Aof Panel

Soru 1

Walter Lippman'a göre bir olay haber değeri taşıması için aşağıdaki özelliklerden hangisine sahip olmalıdır?

Soru 2

Aşağıdaki haber değerlerinden hangisi bir olayın ilgilendirdiği kişi sayısı ve yarattığı etki ile haber olma ihtimalinin yükselmesi arasındaki bağıntıyı ifade eder?

Soru 3

Aşağıdaki haber değerlerinden hangisinde olayın yaygınlığı ilk öncelik olarak kabul edilmektedir?

Soru 4

Aşağıdaki haber değerlerinden hangisi olayın kişiden kişiye ya da medya kuruluşunun ideolojik anlayışına göre farklılık gösterebildiği haber değeridir?

Soru 5

Trafik kazası, kapkaç, yangın gibi olayların konu edildiği haberlerin haber değeri aşağıdakilerden hangisidir?

Soru 6

Olayın gerçekleştiği coğrafi ya da mekansal yakınlığın izleyici kitlenin olaya olan ilgisini etkilediği haber değeri aşağıdakilerden hangisidir?

Soru 7

Hava muhalefeti nedeniyle Antalya'da okulların tatil edilmesi olayı hangi haber değeri ile ilişkilendirilebilir?

Soru 8

Olağan bir durumun tanınmış bir kişi tarafından gerçekleştirilmesiyle haber değeri kazanan olay hangi haber değeri kapsamında değerlendirilir?

Soru 9

Kurban bayramının hafta sonu ile birleştirilerek 9 güne çıkarılması haberi aşağıdaki haber değerlerinden hangisi ile ilişkilendirilebilir?

Soru 10

Olayların izleyici kitlede korku, endişe ya da öfke yaratacak bir biçimde medyada sürekli ve aşırı olarak işlenmesi süreci aşağıdakilerden hangisi ile tanımlanır?

Soru 11

Galtung ve Ruge'in gazetecilerin haber seçimine ilişkin değerler dizgesine göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Soru 12

Haber içeriğinin reklam verenlerin, yayın kuruluşunun sahip ya da sahipleri ve diğer yayıncıların bulunduğu ticari ortak ve müttefiklerin görüşlerini, uygulamalarını yansıtması ve bu ilişki düzeyinde piyasa şartlarında ekonomik etkenlerin belirleyici olması, haberlerin toplanması, seçilmesi ve elenmesinde etkili olduğu düşünülen temel yaklaşımlardan hangisine karşılık gelmektedir?

Çözüm Açıklaması

Haberlerin toplanması, seçilmesi ve elenmesinde etkili olduğu düşünülen bir kaç temel yaklaşım şu şekilde sınıflanmıştır: (Altschull, 1984)

Olay merkezli: Olayların gerçekliğini tamamen ve özünü bozmaksızın kitle iletişim araçları ile okuyucu, dinleyici ve izleyicilere taşınması düşüncesi “Ayna” yaklaşımı altında verilmektedir. Haberi toplumun aynasıdır. Haber içeriği tamamen gerçeği aynanın gerçekliğini yansıtmakta haber içeriği medyaya bilgi verenler ile konuyu haber olarak seçenler arasında dengelenmektedir.

Mesleki rutinler: Mesleki uygulamalar yaklaşımına göre gazetecilerin haber toplama yöntemleri işverenin kurumsal gereklilikleri nedeniyle etkilenmekte ve gazetede yer alan haberin içeriğini farklılaşma yapabilmektedir.

Gazeteci Merkezli: Haber toplama gazeteci merkezlidir. Tarihsel bir gelenekle haberi şekillendirme süreci gazetecilerin mesleki yargıları altında yapılmaktadır. Gazetecilere özgü faktörler haberin toplanmasını ve yayınlanmasını etkilemektedir. Bu yaklaşıma göre gazetecilerin toplumdaki rolü, gerçekliğin içindeki sahte görüntünün açığa çıkartılmasında gazetecilere rehberlik etmektedir. Başka bir deyişle standartlarıyla ve sapmalarıyla beraber gazeteciler toplumun kendilerine biçtiği değerden kaynaklanan bir güçle hareket etmektedirler.

Dış Etmenler: Haber toplama dış etmenlerden etkilenmektedir. Başka bir söyleyişle gazeteciler haberleri toplarken ekonomik güçler, kültür, gelenekler ve dinleyiciler gibi etmenlerden etkilenmektedirler. “Piyasa” koşullarının gazetecilikte medya içeriğini etkilemesi, iletileri hem izleyicinin isteklerine hem de ihtiyaçlarına göre hazırlamaya neden olmaktadır. “Kitle Manipülasyonu” yaklaşımında medya içeriğinin toplumun güçlü üyeleri tarafından etkilendiği kabul edilmektedir. Medya içeriğindeki ideolojinin belirlenmesinde medya içeriğini finanse edenler en önemli rolü üstlenmektedir. Medya yatırımcılarının ideolojisi ile haber içeriği arasında dört temel ilişki olduğunu söylemektedir. Ülkeden ülkeye değişen kitle iletişim sistemleriyle beraber bu sistemlerin farklı yapıdaki çalışma yöntemleri de değişmektedir.

Kamusal ilişki: Gazete, dergi, radyo ve televizyon yayınlarının içeriği resmi yasalarla, yönetmeliklerle belirlenmiştir. Haber medyası kamu/devlet teşebbüsü olduğu gibi yönetiminin bir kısmı devlet kontrolünde de olabilmekte ya da lisans sözleşmeleriyle yayınları kontrol altında tutulabilmektedir. Hiçbir ülkede tam özgürlük söz konusu değildir yayın kuruluşunun serbestlik derecesi verilen özerklik ile belirlenir.

Tecimsel ilişki: Haber içeriği reklam verenlerin, yayın kuruluşunun sahip ya da sahipleri ve diğer yayıncıların bulunduğu ticari ortak ve müttefiklerin görüşlerini, uygulamalarını yansıtmaktadır. Bu ilişki düzeyinde piyasa şartlarında ekonomik etkenler belirleyici olmaktadır.

Çıkar ilişkisi: Medya içeriğinde yayın kuruluşunun bağlantılı olduğu sermaye girişimi, siyasi parti ve dini grupların yansımaları görülebilmektedir.

Biçimsel olmayan ilişki: Medya içeriği, uygulamak istedikleri amaçları garanti altına almak için doğrudan parasal destek veren yakınların, arkadaşların ya da tanıdıkların tercihlerini yansıtmaktadır.

Soru 13

Haber değerleriyle ilgili bir yaklaşım olan "Piyasa Modeli"ne göre aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

Soru 14

"Bir olay ne kadar çok kişiyi ilgilendirirse yarattığı etki ne kadar büyükse haber olma ihtimali o kadar çok artar." ifadesi aşağıdaki haber değerlerinden hangisine karşılık gelmektedir?

Soru 15

"Ünlü oyuncu Kıvanç Tatlıtuğ, Atatürk Havalimanı'nda karşılaştığı hayranlarını üzdü. Basketbol oynarken ayağını inciten Tatlıtuğ'u tekerlekli sandalyede gören hayranları, büyük şaşkınlık yaşadı." ifadelerine aşağıdakilerden hangisi haber değeri katmaktadır?

Soru 16

Bir olayın bir gün içinde ne kadar sıklıkla görülürse görülsün diğer haberlere de dengeli biçimde yer verilmesi ve haberlerde yer alan ve toplumda güvenilirliği ve önemi bilenen kurum ya da kuruluşlarla ilgili olarak olumlu ve olumsuz olayların dengeli bir biçimde ve aynı anda verilmesi aşağıdaki haber değerlerinden hangisine karşılık gelmektedir?

Soru 17

Amerikalı Gazeteci Charles Anderson Dana, “Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa o haberdir.” diyerek haberin hangi değerine göndermede bulunmaktadır?

Soru 18

Haber değeri kavramı 1922 yılında bilgi kuramından hareketle ilk kez kim tarafından ifade edilmiştir?

Soru 19

Haberin toplumun aynası olduğu ve olayların gerçekliğinin tamamen ve özünü bozmaksızın kitle iletişim araçları ile okuyucu, dinleyici ve izleyicilere taşınması düşüncesi, haberlerin toplanması seçilmesi ve elenmesinde etkili olduğu düşünülen temel yaklaşımlardan hangisine karşılık gelmektedir?

Çözüm Açıklaması

Haberlerin toplanması, seçilmesi ve elenmesinde etkili olduğu düşünülen bir kaç temel yaklaşım şu şekilde sınıflanmıştır:

Olay merkezli: Olayların gerçekliğini tamamen ve özünü bozmaksızın kitle iletişim araçları ile okuyucu, dinleyici ve izleyicilere taşınması düşüncesi “Ayna” yaklaşımı altında verilmektedir. Haberi toplumun aynasıdır. Haber içeriği tamamen gerçeği aynanın gerçekliğini yansıtmakta haber içeriği medyaya bilgi verenler ile konuyu haber olarak seçenler arasında dengelenmektedir.

Mesleki rutinler: Mesleki uygulamalar yaklaşımına göre gazetecilerin haber toplama yöntemleri işverenin kurumsal gereklilikleri nedeniyle etkilenmekte ve gazetede yer alan haberin içeriğini farklılaşma yapabilmektedir.

Gazeteci Merkezli: Haber toplama gazeteci merkezlidir. Tarihsel bir gelenekle haberi şekillendirme süreci gazetecilerin mesleki yargıları altında yapılmaktadır. Gazetecilere özgü faktörler haberin toplanmasını ve yayınlanmasını etkilemektedir. Bu yaklaşıma göre gazetecilerin toplumdaki rolü, gerçekliğin içindeki sahte görüntünün açığa çıkartılmasında gazetecilere rehberlik etmektedir. Başka bir deyişle standartlarıyla ve sapmalarıyla beraber gazeteciler toplumun kendilerine biçtiği değerden kaynaklanan bir güçle hareket etmektedirler.

Dış Etmenler: Haber toplama dış etmenlerden etkilenmektedir. Başka bir söyleyişle gazeteciler haberleri toplarken ekonomik güçler, kültür, gelenekler ve dinleyiciler gibi etmenlerden etkilenmektedirler. “Piyasa” koşullarının gazetecilikte medya içeriğini etkilemesi, iletileri hem izleyicinin isteklerine hem de ihtiyaçlarına göre hazırlamaya neden olmaktadır. “Kitle Manipülasyonu” yaklaşımında medya içeriğinin toplumun güçlü üyeleri tarafından etkilendiği kabul edilmektedir. Medya içeriğindeki ideolojinin belirlenmesinde medya içeriğini finanse edenler en önemli rolü üstlenmektedir. Medya yatırımcılarının ideolojisi ile haber içeriği arasında dört temel ilişki olduğunu söylemektedir. Ülkeden ülkeye değişen kitle iletişim sistemleriyle beraber bu sistemlerin farklı yapıdaki çalışma yöntemleri de değişmektedir.

Kamusal ilişki: Gazete, dergi, radyo ve televizyon yayınlarının içeriği resmi yasalarla, yönetmeliklerle belirlenmiştir. Haber medyası kamu/devlet teşebbüsü olduğu gibi yönetiminin bir kısmı devlet kontrolünde de olabilmekte ya da lisans sözleşmeleriyle yayınları kontrol altında tutulabilmektedir. Hiçbir ülkede tam özgürlük söz konusu değildir yayın kuruluşunun serbestlik derecesi verilen özerklik ile belirlenir.

Soru 20

Yukarıda yer alan alıntıda hangi haber değerinin ön plana çıkarıldığı söylenebilir?

HABER TOPLAMA TEKNİKLERİ