HABER TOPLAMA TEKNİKLERİ

Haber değerleriyle ilgili başka bir yaklaşımda Piyasa Modeli (Market) ve Manipülasyon Modeli (Manipulative) olmak üzere iki model öne sürülmektedir. Tiffen ile Cohen ve Young’ın savunduğu Piyasa Modelinde haber seçim ölçütü olarak haber olacak konunun kamu çıkarı doğrultusunda bir bilgi hazinesi olması, hem okurun ilgisini ve çıkarlarını hem de insanların dikkatini doğal olarak toplaması gerektiği savunulmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Manipülasyon Modeli, medya sahipliği ve medyanın kontrolü üzerine kapsayıcı bir modeldir. Medya ve gazeteciler medya sahiplerinin çıkarları üzerinde doğrudan rol alan aktörler olarak görülmektedir. Gazeteciler, medya sahiplerinin çıkarlarına hizmet etmek üzere medya sahipleri tarafından tutulmuş haberleri seçen ya da eleyen ideologlardır. Tiffen ile Cohen ve Young, Manipülasyon Modeli’ni kabul
etmemekte, ideolojik teorilerin oldukça geniş kapsamlı algılandığını, gazeteci ve editörlerin güdülenmesinde ideolojinin yanlış yorumlandığını, gündelik gazeteci pratiklerinin mutlaka hesaba katılması gerektiğini belirtmektedir. Doğru cevap B'dir.

Dış Etmenler: Haber toplama dış etmenlerden etkilenmektedir. Başka bir söyleyişle gazeteciler haberleri toplarken ekonomik güçler, kültür, gelenekler ve dinleyiciler gibi etmenlerden etkilenmektedirler. “Piyasa” koşullarının gazetecilikte medya içeriğini etkilemesi, iletileri hem izleyicinin isteklerine hem de ihtiyaçlarına göre hazırlamaya neden olmaktadır. “Kitle Manipülasyonu” yaklaşımında medya içeriğinin toplumun güçlü üyeleri tarafından etkilendiği kabul edilmektedir. Medya içeriğindeki ideolojinin belirlenmesinde medya içeriğini finanse edenler en önemli rolü üstlenmektedir. Medya yatırımcılarının ideolojisi ile haber içeriği arasında dört temel ilişki olduğunu söylemektedir. Ülkeden ülkeye değişen kitle iletişim sistemleriyle beraber bu sistemlerin farklı yapıdaki çalışma yöntemleri de değişmektedir. Doğru cevap D'dir.

Uygunluk: Tahmin edilebilirlik ve izleyici talebi öğelerini de içinde bulunduran bu ölçüt resmi ve dini bayramlar, kutlamalar, anma günleri, spor karşılaşmaları gibi izleyicinin beklentilerinin ve olacağını önceden kestirebildiği olayların dikkate alındığı değerdir. Ülkemizde neredeyse her hafta veya gün özel bir durumu temsil etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Kültürel Uygunluk:  Toplumun yapısına ya da alıcı kitlenin kültürüne, geleneklerine ve göreneklerine ilgi alanlarına daha uygun, daha yakın olaylar daha çok ilgi çeker. Özellikle yaşam şekli, yönetim şekli, toplumda yaygın
olan din, ulusal kültür, yaşanılan yerdeki iklim ve coğrafi koşulların belirleyici olduğu olaylar haber değeri olarak medyada yer alabilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Nadirlik:  İnsan hayatında dönem dönem rastlanan ancak pek sık olmayan ilginç olay ve durumlar nadirlik haber değeri adı altında değerlendirilmektedir. Nadirlik, ilginçlik haber değeri ile benzerdir yalnız burada gündelik hayatımızda şahit olduğumuz, önceden bildiğimiz konu ve olaylar gündeme gelir. Örneğin tam
güneş ya da ay tutulması haberleri, beş bacaklı doğan kuzular, konuşan papağan haberleri, derisinin ya da postunun üzerinde kutsal simgelerin ya da yazıların olduğu görülen hayvanlar ve bunun gibi benzer konular nadir görülen olaylar olarak haberleştirilebilirler. Doğru cevap C'dir.

İlginçlik: Haberin ilgi çekici, ilginç olmasıdır. Amerikalı Gazeteci Charles Anderson Dana, “Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa o haberdir” diyerek haberin ilginçliğiyle ilgili en bilinen değerlendirmeyi yapmıştır. Bilinmeyen, o zamana kadar gerçekleşmemiş, sıra dışı, gündelik hayatımızın rutinlerini ihlal eden haberler ilginç olabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Tecimsel ilişki: Haber içeriği reklam verenlerin, yayın kuruluşunun sahip ya da sahipleri ve diğer yayıncıların bulunduğu ticari ortak ve müttefiklerin görüşlerini, uygulamalarını yansıtmaktadır. Bu ilişki düzeyinde piyasa şartlarında ekonomik etkenler belirleyici olmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Çıkar ilişkisi: Medya içeriğinde yayın kuruluşunun bağlantılı olduğu sermaye girişimi, siyasi parti ve dini grupların yansımaları görülebilmektedir. Doğru cevap E'dir.