HABER TÜRLERİ

Spor bireysel olduğu kadar toplumsal, toplumsal olduğu kadar ekonomik, politik, kültürel, estetik hatta iletişimsel bir olgudur. Spor bedensel eylemlerdir. Ancak her bedensel eylem spor olarak kabul edilemez. Spor teknik, yani kuralları, ilkeleri, yöntemleri olan, rekabete ve mücadeleye dayalı bedensel eylemlerdir. Spor bireysel yapıldığı kadar takım halinde de yapılabilir. Spor amatör yani gelir elde etme amacı olmadan yapılabildiği gibi bir gelir elde etme amacıyla da yapılabilir. Spor yapılabildiği gibi izlenebilir. Spor tek bir branş, dal değildir. Sporun 50’nin üzerinde dalı vardır. Sporu gençler, yaşlılar, erkekler, kadınlar hatta engelli olanlar da yapabilir.

Spor haberciliği; Konu ve içerik olarak tüm tür, yön ve boyutlarıyla sporla ilgili, spor basını çalışanlarınca hazırlanmış olan haber, yorum, araştırma-inceleme gibi yazılı ürünlerin yanı sıra foto, grafik, info-grafik gibi görsel malzemeleri de bu amaç doğrultusunda kullanarak hedef kitlesini bilgilendiren, eğlendiren, eğiten ve gündem oluşturan habercilik türü olarak tanımlanabilir.

Spor haberciliği konu ve içerik, teknik ve teknolojik, işleyiş, personel ve hedef kitle anlamında diğer habercilik türlerinden oldukça farklıdır.

Spor haberciliği adından da anlaşıldığı üzere konu ve içerik olarak sporu işlemektedir. Spor haberciliği diğer habercilik türlerine oranla daha az maliyetlidir. Spor haberciliği diğer habercilik türleri gibi zamana karşı yapılan bir iştir. Spor bölümü kural olarak değil genel olarak gazeteciliğe, haberciliğe başlangıç noktasıdır. Birçok tanınmış gazeteci, gazetecilik yaşantısına spor bölümünden başlamıştır. Bu nedenle de spor habercilerinin birçoğu gençlerden oluşur ve özellikle gazetelerin spor bölümleri "oyuncak bölümü-Toyland" olarak adlandırılır ve kendi rüştlerini ispat etmeleri istenir.Spor haberciliğinin hedef kitlesi de diğer habercilik türlerine göre ciddi bir biçimde farklılaşır. Örneğin ekonomi haberciliğinin hedef kitlesi ekonomi dünyasının aktörleri, yatırımcılar, özellikle de küçük yatırımcılar, neredeyse tamamen orta yaş ve üzeri erkekler, gelir ve eğitim anlamında üst gruplar gibi bir kategoriyi ifade etmektedir. Ancak spor haberciliğinin hedef kitlesi sporun hedef kitlesidir.

Basının kitleselleşmesi için
1. Basının toplumsal bir gereksinim olması gerekir.
2. İnsanların gazete okuyacak eğitim ve kültür düzeyine ulaşması gerekir.
3. İnsanların satın alacak ekonomik erişkinliğe ulaşması gerekir.
4. Gazetenin kağıt gibi, mürekkep gibi ham maddelerinin kitlesel olarak üretilmesi gerekir.
5. Üretim için ekonomik ve teknolojik koşulların gelişmesi gerekir.
6. Dağıtım kanallarının ekonomik olması, güvenli olması gerekir.

Dünyadaki ilk spor gazetesi 1838 yılında İngiltere’de yayınlanan Sporting Life’tır. Bu ilkin İngiltere’de yaşanması çok doğaldır. Çünkü İngiltere Sanayi Devrimi’nin, göçün, kentleşmesinin, işçi emekçi sınıf oluşumunun ilk başladığı ülkedir.

Türkiye’de spor haberciliğinin gelişimi dünyadaki gelişimden farklı bir çizgi izlemiştir. Türkiye’de ilk gazete Dünyada yayınlanan ilk gazeteden yaklaşık 200 yıl sonra 1831 yılında yayınlanmıştır. Takvîm-i Vekâyi adını taşıyan bu gazetede beklendiği gibi spor haberi verilmemiştir. Türkiye’de ilk spor haberi 14 Mart 1891 tarihinde Servet-i Fünun dergisinde yayınlanmıştır. Haber Ali Ferruh Bey’in
Fransa’dan yazdığı eskrimle ilgili bir haberdir.

Spor haberciliğindeki haber ve bilgi kaynakları şu şekilde sıralanabilir:
1.  Kulüpler
2.  Federasyonlar
3.  Uluslararası düzeydeki spor örgütleri (UEFA, FIFA, FILA vb.)
4.  Sporcuların kendisi, sosyal medya hesapları, eşleri, akrabaları ve yakın arkadaş çevresi.

5.  Teknik direktörlerin kendisi, sosyal medya hesapları, eşleri, akrabaları ve yakın arkadaş çevresi
6.   Yöneticilerin kendisi, sosyal medya hesapları, akrabaları ve yakın arkadaş çevresi
7.   Menajerlik hizmeti veren kişi ve kurumlar
8.   Taraftarların kendisi, sosyal medya hesapları, özellikle cep telefonlarıyla çekilmiş görüntüler
9.   Ünlü kişiler, iş adamları, sanatçılar ve politikacılar
10. Habercilik yapan diğer KİA, özellikle de İnternet ve haber ajansları
11. Magazin dünyası, eğlence yaşamı
12. Güvenlik kameraları ve amatör video çekimleri
13. Basın ve halkla ilişkiler bültenleri

Her haberde olduğu gibi spor haberlerinde de 5N 1K’nın önem sırası değişmektedir. Söz konusu değişiklik haber olayının özsel niteliklerinden kaynaklanmaktadır. Örneğin kaybeden büyük bir takım olduğunda "Kim" sorusu ön plana çıkmakta, kaçan gol nedeniyle galibiyet elden gittiğinde ise "Nasıl" sorusu ön plana alınmaktadır. Ünlü bir teknik direktör veya futbolcu transfer edildiğinde "Kim" ve "Nasıl" soruları önemli olmakta, ancak transferin gerçekleşmemesi durumunda ise "Neden" sorusunun yanıtı aranmaktadır. Ancak genel olarak spor haberciliğinde ve spor haberlerinde 5N 1K, Ne, Kim, Nasıl ve Neden soruları şeklinde bir önem sıralamasına sahip olduğu söylenebilir.

4. Haber olayı bir karşılaşmaysa, karşılaşma sonucu verilecekse aşağıdaki soruların yanıtları mutlaka haberde yer almalıdır.
a. Kazanan takım veya oyuncu nasıl kazandı? Galibiyet nasıl elde edildi?
b. Rakipler nasıl oynadı?
c. Rakiplerin oyun içindeki performansları nasıldı?
d. Rakiplerin uyguladıkları sistem, taktik, plan neydi?
e. Rakiplerin varsa önemli hataları neydi?
f. Galibiyeti getiren hareket, set, değişiklik, hamle neydi?

Spor habercisi öncelikle haberin ve haberciliğin önemini ve sorumluluğunu bilmek zorundadır. Spor habercisi haberi ve haberciliği bildiği kadar sporla ilgili bir uzmanlık alanına da sahip olmalıdır.  Herkes spor habercilerinin mesleki bilgiyle donatılmış olmasını bekler.  Türkçeyi çok iyi bilmeli,
konuşabilmeli ve yazabilmelidir. Haberci kaynaklarıyla, ilgilendiği alanın aktörleriyle "iyi", "sağlam", "tutarlı" ve mutlaka "mesafeli" bir ilişki kurmak zorundadır. Spor habercisi olayları ve olguları farklı bir bakış açısıyla görmek ve değerlendirmek zorundadır. Spor habercisi haberi arama ve araştırma zahmetine katlanmalıdır. Spor habercisi bir yabancı dili konuşacak, okuyacak ve yazacak düzeyde bilmelidir.  Spor habercisi zamanı etkin ve verimli kullanmalıdır.

Spor haberlerinde yoruma kaçılmamalı, yorum yapmamalıdır.

Eksik bilgi veren spor habercisi görevini eksik yapmış olmaz. Görevini yapmamış
olur.

Spor habercileri verdiği bilgileri araştırma gerekliliği duymalı, hatta bunu görevleri arasında içselleştirmelidir.

Spor haberlerinde mutlak bir denge, mutlak bir adalet ve tarafsızlık sağlamak her zaman mümkün değildir. Ancak olabildiğince bunların sağlanmasına çalışılmalı, olabildiğince "eşit zaman, eşit yer" ilkesine uymaya çalışılmalıdır. En azından haberde adı geçen kişi ve kurumlara yer vermeli, söz hakkı tanımalı, kendilerini savunmalarına, anlatmalarına olanak tanınmalıdır.

Spor habercileri doğruluk, dürüstlük, hakkaniyet, dengeli ve sorumlu habercilik gibi değerlerin, gazetecilik etiğinin temelini oluşturduğunu, bunların kendileri için geçerli olduğunu asla unutmamalıdır.

Spor haberinin sonuçta halk için, toplum için yapıldığı, bu nedenle de kamu yararı taşıması gerektiği akıllardan asla çıkartılmamalıdır.

Günümüzün en popüler spor dalları olarak sırasıyla futbol, at yarışı, basketbol, araba yarışları spor haberciliğinin en sık işlenen, işlenmesi gereken spor dallarıdır. Doğru cevap B’dir.

Spor haberciliği diğer habercilik türlerine oranla daha az maliyetlidir. Doğru cevap B’dir.

Telefoto, telefax, cep telefonu, dizüstü bilgisayar gibi birçok yeni teknoloji ilk kez spor haberciliğinde kullanılmıştır. Doğru cevap E’dir.

Yazılı olması kaydıyla M.Ö. 500’de Olimpiyat oyunlarını anlatıldığı Pindaros’un “Zafer Şenliği Türküleri” ilk spor haberciliği ürünleridir. Doğru cevap A’dır.

Dünyadaki ilk spor gazetesi Sporting Life 1838 yılında yayınlanmıştır. Doğru cevap C’dir.

Dünyadaki ilk spor gazetesi 1838 yılında İngiltere’de yayınlanan Sporting Life’tır. Doğru cevap A’dır.

Kişi haberleri;

a. Özel yaşantıları

b. Servetleri

c. Sponsorluk görüşmeleri

d. Evleri, özellikle arabaları

e. Röportajlar

Kanun değişiklikleri; Yasal düzenlemeler kapsamındadır. Doğru cevap C'dir.

Yasal düzenlemeler (Kulüp, Federasyon, Uluslararası örgütler ve TBMM);

• Yönetmelik ve Tüzük Değişiklikleri

• Kanun değişiklikleri

Doğru cevap E'dir.

Spor Haberciliğinin kaynakları temel olarak ikiye ayrılır. Bunlardan ilki “Haber kaynakları” ikincisi ise “Bilgi kaynakları”dır. Doğru cevap A'dır.