HABER TÜRLERİ

Bilinen en eski ekonomi gazetesi, İngiltere’de 1760’da yayınına başlanan Public Ledger’dir

İlk sayısı 1857’de çıkan Ceride-i Ticaret ilk Türkçe ekonomi gazetesidir.

Cumhuriyet’in ilanından sonra yayımlanan ilk ekonomi gazetesi, Zeki Cemal tarafından 1928’de
kurulan “Ekonomi” adlı gazetedir

TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi): TÜİK tarafından açıklanan tüketiciyi ilgilendiren perakende fiyatlarına ilişkin bir gösterge; tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmet grubunda bulunan varlıkların fiyat değişimlerini ölçen gösterge.

Ekonomi haberi kaynakları arasında yer almaktadır.

Geçmişe bakıldığında Türkiye’de 1975’de ekonomi sayfalarında en fazla işlenen haber konuları sırasıyla tarım, ihracat, dış haber, enflasyon, toplu iş sözleşmeleri, grev, bankacılık, para piyasaları ve sendikalara yönelik konulardır.

Rakamların yazılması konusunda Türkoğlu (2014:256) ekonomi muhabirlerine şu önerilerde bulunur:
• “Haberi destekleyen sayı ve oranları, tüm yazının içinde dağıtın. Tüm rakamların tek bir paragrafta
verilmesi beklenen yararı sağlamaz.
• Bir paragrafta ikiden fazla rakam bulunmasın ve rakamlar arka arkaya gelmesin.
• Çok sayıda rakam vermeniz gerektiğinde bunları küçük bir çizelgede örgütleyin ve yazınızı ferahlatın.
• Ekonomi haberlerinde “ilk kez”, “en yüksek”, “en düşük” ve “rekor” kelimelerini kullanmadan önce
mutlaka bir ön araştırma yapın.
• Haber kaynağından gelen rakamları ve kendi hesaplamalarınızı iki hatta üç kez kontrol edin.”

Yazılacak bir haberin ekonomi, para ve sermaye piyasalarını ya da diğer firmaları, başka insanları ne şekilde etkileyeceği gözden uzak tutulmamalıdır. Bu anlamda ekonomi haberciliğinde “çapraz kontrol”; yani elde edilen bilginin başka kaynaklarca da doğrulanması büyük önem taşır. Doğrulatılmayan bilgi, “söylenti” ya da “dedikodu”, haber haline getirilirse her zaman tartışmaya açık olacaktır.

Ekonomi yazarlığı Necati Doğru’ya (1996:40) göre “tarafsız, objektif, yansız, lobilerin adamı olmayan, çıkar gruplarının çarkı için yazmayan, olaylara bilimin net ölçütlerini kullanarak bakabilen” bir ideal düzeye doğru ilerlemektedir. Bu ölçülere uymayan yazarlar, holding yazarı, parti yazarı gibi damga yiyip yıpranıp ufalmakta; ölçüye uyan yazarlarsa okur gözünde büyük itibar kazanmaktadır.

Ekonomi haberciliğinde hız “para” demektir. Örneğin borsada küçük ya da büyük herhangi bir
haberin erken ya da geç duyulması kazanç ya da kayıp anlamına gelir. İşte bu nedenle elde edilen
verilerin hızlı ve doğru bir şekilde haber haline getirilmesi önemlidir.

“Dünyanın en fazla okunan ekonomi gazetesi” sıfatını almış Nihon Keizai Schimbun ise 1876’da Tokyo’da borsanın kuruluşundan iki yıl daha önce Japon ekonomi gazetesi olarak yayın hayatına atılmıştır. Gazete günlük olarak yaklaşık üç milyonluk tirajı ile dünyanın en büyük ekonomi gazetesidir.

Cumhuriyet’in ilanından sonra yayımlanan ilk ekonomi gazetesi, Zeki Cemal tarafından 1928’de kurulan “Ekonomi” adlı gazetedir.

Ekonomi gazeteciliği adına 28-29 Ekim 1983’te “Basında Ekonomi ve Ekonomi Basını” konulu bir seminer düzenlenerek bu alandaki tartışmalara bir zemin hazırlanmış; ardından ekonomi muhabirlerinin 1983’ün başlarında başlattıkları, bir çatı altında toplanma girişimleri, 29 Temmuz 1987’de tamamlanmış ve Ankara merkezli Ekonomi Muhabirleri Derneği (EMD) kurulmuştur.

PİYASA: Alıcı ve satıcıların karşılaştıkları; mal dolaşımının gerçekleştiği yer; arz ve talebin karşılaştığı alan; alışveriş fiyatı, geçerli fiyat.

Tahvil, devletin ya da özel sektör şirketlerinin borçlanarak orta ve uzun vadeli (3-5 yıl) fon sağlamak üzere çıkarttıkları borç senetleridir. Tahvil, faiz geliri sağlayan bir borçlanma senedidir.

Ekonomi haberlerinde “ilk kez”, “en yüksek”, “en düşük” ve “rekor” kelimelerini kullanmadan önce mutlaka bir ön araştırma yapın.

Bir oran tanımlanırken yuvarlama işlemi yapılabilir; virgülden sonra genellikle en fazla iki hane verilir: “% 83,63451” yerine “% 83,6” yazılabilir ya da “4,17815” yerine “4,18” yazılabilir. Ancak Merkez Bankası faiz oranları ya da tahvil-bono faizleri gibi virgülden sonrasının anlamlı olduğu durumlarda yuvarlama yapılmaz.

Ekonomi haberciliğinde “çapraz kontrol”; yani elde edilen bilginin başka kaynaklarca da doğrulanması büyük önem taşır. Doğrulatılmayan bilgi, “söylenti” ya da “dedikodu”, haber haline getirilirse her zaman tartışmaya açık olacaktır.

Demokrasilerde basın yasama, yürütme ve yargı güçleri arasında dördüncü güç olarak tanımlanır.

Ekonomi Muhabirleri Derneği tarafından her yıl Altın Kalem Ödülleri verilmektedir.