana gelen olaylar, oluş sırasına göre verilebilir. Eğer uzun bir haber piramit tekniğiyle yazılırsa, muhtemeldir ki okuyucu haberin sonunu beklemezse, ne olup bittiğini tam olarak anlayamaz. En önemli ya da en değerli haber unsurunu içeren ayrıntı en başta verilir. Wall Street Journal tekniğinde bir kişiye, bir an'a ya da bir olaya odaklanan giriş cümlesiyle başlar. Doğru cevap A'dır.

Wall Street Journal tekniği, biçimsel olarak kare tekniğine benzer. Ancak anlatım dili ve bu biçime uygun olan olaylar, Wall Street Journal tekniğini kareden farklılaştırır. Bu teknikte tek bir olay incelenirken kare tekniğinde birden fazla, eş değer, olay dizisi ele alınır. Doğru cevap B'dir.

Kronolojik dizi tekniği; gelişimi belirli bir zaman dilimi için olan ve sonucu bu gelişim sürecinin sonunda ortaya çıkan bir olayın zamansal gelişimine bağlı kalarak haberleştirilmesidir. Teknik çoğunlukla muhabirin olaya aktif tanıklığını gerektirir. Doğru cevap C'dir.

Devlet yönetimi tarafından alınan kararlar, çıkarılan yasalar ve resepsiyonlar gibi içinde birden fazla önemli detayı bulunduran haber konuları listeleme tekniğinin tercih edilmesinde önemli bir etkendir.

B, C, D ve E seçeneklerinde belirtilenler bölüme tekniğiyle haber yazırken dikkat edilmesi hususları ifade etmektedir. A seçeneği, haberi Wall Street Journal tekniğiyle yazarken dikkat edilmesi gereken noktalardan biridir. Doğru cevap A'dır.

Soru kökünde bilgisi verilen haber yazma tekniği dörtgen (kare/blok) tekniğidir. Doğru cevap E'dir.

Piramit tekniği, daha çok dergi haberciliğinde tercih edilen bir yazım tekniğidir. Çünkü piramit tekniği daha çok güncel olmayan, yeterli zamana sahip okura seslenen, haberin yayımlanacağı yer ya da süreye ilişkin bir kısıtlama bulunmayan yayın organlarında daha çok kullanılır. Haber dilindeki ayrıntıdan başlayan renkli anlatım nedeniyle piramit tekniğine “renkli yazım tekniği” adı da verilmektedir. Genellikle ilgi çeken konuların, mizah, yenilik, ilginçlik ve nadirlik unsurlarını içeren haberlerin yazımında piramit tekniğinden yararlanılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Wall Street Journal tekniği, pek çok habere ama özelliklede karmaşık haberlere uygulanabilecek, onlar› anlaşılır kılacak bir yazım yöntemidir. Ekonomi, sağlık ve bürokrasi konularının haber hâline getirilmesinde sonucun gerçek hayattaki örnekleriyle ilişkilendirilerek anlatılmasını sağladığı için işlevsel bir yöntemdir. Doğru cevap B'dir.