HABER YAZMA TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 16

"Aslı Akar atletizm yarışında yeni dünya rekorunu kırdı." cümlesi şampiyona haber türü cümlesidir.

Haber yazma kuralları içinde en eskisi ve en çok kullanılanı ters piramittir.Cevap D'dir.

Annenin acı kaderi Üst başlık

Oğlunun öldüğü kavşakta 13 yıl sonra can verdi Başlık

Adana’da Nevin Keklik (54), 13 yıl önce oğlu Mehmet Ali’nin (18) trafik kazasında hayatını kaybettiği kavşakta bir motosikletin çarpması sonucu yaşamını yitirdi. Giriş / Nerede: Adana’da Kim: Nevin Keklik Nasıl: Motosikletin çarpması sonucu Ne: Yaşamını yitirdi

Kaza, önceki gece meydana geldi. Gövde / Ne zaman: Önceki gece

Şıh Cemil Caddesi’ndeki kavşakta yolun karşısına geçmeye çalışan Keklik’e, Veysi Eğri’nin (17) kullandığı 01 SZ 836 plakalı motosiklet çarptı. Nerede (ayrıntı)? Kim (diğer kişi)? Ne (ayrıntı)?

Motosiklet çarpmasının şiddetiyle 25 metre sürüklenip park hâlindeki bir otomobile çarpıp durabildi. Nasıl?

Kazada, Keklik ile motosiklet sürücüsü Veysi Eğri ağır yaralandı, motosiklette bulunan kimliği henüz belirlenemeyen bir kişi ise kaçtı. Kaza sonrası başını çarpıp ağır yaralanan ve ameliyata alınan Nevin Keklik, tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı. Ne? Kazanın sonucu (ayrıntı)

Ehliyetsiz ve alkollü olduğu iddia edilen Eğri’nin de hayati tehlikesinin bulunduğu belirtildi. Neden? Şüpheli durum (ayrıntı) Ne? Kazanın sonucu (ayrıntı)

• Olayda ölü ya da yaralı var mıdır? Varsa nerededirler? • Kazazedelerin adları nelerdir? Bu kişiler arasında haberin odak noktasını oluşturabilecek “önemli” biri var mıdır? • Kaza nasıl meydana gelmiştir? Alkollü sürücü, uyuyan sürücü, dalgın sürücü, yolun kayganlığı, başıboş hayvanlar vb. • Kaza nedenini kim açıklamaktadır? Emniyet görevlileri, görgü tanıkları vb. • Söylenen kaza nedenine ilişkin deliller var mıdır? Bira şişeleri, ilaç kutuları, ayrıldığı ailesinin bir fotoğrafı, kabak otomobil lastikleri, hayvan ölüsü vb. • Kazanın neden meydana geldiği konusunda başka olasılıklar neler olabilir? Çevrede yeterli işaret ve sinyalizasyon var mıdır? Yolun bozukluğu bir faktör olabilir mi? Çarpılan otomobilin sinyalleri çalışmakta mıdır? • Kazazedelerin yakınları olay yerine gelmiş midir? Gelmemişse nerededirler? Kazazedelerin yakınlarının kimlikleri de “önemli” olabilir. • Otomobil sürücülerinin, hosteslerinin durumu nedir? Kazaya karışan şoförler ya da varsa muavinler ve hosteslerin durumu nedir? • Kurtarma çalışmaları kim tarafından ve nasıl gerçekleştirilmiştir? İlk müdahaleyi çevredeki vatandaşlar mı, yoksa sağlık personeli mi yapmıştır? Ambulans ne kadar sürede gelmiştir? Kazazedeleri kurtarma sırasında ne gibi olaylar yaşanmıştır? • Kazanın yol açtığı başka etkiler var mıdır? Örneğin kaza, trafiğin uzun süre durmasına mı yol açmıştır ya da elektrik direğine çarpan araç nedeniyle elektrikler mi kesilmiştir? Trafik tıkanıklığından ambulans ulaşım sağlayamamış mıdır vb. • Kazayla ilgili olarak suçlanan ya da tutuklanan var mıdır? • Emniyet görevlilerinin çalışmaları ne aşamada? Olayı mı araştırıyorlar, kaçan sü- rücüyü mü kovalıyorlar, ambulansın gelmesini mi bekliyorlar, savcıyı mı çağırdılar, çekiciye yardım mı ediyorlar? • Kaç emniyet görevlisi bu kaza ile ilgilenmiştir? Kazanın büyüklüğüne göre görevli memur sayısının fazlalığı “önemli” olabilir. • Kazadan sonra yaşananlar nelerdir? Kazazedelerin yaraları iyileşti mi? Mahkemede ne karar verildi? Bu karara saygı gösterildi mi? (Girgin, 2005; Yüksel ve Gürcan, 2005)

Haber yazma kuralları içinde en eskisi ve en çok kullanılanı ters piramittir. Tekniğin bu uzun ömrünün ardında sihirli bir formül yatar.

Özetleyici giriş tekniğinde haberin en önemli unsurları haberin giriş cümlesinde özetlenir. Haberin odak noktası giriş cümlesinde ifade edilir. Ş

Ters piramit tekniği muhabirlerin Amerika Birleşik Devletleri’nde İç Savaş dö- neminde; yani 1850’lerde, telgrafla haber geçmek için geliştirdikleri bir tekniktir.

Bir cinayet haberinde dikkat edilmesi gereken unsurları açıklamak. Bir cinayet haberinde genellikle şu unsurlara dikkat edilir: Emniyet yetkililerinden, olayın tanıklarından ve olaya karışan kişilerden bilgi alınması, olaya adı karışanların kimlikleri, adresleri ve yaşamları hakkında bilgi, cinayetin olası nedenleri ve sonuçlarının farklı kaynaklardan öğrenilmesi, cinayette kullanılan aletler ve uygulanan yöntemin öğrenilmesi, zanlının yakalanması ve mahkeme sürecinin takip edilmesi, ölülerin defnedilmesi sürecinin takip edilmesi.

Haber yazmanın ilk aşamasını “düşünme” oluşturur. Herhangi bir olay ya da durum karşısında haber yazmadan önce düşünmek ve haber yazılacak unsurun; eş deyişle haberin odak noktasının ne olduğunu keşfetmek gerekir. Doğru cevap A’dır.

Bir haberi değerli ya da önemli kılmak için haber değeri taşıyan unsurun ne olduğuna odaklanmak gerekir. İşte bu noktaya; eş deyişle haber değeri taşıyan unsura, “haberin odak noktası” adı verilir. Doğru cevap C’dir.

Yaşanan her olay haber yapılmaz; çünkü her olay haber değeri taşımaz. Olayın ne zaman meydana geldiği, nerede meydana geldiği, kaç kişiyi ilgilendirdiği, ilginçliği, nadirliği, heyecanlılığı, kuşkululuğu, garipliği, zıtlığı, yenilik ya da tazeliği gibi çeşitli unsurlar “haber değerleri” olarak anılır. Doğru cevap E’dir.

Odak noktası çoğunlukla haberin kamuoyu tarafından “değerli” ya da “önemli” olarak algılanan boyutuna işaret eder. Çünkü haberin tüketicisi kamuoyudur ve haber kamuoyunun ilgisi için yazılır. Doğru cevap C’dir.

Çapraz kontrol: Elde edilen bilginin iki zıt ya da farklı haber kaynağına sorulup doğrulatılması. Doğru cevap D’dir.

Akademik unvanların yazılışında şu kurallara dikkat ediniz:

Haber yazma sürecinin ikinci aşaması “bilgi toplama”dır. Olayla ilgili olarak merak edilmesi muhtemel tüm soruların yanıtları bu aşamada aranır. Bunun için haber kaynakları ile görüşülmeli, konuyla ilgili toplanabilecek tüm bilgilere erişilmelidir. Bu aşamada asla bir tek kaynakla yetinilmemeli, konunun farklı bakış açılarına sahip yönlerine ilişkin bilgiler de toplanmalıdır.  Doğru cevap E’dir.

Haber yazımında kullanılacak sözcüklerin seçilmesinde dikkat edilmesi gereken bazı kurallar şöyle sıralanabilir:

Doğru cevap D’dir.

Haber yazımında dikkat edilmesi gereken cümle yapısına ilişkin kimi noktalar şöyle sıralanabilir:

Haberde başlık kompozisyonunu oluşturan unsurlar sayfa tasarımına, yayın anlayışına ve haberin niteliğine göre farklılık gösterebilir. Ancak temel olarak söz konusu unsurlar; üst başlık, ana başlık, alt başlık, haber spotu ve ara başlıklardır.

Haberin 15-20 sözcükten oluşan özet ifadesi ya da haberin okunmasını sağlayacak ilgi çekici anlatımlardır. Genellikle haberin girişlerinde ya da sayfa tasarımına göre haber içerisinde uygun bir yere, haber metninden 4 ya da 6 punto daha büyük harflerle ve ayrı yazı karakterleri ile yazılan ifadelerdir. Haber spotları genellikle haber özetleri şeklinde de değerlendirilebilirler. Bu nedenle kimi zaman haberlerin bu spotlarla bittiği de görülür.