HABER TÜRLERİ

Dünyaca ünlü sosyolog Anthony Giddens politika kavramını açıklarken aslında politikanın hitap ettiği alanın, devlet kurumlarının çok ötesine uzandığını söylemektedir. Gerçekten de politikanın anlam çerçevesine sığdırabilecek konular günlük hayatımızın farklı veçhelerine kadar sirayet etmektedir. Yine de Giddens’ın politikayı devlet ve hükümet kavramlarıyla birlikte açıkladığı tanımına da bakmakta fayda vardır. Giddens’a göre “Hükümet, devlet politikaları, kararları ve işlerinin, politik bir aygıt içinde yer alan görevliler tarafından düzenli bir biçimde yürütülmesine göndermede bulunur. Politika ise hükümet etkinliklerinin kapsam ve içeriğini etkilemek için gücün kullanılmasını sağlayan araçları dikkate alır”

Kitle iletişim araçları siyasetçilerin mesajlarını geniş kitlelere ulaştırmalarını sağlar ve diğer yandan bireylerin de siyasi tercihlerinin oluşumuna katkıda bulunur. Bu önemlilik hesaba katıldığında politika haberciliğinin habercilik türleri arasında en eski türlerden biri olduğu ve halihazırda medyadaki haber içeriklerinin büyük ölçüde hakimi olduğu söylenebilir.

Politika haberlerinin üretim süreci aslında bir karşılıklı bağımlılık üzerinden gerçekleşmektedir. Bu bağımlılığın tarafları siyasetçiler ve gazetecilerdir. Siyasetçiler çoğu zaman medyayı kendi siyasetlerini şekillendirmek için kullandıkları bir tartışma mecrası olarak görürler ve siyasetçiler geniş kitlelere seslerini duyurabilmek için medya çalışanlarına büyük ölçüde muhtaçlardır.

Politika haberciliğinin konuları hayatın farklı alanlarına ilişkin ve siyaset dünyasıyla bağlantısı kurulmuş sorunlar üzerine olabilmektedir. Bu konuları iç politika haberciliği, dış politika haberciliği ve parlamento haberciliği gibi alt alanlar üzerinden anlatmak bu habercilik türünün daha iyi anlaşılmasını
sağlayacaktır.

İç politika haberciliğinin ilgili duyduğu başlıca konular şunlardır:
• Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkanlığının faaliyetleri
• Bakanlıklar ve Bakanlar Kurulu ile ilgili haberler
• Mecliste yaşanan gelişmeler
• İktidar ve muhalefette yer alan siyasi partilerle ilgili konular
• Genel ve yerel seçimler, referandumlar
• Yüksek yargı organlarının kararları
• Politikaların oluşumuna katkı sunan STK’ler, bürokrasi ve üniversiteler gibi kurumların faaliyetleri
• Vatandaşların siyasetle ilgili beklentileri ve fikirleri
• Kanaat önderlerinin siyasete ilişkin açıklamaları
• Yerel yönetimlerin faaliyetleri

Olağanüstü hal: Anayasa ile kurulan hür demokrasi düzenini veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerine ait ciddi belirtilerin ortaya çıkması veya şiddet olayları sebebiyle kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması hallerinde, Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu, MGK’nın da görüşünü aldıktan sonra yurdun bir veya birden fazla bölgesinde veya bütününde süresi 6 ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edilebilir. Doğal afet, tehlikeli salgın hastalıklar veya ağır ekonomik bunalım halleri de olağanüstü hal için gerekçe olabilir

Dış politika haberciliğinin ilgili duyduğu başlıca konular şunlardır:
• Komşu ülkeler ve bölge ülkeleriyle ilişkiler başta olmak üzere dünya gündemi
• Devlet başkanının ve bakanların yaptıkları yurt dışı ziyaretleri
• Birleşmiş Milletler, NATO, AB gibi uluslararası örgütlerin faaliyetleri
• Çalışılan medya kuruluşunun bulunduğu ülkeyle ilgili dış basında çıkan haberler
• Dünyadaki ekonomik gelişmelere bağlı siyasi olaylar
• Uluslararası önemi olan zirveler (G8 gibi)
• Dışişleri Bakanlığının yurt dışındaki faaliyetleri

Dış politika haberciliğinde başlıca haber kaynakları şunlardır:
• Dışişleri Bakanlığı,
• Büyükelçilikler, Konsolosluklar, Dış temsilcilikler,
• BM, NATO, AB, AGİT, UNESCO, NAFTA gibi uluslararası örgütler,
• Dış politika uzmanları ve uluslararası ilişkiler alanında çalışan akademisyenler,
• Think-tank olarak tabir edilen düşünce kuruluşları,
• Davos Zirvesi ve Bilderberg Toplantıları gibi önemli uluslararası toplantılar,
• Ayrıca yabancı basında çıkan haberler de dış politika haberciliği için önemli bir haber kaynağıdır.

Mütekabiliyet: Günümüz Türkçesine "karşılıklılık" ilkesi olarak çevrilebilecek bu kavramın anlamı "bir devletin diğer devletin vatandaşlarına, mahkeme kararlarına veya herhangi bir davranış biçimine karşı tutumuna karşılık, diğer devletin de aynı biçimde davranmasıdır"

Nota: En sık kullanılan diplomatik yazışma türüdür. Dışişleri Bakanlığının bir yabancı temsilciliğe ya da bir yabancı temsilciliğin Dışişleri Bakanlığına resmi bildirimi anlamına gelir.

İyi bir parlamento muhabirinin Meclis’teki haber kaynaklarına bir telefonla ulaşması beklenir. Bu nedenle bir parlamento muhabiri kaynaklarıyla güvene dayalı yakın bir ilişki kurmalı fakat bu samimiyetin gazetecilik ilkelerine ve haberde objektifliğe aykırı olmamasına dikkat etmelidir. Parlamento muhabirleri Meclis’teki işleyişe hakim olan gazetecilerdir. Kanun teklifini kimlerin nasıl verebileceğini bilirler. Meclis oturumlarının medyaya açık olanlarını izlerler, milletvekillerinin basın toplantılarıyla ilgili haberleri çalıştıkları kurumun yazı işlerine aktarırlar, her Salı yapılan parti grup toplantılarına rutin olarak iştirak ederler Meclis’te hangi tasarının hangi aşamada olduğu ve ne zaman hangi komisyona geleceğini takip edebilen kişilerdir. Buradan topladıkları bilgileri okuyucunun anlayabileceği şekilde kaleme alırlar. Ayrıca parlamento muhabirleri Meclis koridorlarını özel haber yapabilmek için etkili bir şekilde kullanırlar. İyi parlamento muhabirleri kulislerde olan bitenden her zaman haberdardırlar. Siyasilerle tartışma içine girmek yerine doğru zamanda doğru sorular sorarak bilinmeyenleri ortaya çıkarmaya çalışırlar. Parlamento muhabirleri çeşitli resmi törenleri takip ettiklerinden devlet protokolüne ilişkin yeterli bilgiye sahip olmalıdırlar. Siyasi partileri takip eden gazeteciler izledikleri partinin üst düzey yöneticileriyle sürekli iletişim halindedirler. Yıllar içinde deneyimini artıran gazeteciler takip ettikleri siyasi partiye ilişkin, diğer gazetecilerin farkına varamayacağı özel konular içeren haberler hazırlayabilirler.

Politika haberlerinin yazımı genel haber yazım teknikleri düşünüldüğünde çok farklı bir stille karşımıza çıkmaz. Haber yazımına ilişkin derslerde belirtilen ters piramit tekniği politika haberciliğinde de en sık kullanılan haber yazma tekniğidir. Özellikle son dakika gelişmeleri ve gündemi değiştirecek güçte haberler bu teknikle kaleme alınır. Düz piramit tekniğinin kullanımı için ise siyaset dünyasındaki önemli kişilerin mesleki kariyerleri ve özel hayatlarına ilişkin haber konularının seçilmesi gerekmektedir.

Politika haberlerinde sunulan bilgilerin doğruluğu mutlaka farklı kaynaklardan kontrol edilmeli ve teyit edilmeden sansasyonel olabilecek bilgiler verilmemelidir. Başlık seçiminde de özenli olunmalı ve toplumda infiale sebep olabilecek türden yanlış anlaşılmaya müsait ifadeler kullanılmamalıdır. Ayrıca haberi daha ilgi çekici kılmak adına haberin konusuyla ilgisi olmayan başlıklar kullanılmamalı, okurlar yanıltılmamalıdır.

Adını saklamadan gazeteciye bilgi veren kişinin bazı söylediklerinin yayımlanmamasını istemesi ya da en azından bunların kendi ağzından haberde verilmemesini talep etmesidir. Bu tip durumlarda röportaj yapılan kişi gazeteciye "senin öğrenmende sakınca yok ama bunları off-the-record söylüyorum, bu söylediklerimi yazma" der.