HABER TÜRLERİ

Fikir gazeteciliği

19.yy

Popüler basın

Kültür sanat haberleri

Yüksek kültür

Fotoğraf sanatçıları

Düz pramit

Magazin haberi

Art Union

Magazinleşme

Kültür-sanat haberciliği, gazetecinin içinde bulunduğu toplumdaki ve dünyadaki kültür-sanat alanına giren etkinlikleri izleyerek, haber niteliği taşıyan olayları yazılı ve görsel olarak hazırlayıp sunduğu bir uzmanlık alanıdır. Bir kültür-sanat gazetecisi, bu alana giren tüm konularla (edebiyat, müzik, sinema, sahne sanatları, fotoğraf, resim, opera-bale, geleneksel sanatlar, plastik sanatlar, mimarlık) ilgilenmek, hepsinden bir parça anlamak ve seçtiği bir dalda da uzmanlaşmak zorundadır.

Gündelik yaşama 17. yüzyılın başında giren gazeteler, 19. yüzyılın ikinci yarısında seçkinlerin fikir gazetesi olmaktan çıkarak kitle gazetesi olmaya yönelmiştir.

Fikir gazeteleri, ciddi içerikli haber ve yazılara yer verir. Ayrıca, haberlerin ayrıntılarına inerek neden ve nasılları sorgular. Bu sorgulamayı da kendi bakış açısından ele alır. Fikir gazetelerinde ciddi içerikli haberlerin yanı sıra yorumlara, çeşitli görüşlerin değerlendirildiği makalelere rastlamak olağandır. Çeşitli görüşleri savunan köşe yazıları, uzmanlaşmış muhabirlerin hazırladıkları çeşitli toplumsal konuları içeren sayfalar ve bölümler bu tür gazetelerin içeriğini oluşturur. Bu gazetelerde, fotoğraftan çok yazı ağırlıktadır. Amaçları çok satarak para kazanmak değil, hedef kitlesinin düşünsel ihtiyaçlarına yanıt vermektir. Fikir basınının seslendiği okur kitlesi iyi eğitimli üst ve üst orta sınıflardır. Bu gazetelerin fiyatı yüksek, tirajları düşüktür. Fotoğraf ve renk oranının kullanımı daha azdır. Haber başlıklarına oransal olarak daha az yer ayrılır. Haber içerikleri, açıklayıcı vurgularla ve tarihsel arka planı ile birlikte verilir. Bu yüzden de haberler sansasyonel olarak değil, açıklayıcı ve bilgilendirici bir tarzda okura sunulur. Ayrıca, fikir gazeteleri, haber toplama ve yazma sürecinde, açıklayıcı ve yorumlayıcı bir yaklaşımı uyguladıkları gibi soruşturucu ve araştırmacı bir yolu da benimserler.

Popüler gazetecilik, özellikle çalışan sınıfa ve az eğitimli alt orta sınıflara seslenmeye başlamıştır. Bu gazeteler, çalışan sınıflara seslenir. Okurlar, kısa paragrafları inceler ve eğlence ögesiyle oluşturulmuş sansasyonel başlıklar okurları aydınlatır. Bu gazeteler, 1 penny’ye satışa sunulduğu için geniş bir okur kitlesini etkilemiş ve yüksek kazançlar elde edilmiştir. Dolayısıyla, sözü edilen dönemde "penny gazeteciliği", "popüler gazetecilik" olarak da tanımlanmaktadır. Bir başka deyişle, "sarı basın" ya da "bulvar basını" yine aynı gazetecilik türünü tanımlayan kavramlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu gazetelerin sayfaları illüstrasyonlar, karikatürler, çizgi bantlar, büyük başlıklar, dedikodu ve söylentilerle doldurulmuştur. Popüler gazeteler, alt sınıflara seslenmekte, düşük fiyata satılmakta ve yüksek tirajlar elde etmektedir. Bu tür gazeteler, bol renk ve sayıca fazla fotoğraf kullanmakta ve başlıklara büyük puntolarla geniş yer ayırmaktadır. Haberler sıklıkla arka planından yoksun olarak verilmektedir. Ayrıca, insan ilgisini çeken ve sansasyonel yönleri ağır basan cinsellik, suç ve adliye haberleri bu gazetelerin içeriklerini oluşturmaktadır. Popüler basında öne çıkan en önemli unsur kullanılan dildir. Her zaman halkın anlayabileceği biçimde içerikler oluşturulur. Bu anlamda, kısa ifadeler, yalın bir dil ve konu çeşitliliği popüler gazetelerin tipik özellikleridir. Ayrıca, kısa metinler, fazla sayıda görsel kullanımı ve daha esnek başlıklar da popüler gazeteciliğin diğer özelliklerini oluşturmaktadır.

19. yüzyılın sonlarına doğru, iki önemli gazete ABD’deki kitlesel basının öncüleri
olmuştur. Joseph Pulitzer tarafından yayımlanan New York World (1883) ve William Randolph Hearst’in çıkardığı New York Journal (1895) isimli gazeteler “sarı basının” yaratıcıları olarak bilinmektedir.

Kültür-sanat haberciliğinde uzmanlaşma, diğer dallara göre biraz daha farklı bir anlam ifade etmektedir. Konser, sergi, tiyatro oyunu, opera-bale gösterimi gibi bir etkinliği haber yapan muhabir, aslında söz konusu etkinlik hakkında hem bilgi vermekte hem de eleştirmektedir. Muhabir, bir ressamın sergisindeki eserlerini değerlendirirken, bir tiyatro oyunundan izlenimler aktarırken izleyicileri yönlendirmektedir. Bu nedenle alanda yetkin olmak, bir kültür-sanat muhabiri için önemlidir. Bu alanda söz sahibi olmanın koşulu alanı sevmek, alanda çalışmayı öncelikle tercih etmekten geçmektedir. Gazeteciliğin her alanında olduğu gibi kültür-sanat alanında da bilgili bir muhabir olmak esastır. Muhabirin kavramları doğru algılaması ve aktarması için entelektüel birikiminin yeterli düzeyde olması gerekir. Bunun yanı sıra, alt dallardan (müzik, sinema, edebiyat, tiyatro, mimarlık ve plastik sanatlar) birinin de uzman olması beklenir.

Türk medyası kültür-sanat haberlerine yer ve zaman ayırma konusunda oldukça cimri davranmakta, daha çok politika ve ekonomi haberlerine yer ayrılmaktadır. Kültür-sanat haberleri politika, ekonomi, polis-adliye, dış haberler, spor, magazin, spor ve sağlık haberlerinin en sonunda kendine yer bulabilmekte, bazen de görmezden gelinmektedir. Çoğunlukla da diğer haber türlerinin arasına sıkıştırılmaktadır. Kültür-sanat haberleri genellikle magazin haberleriyle harmanlanarak tüketicisine ulaştırılmaktadır.

Kültür-sanat haberinin belli bir izleyicisi vardır. Toplumun okumuş, aydın kesimine seslenir. "Yüksek kültür" ögelerini içerir, tüketicisi azdır.

Yüksek kültürün özellikleri şöyle tanımlanmaktadır:

Karmaşık bir biçimi ve beğenilmesinin estetik ölçütleri vardır,

Tüketiciler yüksek eğitimli kişilerdir, bu yüzden iletilebilme aracı yapıtın kendisidir, 

Bilinen ve ünlü bir yaratıcısı vardır,

İlk değerlendirilmesi yine yüksek beğeni sahibi gruplar ya da eleştirmen topluluğunca yapılır,

Ürün, yaratıcısının yaratım süreciyle oluşturduğu bir düşünsel ve sanatsal çabayla ortaya çıkmıştır ve bu çabayı göstereceklere dönüktür,

Ürün pahalı ve değerlidir

Sinema: Kültür-sanat haberciliği alanında en popüler haber konusu, yedinci sanat olarak tanımlanan sinemadır. Kültür-sanat muhabirinin film galalarını, ulusal ve uluslararası film festivallerini, ödül törenlerini çok iyi izlemesi; sektörde çalışan yapımcıları, yönetmenleri ve oyuncuları tanıması gerekmektedir.

Plastik sanatlar alanında ki haber kaynakları; ressamlar, heykeltıraşlar, seramikçiler, grafikçiler, geleneksel el sanatlarıyla uğraşanlar, fotoğraf sanatçıları, bu sanat dalları üzerine eğitim veren akademisyenler, atölye sahipleri, galeri sahipleri, eleştirmenlerdir.