HABER TÜRLERİ - Deneme Sınavı - 15

Bir oran tanımlanırken yuvarlama işlemi yapılabilir; virgülden sonra genellikle en fazla iki hane verilir: “% 83,63451” yerine “% 83,6” yazılabilir ya da “4,17815” yerine “4,18” yazılabilir. Ancak Merkez Bankası faiz oranları ya da tahvil-bono faizleri gibi virgülden sonrasının anlamlı olduğu durumlarda yuvarlama yapılmaz.

Ekonomi haberciliğinde “çapraz kontrol”; yani elde edilen bilginin başka kaynaklarca da doğrulanması büyük önem taşır. Doğrulatılmayan bilgi, “söylenti” ya da “dedikodu”, haber haline getirilirse her zaman tartışmaya açık olacaktır.

Demokrasilerde basın yasama, yürütme ve yargı güçleri arasında dördüncü güç olarak tanımlanır.

Ekonomi Muhabirleri Derneği tarafından her yıl Altın Kalem Ödülleri verilmektedir.

Her türlü haber, yazı türü ve fotoğra arın sunuş ve yorumlayış yöntemiyle belirli bir düşüncenin kamuoyunda oluşmasına çalışan gazetecilik türü fikir gazeteciliğini ifade et- mektedir. Okuyucu için belli düşünsel hedefler doğrultusunda yayın yapan bu gazetecilik türü “fikir gazeteciliği”, “kanaat gazeteciliği” ve “referans gazeteciliği” olarak da tanımlan- maktadır (Çakır, 2007: 111).

Fikir basınının özellikleri, popüler basına karşıtlık oluşturmaktadır. Öncelikle, fikir basınının seslendiği okur kitlesi iyi eğitimli üst ve üst orta sınırdardır. Bu gazetelerin fiyatı yüksek, tirajları düşüktür. Fotoğraf ve renk oranının kullanımı daha azdır. Haber başlıklarına oransal olarak daha az yer ayrılır. Haber içerikleri, açıklayıcı vurgularla ve tarihsel arkaplanı ile birlikte verilir. Bu yüzden de haberler sansasyonel olarak değil, açıklayıcı ve bilgilendirici bir tarzda okura sunulur. Ayrıca, fikir gazeteleri, haber toplama ve yazma sürecinde, açıklayıcı ve yorumlayıcı bir yaklaşımı uyguladıkları gibi soruşturu- cu ve araştırmacı bir yolu da benimseyebilirler.

Türkiye’de ilk fikir gazetesi Şinasi’nin çıkardığı Tasvir-i Efkâr gazetesidir.

Yüksek kültürün özellikleri şöyle tanımlanmaktadır: (1) Karmaşık bir biçimi ve beğenil- mesinin estetik ölçütleri vardır, (2) Tüketiciler yüksek eğitimli kişilerdir, bu yüzden iletile- bilme aracı yapıtın kendisidir, (3) Bilinen ve ünlü bir yaratıcısı vardır, (4) İlk değerlendi- rilmesi yine yüksek beğeni sahibi gruplar ya da eleştirmen topluluğunca yapılır, (5) Ürün, yaratıcısının yaratım süreciyle oluşturduğu bir düşünsel ve sanatsal çabayla ortaya çıkmıştır ve bu çabayı göstereceklere dönüktür, (6) Ürün pahalı ve değerlidir (Oktay, 1993: 18)

Bu anlamda, bir kültür-sanat habercisinin sahip olması gereken özellikler şöyledir (MEB Öğrenci Eğitim Modülü, 2013a):

• Kültür-sanat alanı evrensel bir alan olmasından dolayı en az bir yabancı dil bilmelidir.

• Soru sorma becerisi olmalı ve kendisini iyiifade edebilmelidir.

• Özgüveni olmalı ve analitik düşünebilmelidir.

• Araştırma yapma ile ilgili becerilere sahip olmalıdır.

• Türkçe’yi yazınsal ve sözel anlamda etkili bir şekilde kullanabilmelidir.

• Ayrıntılara dikkat etmeli ve olaylar arasındabağ kurabilmelidir.

• Konulara haber gözüyle bakabilme yeteneği olmalıdır.

• Kültür-sanat alanının içinde yer almalı ve sürekli etkinliklere katılmalıdır.

• İyi bir okur olmalı ve kültür-sanat gündemini yakından izlemelidir.

• Sergilere, müzelere, konserlere ilgi duymalıdır.

Söyleşi tekniklerini iyi bilmelidir.

Her an ekran karşısına çıkacakmış gibi bakımlı olmalı ve söylenenleri çabuk kavrayabilmelidir.

Alanında iyi bir arşive sahip olmalıdır.

Ters piramit tekniğinin esası girişte haberin sonucunu vermek iken, düz piramitte sonuca ulaşma haberin sonunda mümkündür. Düz piramit tekniğinde, haber genellikle bir öykü tarzında başlar ve en az önemli unsurları ilk vererek olayın detayı haberin sonunda okura sunulur. Düz piramit tekniği öykülü bir giriş sunabilmesinden dolayı, giriş cümlelerinde yoruma da yer verilmektedir. Bu yüzden, bu haber türüne renkli haber de denir. Bu teknik, kültür-sanat haberleri hariç gazete haberciliğine uygun olmamakla birlikte dergi habercili- ğinde en çok kullanılan tekniktir (Yüksel ve Gürcan, 2005: 107). Ayrıca, magazin haberciliğinde de sıkça başvuralan bir teknik olarak karşımıza çıkmaktadır.

Eğlendirici, mutluluk veren, hoşça zaman geçirmeyi sağlayan haberlerle, ünlü kişilerin merak uyandıran yaşamöykülerini, günlük yaşantılarını yalın bir dille, yormadan, sık- madan anlatan magazin haberciliği gerek haber toplama yönünden gerekse düzenleyip sunma yönünden uzmanlık isteyen bir uğraştır (Odyakmaz ve Odyakmaz, 2008: 82).

Magazin gazeteciliği, Türkiye’de 1970’li yıllarda başlayıp 1980’li yılların sonuna kadar süren dönemde haberi, tiraj ve izlenme oranı uğruna malzeme olarak kullanmamıştır.

Magazin servisleri genel yayın yönetmeni ya da sorumlu müdür, istihbarat şefi, haber müdürleri, editörler (muhabirler), sayfa sekreterleri ve gece muhabirlerinden oluşmaktadır.

Magazin haberlerini gazetelerin birinci sayfalarına ilk olarak Çetin Emeç taşımıştır.

Yukarıdaki dört seçenek de sadece bir politika muhabirinin değil tüm muhabirlerin uyması gereken etik kurallardır. Ancak seçimle ilgili haber yazımında dikkat edilmesi gerekenler özellikle politika muhabirini ilgilendirir. Doğru cevap E'dir.

Genel seçimler, yerel seçimler ve referandum süreçleri medyada iç politika haberlerinin zirve yaptığı dönemlerdir. Doğru cevap A'dır.

Dış ülkelerdeki politik olaylara odaklanan haberlerde daha önce yaşanan gelişmelerin hatırlatılmasının önemi büyüktür. Okurlar yoğun gündem içerisinde dış dünyadaki gelişmeleri her zaman tam olarak hatırlayamayabilirler. Bu nedenle gerekli durumlarda “-miş’li geçmiş zaman” kullanılarak aktarılan olayın arka planına ilişkin ek bilgiler sunulmalıdır. Doğru cevap B'dir.

Adını saklamadan gazeteciye bilgi veren kişinin bazı söylediklerinin yayımlanmamasını istemesi ya da en azından bunların kendi ağzın- dan haberde verilmemesini talep etmesidir. Bu tip durumlarda röportaj yapılan kişi gazeteciye “senin öğrenmende sakınca yok ama bunları off-the-record söylüyorum, bu söylediklerimi yazma” der. Doğru cevap C'dir.

Haberciliğin geneline has bir kural olan ha- ber kaynağının gizlenmesi kuralı politika haberciliğinde çok daha dikkatli olmayı gerektiren bir kuraldır. Adli bir süreç başlatılmadıkça gazeteci siyaset dünyasından edindiği bilgilerin kaynağını açıklamaya zorlanmamalıdır. Doğru cevap D'dir.

Politika haberlerinin yazımı genel haber yazım teknikleri düşünüldüğünde çok farklı bir stille karşımıza çıkmaz. Haber yazımına ilişkin derslerde gördüğünüz ters piramit tekniği politika haberciliğinde de en sık kullanılan haber yazma tekniğidir.