HABER TOPLAMA TEKNİKLERİ

Haberin aktörlerine göre haber toplama süreci başlamakta ve devam
etmektedir. Haberin aktörleri ise etkilenen, etkileyen, izleyen, değerlendiren ve karar veren olarak beş boyuttadır. 

Etkileyen:
Habere konu olan eylemi kimin başlattığına yönelik “kim” sorusunun cevabını almak için sorulan sorudur. Haber toplama sürecinde ayrıntılı bilgi alabilmek için haber kaynağına bu soru sorulur. Örneğin bombalı saldırı sonunda emniyet yetkililerine saldırının sorumlularını sormak bu bağlamda değerlendirilir. Doğru cevap C'dir.

İmtiyaz sahibi olarak adlandırılan kişi, sahibi olduğu gazete, haber ajansı ya da süreli yayının öncelikle isim hakkına, daha sonra yayın organının faaliyetlerini sürdüreceği binalara, makinelere kısacası işletmenin tümüne sahiptir. İmtiyaz sahibi gazetenin en üst düzeydeki yöneticisidir. Yayın organının kimliğine de imtiyaz sahibi karar verir. Doğru cevap C'dir.

Gazete örgütlenmesinde yaratıcı bölümün tepesindeki kişi genel yayın yönetmenidir. Genel yayın yönetmenlerinin yasal sorumlulukları yoktur. Genel yayın yönetmeni, imtiyaz sahibince belirlenen yayın politikasını uygulama görevi verilen kişidir. Genel yayın yönetmeni, gazetenin kimliği olarak belirlenen
gazetecilik türünü uygulamaya ve sayfalara yansıtmaya çalışır. Tüm organizasyondaki yapılanmayı yayın kimliğine göre belirler. Ayrıca haberlerin sayfalarda kullanımlarındaki tercihleri, yazım tarzlarını ve fotoğraf seçimlerine yayın kimliğinin yansımasını sağlar. Doğru cevap B'dir.

Genel yayın yönetmeninin bir organizasyondaki görevleri şu şekilde sıralanabilir:
• Gazetenin yayın kimliğini ortaya koyar.
• Gazete sahibi ve çalışanlar arasında iletişimi sağlar.
• Yayın kimliğine uygun olarak birlikte çalışacağı kişileri seçer ve çalışmalarını denetler, her sabah ve öğleden sonra yapılan “gündem ve haber değerlendirme toplantılarına” başkanlık eder.
• Gazetenin kimliğine uygun olarak yayın politikasını belirler.
• Sayfaların hazırlanışı sırasında ve basımında denetim işlerini yerine getirir.
• Birinci sayfada sürmanşet ve manşette verilecek haberlere ve fotoğraflara karikatüre karar verir.
• Haberlerin sunuş biçimini saptar. Manşette ve sürmanşette yer alacak haberlerin başlıklarını
belirler.
• Fotoğrafların kadrajlanacak bölümlerine genel yayın yönetmeni karar verir.
• Haberde hangi bilgilerin ön plana çıkarılacağına karar veren ve uygulattıran kişidir.
• Haberler için yapılacak masrafların da karar vericisidir. Haber pahalı bir iştir. Muhabir yurtiçinde veya dışında haber toplamaya gittiğinde seyahat ve konaklama vb. masraflar yapmak zorundadır.

Haberde zamanlılık ilkesini belirleyen dört öğe; yenilik, anilik, güncellik ve
geçerliktir.
Yenilik, olayın geçtiği zaman diliminden çok olayın ortaya çıkarıldığı zamanı içerir. Yani olay geçmişte olmuş olabilir ama kamuoyu yeni öğreniyorsa yenilik unsuru söz konusudur. Anilik, olayın birdenbire, beklenmedik biçimde ortaya çıkmasıdır. Çoğu zaman haberlerde anilik unsuru belirleyici olmaktadır. Güncellik ise, şimdiki zamanda süren, üzerinde durulan, konuşulan olay, durum ya da konulara ilişkindir. Geçerlilik, haberde yer alan bilgi veya verilerin belirli zaman diliminde değişip değişmediğinin belirlenmesidir. Çünkü olay ya da duruma ait bilgi veya veri değişebilir. Bu durumda daha önceki bilgi bayatlamış olur. Doğru cevap A'dır.

HABER MÜDÜRÜ
Gazete, dergi ya da televizyon organizasyonunda tüm haber servislerinden gelen haber akışını takip eden ve servislerle yazı işleri kadrosu arasındaki koordinasyonu sağlayan kişi haber müdürüdür. Tüm Haber Servisleri ile Haber Merkezi, haber müdürüne bağlı olarak çalışır. Haber müdürü ise yazı işleri müdürüne karşı sorumludur. Haber müdürü aynı zamanda medya organizasyonuna akan haberin toplandığı "haber havuzu”nun da başında yer alır. Doğru cevap D'dir.

Haber toplama sürecini yöneten aktörlerin başrolünü ve kilit noktası muhabir oluşturmaktadır. Gazete örgütlenmesinde ister merkezde ister yurtdışında ister yurt içindeki temsilciliklerde olsun muhabir, haber toplama ve yazma işini yapan kişidir. Muhabirler, çalıştıkları gazetenin yaklaşımına, özellik ve önceliklerine uygun haberleri toplar. Doğru cevap C'dir.

Muhabirde bulunması gereken nitelikler şöyle sıralanabilir: Merak, sezgi, beceri, yetenek, sorgulayıcı ya da eleştirel bakış, mesleki bilgi, deneyim.

Sorgulayıcı Eleştirel Bakış: 
Muhabir olaylara sorgulayıcı ve eleştirel açıdan bakmalıdır. Habere konu olan olay ve konuları nedensellik içinde değerlendirmelidir. Kendisine aktarılan bilgi/verilere mesafeli yaklaşarak, tersinin de doğru olabileceği düşüncesiyle değerlendirmelidir. Her bilgi/veriyi araştırmadan doğru olduğu, olacağı
düşüncesiyle enformasyona dönüştürmemelidir. Gazetecilikte genel kural olarak istihbaratı gelen bir bilgiyi en az iki kaynağa doğrulatmadan yazmama eğilimi söz konusudur. Doğru cevap E'dir.

İstihbarat Şefi:
Türkiye’de gazetelerde genellikle deneyimli polis-adliye muhabirleri, istihbarat şefi olarak  görevlendirilmektedir. Servisin haber ağı düzenlemesini yapan istihbarat şefi, hangi bilginin haber değeri taşıyıp taşımadığını çok iyi bilmek zorundadır. İstihbarat şefi, sabah, oldukça erken işe başlar. İstihbarat
şefi için sabah işe erken başlamak bir zorunluluktur. Şef, muhabirler gazeteye gelmeden önce masasında olmak zorundadır. Çünkü istihbarat şefinin günlük gazeteleri rahatlıkla inceleyebilecek zamana ihtiyacı vardır. Doğru cevap B'dir.

Karar veren aktörünün kullanıldığı haberler, habere konu olan olay hakkında karar verici kişilerin görüşlerinin alındığı haberlerdir.

Olayın, durumun, olgunun ne anlama geldiğini, güncel ve tarihsel süreçteki yerini, sıradan vatandaşlar için ne anlama geldiğini açıklamak için konuyla ilgili değerlendirme yapabilecek ilgili kişilere haber kaynağı olarak başvurulur.

İmtiyaz sahibi öncelikle sahip olduğu kurumun isim hakkına ve her şeyine sahip olan kişidir. Yayın organının kimliğine imtiyaz sahibi karar verir. Haber toplama sürecinde imtiyaz sahibinin önemi siyasi, politik, ekonomik denge açısından gazetenin durduğu pozisyonu belirlemesinden kaynaklanmaktadır.

Genel ayın yönetmeni, imtiyaz sahibince belirlenen yayın politikasını uygulama görevi verilen kişidir. Gazetenin kimliği olarak belirlenen gazetecilik türünü uygulamaya ve sayfalara yansıtmaya çalışır.

Altı haber değerinden biri olan zamanlılık, enformasyonun ne zaman gerçekleştiğinin içermektedir. Haberde zamanlılık ilkesini belirleyen dört öge ise yenilik, anilik, güncellik ve geçerliliktir.

Bir yayın kuruluşuna çeşitli kaynaklardan bir günde yüzlerce haber ve fotoğraf gelmektedir. Haber havuzunda toplanan bu haberlerin hepsinin kullanılması imkansızdır. Eşik bekçileri havuzdaki haberleri, haber değerlendirme ölçütlerine uygun olarak değerlendirir, seçimlerini yaparlar.

Tüm haber servisleriyle haber merkezi, haber müdürüne bağlı olarak çalışır. Haber müdürü, yazı işleri müdürüne karşı sorumludur. Haber müdürü aynı zamanda haber havuzunun da başındaki kişidir.

Yazı işleri müdürü, genel yayın yönetmeninin yardımcısı gibi çalışır ve ona karşı sorumludur. Gazetedeki tüm yazıların yayın kimliğine uyumlu bir şekilde yer almasını sağlar ve denetler.

İstihbarat şefinin günlük gazeteleri okuma işi haber toplam süreci açısından önemlidir. Günlük gazeteleri okurken dikkat etmesi gereken beş kilit nokta vardır. 

1- Diğer gazetelerde çıkan haberlerden istihbarat servisinin çalışmasını sınama

2- Haberin satır aralarından, geleceğe yönelik istihbarat çıkarma

3- İlan ve reklamları haber özellikleriyle okuma

4- Köşe yazarları

5-Gazetelerden sosyal gündemi algılama

Gazetecinin sezgileri kuvvetli olmalıdır. Gazetecilikte haber kokusu almak diye bir deyim vardır. Bu deyim, sezgisel kavrayışın ifadesidir. Muhabirin bir etkinlikten özel haber çıkacağına dair içgüdüsüdür.