HABER TÜRLERİ

Kültür-sanat habercisinin sahip olması gereken özellikler şöyledir:

• Kültür-sanat alanı evrensel bir alan olmasından dolayı en az bir yabancı dil bilmelidir.
• Soru sorma becerisi olmalı ve kendisini iyi ifade edebilmelidir.
• Özgüveni olmalı ve analitik düşünebilmelidir.
• Araştırma yapma ile ilgili becerilere sahip olmalıdır.
• Türkçeyi yazınsal ve sözel anlamda etkili bir şekilde kullanabilmelidir.
• Ayrıntılara dikkat etmeli ve olaylar arasında bağ kurabilmelidir.
• Konulara haber gözüyle bakabilme yeteneği olmalıdır.
• Kültür-sanat alanının içinde yer almalı ve sürekli etkinliklere katılmalıdır.
• İyi bir okur olmalı ve kültür-sanat gündemini yakından izlemelidir.
• Sergilere, müzelere, konserlere ilgi duymalıdır.

• Farklı olanı görebilmeli, haber kaynaklarıyla iyi iletişim kurmalı ve iyi bir dinleyici olmalıdır.
• Söyleşi tekniklerini iyi bilmelidir.
• Her an ekran karşısına çıkacakmış gibi bakımlı olmalı, söylenenleri çabuk kavrayabilmelidir.
• Alanında iyi bir arşive sahip olmalıdır.

Kültür-sanat haberi yazarken dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
• Haberde doğruluk, açıklık, kesinlik, sadelik ilkelerine uyulması, kimden alındığının açıklanması önemlidir.
• Zamanlılık, yakınlık, önemlilik, sonuç ve insanın ilgisini çekme şeklinde tanımlanan haber değerleri inşa edilecek bir kültür-sanat haberi için de dikkate alınmalıdır.
• Kültür-sanat haberciliğinde içerik yalnızca konuyla sınırlı olmalıdır. 
• Kültür-sanat haberciliğinde, tartışmalı haberlerde karşı tarafın görüşü alınmalı ve yansıtılmalıdır.
• Haberci, aldığı haberi en doğru ve gerçekçi biçimde yansıtmalıdır.

Magazin yayıncılığındaki en büyük gelişme, 19. yüzyılda fotoğrafların dergilerde kullanılmasıyla başladı. Fotoğrafın ilk kullanıldığı magazin dergisi 1846’da yayınlanan Art Union’dır.

Türkiye’de magazin haberleri, günlük gazetelere girmeden önce magazin dergilerinde yayımlanmıştır. İlk magazin dergisi, 1873’te yayımlanan Cüzdan olarak bilinmektedir. Sultan Abdülaziz zamanında çıkartılan bu yayını daha sonra Şehbal, Resimli Kitap, İnci ve Süs isimli magazin dergileri izlemiştir. Cumhuriyet Türkiye’sinde yayımlanan ilk magazin dergisi ise 1928 yılında Ahmet İhsan tarafından yayımlanan Uyanış dergisidir. Yine aynı yıl Ahmet Cevat Emre Muhit dergisini çıkarmıştır.

Gerçek anlamda bulvar gazetesi, Haldun Simavi’nin 1966 yılında çıkarmış olduğu Son gazetesidir. Bu gazete, Rahmi Turan yönetiminde yayımlanmıştır. Tüm dünyada basın sektörünün renkli ofset baskı tekniğine geçiş krizi yaşadığı o dönemde, bol ve büyük fotoğraflı adliye ve magazin haberleri ile fotoromana yer veren renkli Son, Türkiye basınında yeni bir çığır açarak bulvar/magazin gazeteciliğini başlatmıştır. Haldun Simavi, Son’un 250-300 bin tiraj yapması üzerine 1967 yılında Rahmi Turan’ın yönetiminde Günaydın gazetesini çıkarmaya başlamıştır. Günaydın, bol magazin haberleri ve temiz baskısıyla her türlü okurun ilgisini çekmiştir.

Magazin haberciliğinin temel hedefleri; her şeyi kısa tutmak, kimsenin dikkatini dağıtmamak, ama onun yerine varyeteyle, yeniliklerle, hareketlerle durmadan tahrik etmektir. Böylece, hiçbir kavrama, karaktere ve soruna birkaç dakikadan daha fazla dikkat vermenin gerekmediği vurgulanmaktadır.

Magazin haberlerinde kullanılan dil ve üslup oldukça önemlidir. Magazin haberciliğinde klişeleşmiş bir dil kullanmaktan kaçınılmalıdır. Ayrıca, magazin haberciliği yorum yapılabilecek bir gazetecilik türü değildir. Magazin haberciliğinde, 5N 1K adı verilen  "kim, ne, neden, nerede, ne zaman, nasıl" sorularının yanıtlarına yer verilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, magazin haberciliğinde benimsenen anlatım tarzı da öyküleme tekniğidir.

Türkiye’deki magazin medyasında hem haberin konusu hem de haberin kaynağı olarak genellikle mankenler, müzisyenler/şarkıcılar, dizi oyuncuları, futbolcular vb. öne çıkmaktadır. Yüksek kültürü temsilen gerçek sanatçılar ve cemiyet üyeleri (işadamı/işkadınları) ise daha az sıklıkta magazine konu ve haber kaynağı olmaktadır.

Magazin habercisinin sahip olması gereken nitelikleri şu şekilde sıralamak mümkündür:
• Evrensel gazetecilik etiği ve meslek ilkelerine saygı duymalıdır.
• İnsan haklarına saygı duymalı, her türlü ötekileştirici ve nefret söylemini barındıran bir dilden kaçınmalıdır.
• Öncelikle ülke gündemini, magazin ve cemiyet gündemini yakından izlemelidir.
• Dünya magazin gündemi hakkında bilgi sahibi olmalıdır. 
• Sadece ünlüleri değil, toplumda ayrıksı özellikleri olan kişilerin yaşam portrelerini de haberleştirmelidir.
• İnsanların yaşam hikayelerine meraklı olmalı, yeni yüzlerle tanışmaya açık olmalıdır. 
• Asparagas denilen uydurma ve yalan haber yapmaktan kaçınmalıdır. 
• Araştırma yapmayı sevmeli ve haber kokusu alabilmelidir.
• Haber kaynaklarıyla iletişimi güçlü, saygılı olmalı ve aralarındaki mesafeyi güven olgusunu incitmeden sağlamalıdır.
• Alanına hakim ve yaratıcı olmalıdır.
• En az bir yabancı dil bilmeli ve yeni gelişmeleri yakından izlemelidir.

Magazin haberlerinin yazım teknikleri hakkında şu noktaların göz önünde bulundurulması gerekmektedir;
• Az metinli ve bol görselli düzenleme.
• Haberlerin çoğu sadece hedef kitlenin duygularına seslenmemeli aynı zamanda düşündürmeli ve bilgilendirmelidir.
• Magazin habercisi sık sık hüküm verebilir, ancak hiçbir zaman avukat gibi davranmamalıdır. 
• Haberlerde hiçbir zaman birinci tekil şahıs kullanılmamalı. 
• Klişeleşmiş ve yoruma kaçan bir dilden kaçınılmalıdır. 
• Magazin haberleri için en uygun haber yazma tekniği normal piramit tekniğidir. 
• Magazin habercisi, gazeteciliğin temel ilke ve kurallarına uymak zorundadır.
• Zaman ögesi magazin haberlerinde önemli olmakla birlikte, okuyucunun ilgisi üzerinde katkısı olmadığından fazla önemsenmez.
• Magazin haberi, mutlaka görsel unsurlarla desteklenmelidir.
• Magazin haberinde bilgiyi verirken sıkıcı olmamak, keyifli bir dil kullanmak isterken abartıya kaçmamak da önemlidir. 
• Magazin haberlerinde, 5N 1K sorularının yanıtları eksiksiz bir şekilde yer almak zorundadır. Ayrıca, haber metninin spotunda en az 3N 1K’nın yanıtının olmasına dikkat edilmelidir.
• Haber metni yazıldıktan sonra en etkili ve uygun başlık, ara başlıklar ve fotoğraf altı yazıları da oluşturulmalıdır.
• Magazin haberine son şekli haber editörü ya da servis sorumlusu tarafından verilir.

Kültür-sanat haberciliği, gazetecinin içinde bulunduğu toplumdaki ve dünyadaki kültür-sanat alanına giren etkinlikleri izleyerek, haber niteliği taşıyan olayları yazılı ve görsel olarak hazırlayıp sunduğu bir uzmanlık alanıdır. Bir kültür-sanat gazetecisi, bu alana giren tüm konularla (edebiyat, müzik, sinema, sahne sanatları, fotoğraf, resim, opera-bale, geleneksel sanatlar, plastik sanatlar, mimarlık) ilgilenmek, hepsinden bir parça anlamak ve seçtiği bir dalda da uzmanlaşmak zorundadır.

Fikir basınının özellikleri, popüler basına karşıtlık oluşturmaktadır. Öncelikle, fikir basınının seslendiği okur kitlesi iyi eğitimli üst ve üst orta sınıflardır. Bu gazetelerin fiyatı yüksek, tirajları düşüktür. Fotoğraf ve renk oranının kullanımı daha azdır. Haber başlıklarına oransal olarak daha az yer ayrılır. Haber içerikleri, açıklayıcı vurgularla ve tarihsel arkaplanı ile birlikte verilir. Bu yüzden de haberler sansasyonel olarak değil, açıklayıcı ve bilgilendirici bir tarzda okura sunulur. Ayrıca, fikir gazeteleri, ha-ber toplama ve yazma sürecinde, açıklayıcı ve yorumlayıcı bir yaklaşımı uyguladıkları gibi soruşturucu ve araştırmacı bir yolu da benimseyebilirler.

Fikir basınının özellikleri, popüler basına karşıtlık oluşturmaktadır. Öncelikle, fikir basınının seslendiği okur kitlesi iyi eğitimli üst ve üst orta sınıflardır. Bu gazetelerin fiyatı yüksek, tirajları düşüktür. Fotoğraf ve renk oranının kullanımı daha azdır. Haber başlıklarına oransal olarak daha az yer ayrılır. Haber içerikleri, açıklayıcı vurgularla ve tarihsel arkaplanı ile birlikte verilir. Bu yüzden de haberler sansasyonel olarak değil, açıklayıcı ve bilgilendirici bir tarzda okura sunulur. Ayrıca, fikir gazeteleri, ha-ber toplama ve yazma sürecinde, açıklayıcı ve yorumlayıcı bir yaklaşımı uyguladıkları gibi soruşturucu ve araştırmacı bir yolu da benimseyebilirler.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Avrupa’da fikir gazeteleri, çoğunlukla üst sınıf okurlara seslenir. Bu tür gazeteler, kitlesel okurlara seslenmez. Kaldı ki, 19. ve 20. yüzyıllardaki çok sayıdaki günlük gazete kitleler için yayımlanmıştır. Bu gazeteler, çalışan sınıflara seslenir. Okurlar, kısa paragrafları inceler ve eğlence öğesiyle oluşturulmuş sansasyonel başlıklar okurları aydınlatır. Bu gazeteler, 1 penny’ye satışa sunulduğu için geniş bir okur kitlesini etkilemiş ve yüksek kazançlar elde edilmiştir (Schramm,1988: 169). Dolayısıyla, sözü edilen dönemde “penny gazeteciliği”, “popüler gazetecilik” olarak da tanımlanmaktadır. Bir başka deyişle, “sarı basın” ya da “bulvar basını” yine aynı gazetecilik türünü tanımlayan kavramlar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Gazetecilik literatüründe magazin kavramı ilk kez 1731 yılında İngiltere’de yayımlanan bir dergi için kullanılmıştır. Edward Cave adlı genç bir basın girişimcisinin çıkardığı bu derginin adı Gentleman’s Magazine’di. Amerika Birleşik Devletleri’nde ise 1741 yılında Philadelphia’da Andrew Bradford üç ayda bir yayımlanan American Magazine’i çıkarır. Bunu Benjamin Franklin’in General Magazine’i takip eder. Ne var ki, hiçbir Amerikan dergisi yüz yıl boyunca ulusal okur elde edemez.

Magazin haberlerini gazetelerin birinci sayfalarına ilk olarak Çetin Emeç taşımıştır. O dönemde magazin haberi gerçek bir magazin haberiydi. Bugün birinci sayfalarda yayımlanan magazine bakıldığında ise haber değeri taşıyan pek az haber bulunmaktadır. Türkiye’de bugünkü anlamıyla magazin haberciliği 12 Eylül 1980 darbe-sinden sonra yapılmaya başlanmıştır. 1980 askeri darbesinden sonra yasaklar nedeniyle siyasi haber üretilememiştir. Bunun sonucunda ise Türk basınında magazin ve magazinleşme olgusu kaçınılmaz şekilde ortaya çıkmıştır.

Evrensel gazetecilik etiği ve meslek ilkeleri-ne saygı duymalıdır.

İnsan haklarına saygı duymalı, her türlü ötekileştirici ve nefret söylemini barındıran bir dilden kaçınmalıdır.

Öncelikle ülke gündemini, ardından özel olarak magazin ve cemiyet gündemini ya-kından izlemelidir.

Dünya magazin gündemi hakkında bilgi sahibi olmalı ve yaşanan gelişmeleri yakından takip etmelidir.

Sadece ünlüleri değil, toplumda ayrıksı özellikleri olan kişilerin yaşam portrelerini de haberleştirmelidir.

Asparagas denilen uydurma ve yalan haber yapmaktan kaçınmalıdır. Bu yüzden masa başı haberciliğini değil, alana çıkarak özgün haberler oluşturmalıdır.

Araştırma yapmayı sevmeli ve haber kokusu alabilmelidir.

Haber kaynaklarıyla iletişimi güçlü, saygılı olmalı ve aralarındaki mesafeyi güven olgusunu incitmeden sağlamalıdır.

Az metinli ve bol görselli düzenleme magazin haberciliğinin özelliklerindendir. Haberlerin çoğu sadece hedef kitlenin duygularına seslenmek olmamalı, aynı zamanda düşündürmeli ve bilgilendirmelidir. Magazin habercisi sık sık hüküm verebilir, ancak hiçbir zaman avukat gibi davranmamalıdır. Amacı ikna etmek olduğu kadar, aydınlatmak da olmalıdır. Haberlerde hiçbir zaman birinci tekil şahıs kullanılmamalı ve haberci kendi fikirlerine de göndermede bulunmamalıdır. Haberinde, sadece kişisel gözlemlerini yansıtmalıdır. Haber yazımında sözcük seçimleri önemlidir. Klişeleşmiş ve yoruma kaçan bir dilden kaçınılmalıdır. Ayrıca, ötekileştirici, ayrımcılığa yol açan ve nefret söylemini üreten bir dilden kesinlikle kaçınılmalıdır.

Magazin haberciliğinde haber üretim süreci, “havuz sistemi” adı verilen bir mekanizma ile gerçekleştirilmektedir. Türkiye’deki medya ortamına hâkim olan tekelleşme eğiliminin bir sonucu olarak karşımıza çıkan havuz sistemi, yaygın gazetelerin diğer haber birimlerinde olduğu gibi magazin servislerinde de işler durumdadır.