Haber Toplamada Etik Kurallar ve Denetim

• Yoğunlaşma,
• Sağlıklı bir habercilik eğitiminin olmaması,
• Sansasyonel habercilik,
• Haber metinleri ve görüntülerindeki şiddet, cinsellik, ırkçılık gibi unsurların çok öne çıkarılması,
• Dilin bayağılaştırılması,
• Kurgulanmış yalan habere artan eğilim,
• Haber kaynaklarına ve okuyuculara karşı sorumsuzluk,
• Para karşılığı kaynağa ulaşma,
• Kişisel öfke ve kızgınlıkların haber sayfalarına yansıması,
• Özel hayata, kişi onur ve şahsiyetine saygısızlık,
• Para kazanma hırsı,
• Haber kaynaklarına aşırı yakınlık, taraflılık,
• Haber sektörü çalışanları arasındaki ücret dengesizliği,
• Haber Sektörü çalışanlarının iş güvencesinden yoksunluğu,
• Promosyon olarak sıralanmaktadır.

• Yasalarla ve yasal kuruluşlarla denetim
• Gönüllü kuruluşlarla denetim
• Öz denetim

“Herkes, düşünce ve kanaat hürriyetine sahiptir. Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimse, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamaz ve suçlanamaz”.

Basın hürdür, sansür edilemez. Basımevi kurmak izin alma ve mali teminat yatırma şartına bağlanamaz. Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır. Basın hürriyetinin sınırlanmasında, Anayasanın 26 ve 27’nci Maddeleri hükümleri uygulanır.

Bu Kanun, her türlü teknik, usul ve araçlarla ve her ne isim altında olursa olsun elektromanyetik dalga ve diğer yollarla yurt içine ve dışına yapılan radyo ve televizyon yayınları ile ilgili hususlar kapsar.

• Üst kurul radyo ve televizyon yayınlarını kurulan izleme ve kayıt istemleriyle denetlemek,
• Seçim dönemindeki siyasal parti yayınlarını YSK kararları doğrultusunda denetlemek,
• Uyduyla yapılan yayınların ulusal ve uluslararası ilkelere uygunluğunu denetleyip diğer ülkelerdeki yetkili kuruluşlarla işbirliği yapmak, yasaya aykırı yayın yapma, kurulun öngördüğü yükümlülükleri yerine getirmeme ve izin ve tahsis şartlarını ihlal etme durumlarında yayın kuruluşlarına yasal müeyyideleri uygulamaya karar vermek,
• Reklam paylarının verilmemesi halinde ihtarda bulunmak ve yine geciktirilmesi halinde yayını durdurmak ve “Amme alacaklarının tahsil Usulü Hakkında Kanun” gereğince işlem yaptırmak;
• Yayın izni için gereken şartlardan birini kaybeden ya da hile yaptığı anlaşılan kuruluşların iznini iptal etmek;
• Cevap ve düzeltme hakkı için dava açacak olanların başvuruları durumunda yayın bandının bir kopyasını ücretli olarak vermek ve bu hak tanındığı halde gereğini yapmayan kuruluşa üç aya kadar yayın durdurma, tekrarında ise izin iptali müeyyidelerini uygulamakla görevlidir.

Gazete, dergi, radyo ve televizyon gibi yazılı, işitsel, görsel ve elektronik iletişim alanlarını kapsayan gazetecilik mesleğini; mesleğin geleneklerini ahlak ilkelerini korumak; herkesin bilgi edinme, gerçekleri öğrenme hakkının bir aracı olan iletişim ve düşünce özgürlüğünü sağlamak, gazetecileri meslekleri içinde maddi ve manevi yönleriyle ilerletmek ve yüceltmek olarak belirlenmiştir.

Gazeteci, basın özgürlüğünü, halkın doğru haber alma, bilgi edinme hakkı adına dürüst biçimde kullanır. Bu amaçla her türlü sansür ve otosansürle mücadele etmeli, halkı da bu yönde bilgilendirmelidir. Gazetecinin halka karşı sorumluluğu, başta işverenine ve kamu otoritelerine karşı olmak üzere, öteki tüm sorumluluklardan önce gelir. Bilgi ve haber ile özgür düşünce, herhangi bir ticari mal ve hizmetten farklı olarak toplumsal bir nitelik taşır.

1. Madde: Gazeteci tüm bilgi kaynaklarına serbestçe ulaşma ve kamu yaşamını belirleyen, halkı ilgilendiren tüm olayları izleme, araştırma hakkına sahiptir. Gazetecinin karşısına çıkarılacak gizlilik ve sır gibi engeller kamusal işlerde yasaya, özel işlerde açık ve ikna edici gerekçelere sahip olmalıdır.

7. Madde : Gazeteci, kamuya mal olmuş bir şahsiyet bile olsa, halkın haber alma, bilgilenme hakkıyla doğrudan bağlantılı olmayan hiç bir amaç için, izin verilmedikçe özel yaşamın gizliliği ilkesini ihlal edemez.

Çocuklarla ilgili suçlarda ve cinsel saldırılarda sanık, tanık ya da mağdur (maktul) olsun, 18 yaşından küçüklerin açık isimleri ve fotoğrafları yayınlanmamalıdır. Çocuğun kişiliğini ve davranışlarını etkileyebilecek durumlarda, gazeteci, bir aile büyüğünün veya çocuktan sorumlu bir başkasının izni olmaksızın çocukla röportaj yapmamalı veya görüntüsünü almaya çalışmamalıdır.

Sağlık konusunda sansasyondan kaçınmalı, insanları umutsuzluk veya sahte umut verecek yayın yapılmamalıdır. Tıbbi alandaki araştırmalar kesinleşmiş sonuçlar gibi yayınlanmamalıdır. İlaç tavsiyesinde mutlaka uzmana danışılmalıdır. Hastanelerde araştırmalar yapan, bilgi ve görüntü almaya çalışan gazeteci, kimliğini belirtmeli ve girilmesi yasak bölümlere ancak yetkililerin izniyle girmelidir. Yetkilinin, hastanın veya yakınının izni olmaksızın hastane ve benzeri kurumlarda hiç bir yolla ses ve görüntü alınmamalıdır.

“İletişim (Basın) özgürlüğünü, insanca yaşamanın ve saydam bir ortamda yönetilmenin temel koşulu sayarak yaşama geçirmek, Özgür ve sorumlu bir basını, yaşamımızın ayrılmaz bir parçası yapmak, Basının (medyanın) ve basın mensuplarının meslek uygulamalarını, özgür ve saygın bir basından beklenecek düzeyde sürdürmelerine yardımcı olmak, Gerek basın (medya) mensupları ile basın (medya) hakkında başkalarının, gerekse başkaları hakkında basın (medya) mensuplarının, Basın Konseyi'nin uğraş alanına giren şikâyetleriyle ilgili karar almak amacıyla kurulan Basın Konseyi, …”

1. Yayınlarda hiç kimse; ırkı, cinsiyeti, yaşı, sağlığı, bedensel özrü, sosyal düzeyi ve dini inançları nedeniyle kınanamaz, aşağılanamaz.
2. Düşünce, vicdan ve ifade özgürlüğünü sınırlayıcı; genel ahlak anlayışını, din duygularını, aile kurumunun temel dayanaklarını sarsıcı ya da incitici yayın yapılamaz.
3. Kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez.

Madde 5. Gazetecilikte, kanıtsız iddia ve suçlamaya, iftiraya, yalana, manipülasyona yer yoktur; kanıt ve belgeler tahrif edilemez; doğruluğu kesinleşmeyen haber, doğruymuş gibi sunularak okuyucu izleyici yanıltılmaz. Her şeye karşın yanlışlığı ortaya çıkan haber ve yorum düzeltilir, yanıt ve düzeltme hakkı kullandırılır.

Ekonomi Muhabirleri Derneği Etik İlkeleri

EMD Üyesi, kendisinden ilan ve reklam niteliğinde haber istenmesi halinde, bunların “ilan” veya “reklam” olduğunun belirtileceği garantisini almadıkça haber yapamaz.

Basın sektörüyle ilgili bütün taraflar arasındaki iletişimi kurmayı amaçlayan, sahip olduğu saygınlıkla bir yaptırım mekanizması olmaya aday bir kuruluş olarak belirmektedir. Bu özellikleriyle basın konseyi sektördeki çalışanların, ürünün, gazetenin ve sektörün üstlendiği kamusal sorumluluğun düzeyini ve niteliğini yükseltmeyi amaçlanmaktadır.

Basın hürriyetinin sınırlanmasında, Anayasanın 26 ve 27’nci Maddeleri hükümleri uygulanır.

“Bu kanun hükümleri Türkiye’de yayınlanan gazete ve mevkutelerle haber ve fotoğraf ajanslarına her türlü fikir ve sanat işlerinde çalışan ve iş kanundaki “işçi” tarifi şümulü haricinde kalan kimselerle bunların işverenleri hakkında uygulanır. Bu kanun şümulüne giren fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığında çalışanlara gazeteci denir.”