HABER TOPLAMA TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 2

Gazeteci, açıklanmaması kaydıyla (off the record) verilen bilgiyi ve sarf edilen sözleri yayınlamamalıdır.

Genel kamu inancı haberlerin çoğ u kez çıkar amaçlı olarak izler kitlenin içgüdüleri tatmin etmek üzere çarpıttırıldığı şeklindeyken diğer bir teoride gerçek tehdidin serbest bilgi akış ının medyaya reklam verenleri memnun etme gereğ inden kaynaklandığ ı belirtilmektedir. Başka bir anlatımla reklam verenler geçmiş ten günümüze kendi ürünlerinin imajını korumak amacıyla haberleri susturmaya, engellemeye çalışmaktadırlar.

Bir şirketin farklı medya alanlarında ve aynı zamanda başka ticaret kollarında rekabeti önleyecek şekilde varlık göstermesi çapraz yoğunlaşma  olarak adlandırılmaktadır. Bir şirketin hem gazete, televizyon ve radyo kanallarına, internet sağ layıcısına sahip olması hem de reklam veren başka ticari faaliyetleri ve yatırımları olması çapraz yoğ unlaş maya örnek oluş turmaktadır.

Doğrudan kamu yararı olmadıkça, sahibinin izni dışında belge, fotoğraf, ses yahut görüntü alınmamalıdır. Kamu yararı söz konusu olduğunda dahi, yukarıdakilerin başka hiçbir şekilde elde edilmeyeceğine kesin kanaat getirilmiş  olması gerekir.

Temsili demokraside devletin gücü yasama, yürütme ve yargı şeklinde birbirinden bağımsız olarak belli bir dengede dağıtılmıştır. Bu güçler arasında oluşabilecek dengesizlikleri göstermek, halkı bilgilendirmek, gerektiğinde uyarmak ve bu güçleri yaptığı yayınlar ile halk adına denetlemek özgür basının görevidir. Bu noktada basın dördüncü güç kuvvet olarak nitelendirilmektedir.

Haber özünde okurun devam eden hayatında ona yaşadığı toplumu, siyaset ortamını, ekonomik koşulları anlatan, belli bir düzeyde de olsa hayatını yönlendirmede faydalı olan bilgidir. Haber, okurlara hemen iletilmesi gereken gecikildiği takdirde haberciler adına mesleki başarısızlıklara neden olabilen bilgidir.

Yapılan ilk haber tanımlarında haberin yeniliği, ilginçliği, önemliliği vurgulanırken, 
son iki yüzyıl içinde haberin hem siyasal hem de toplumsal düzeyde maddi değer haline gelmesi haber tanımlarını da değiştirmeye başlamıştır. Son dönemlerdeki haber tanımlarında ise haberin söylemi, söylemi oluşturan etkenler, kurgusal olup olmadığı ifade edilmektedir.

Haber izlemek, seçmek, araştırmak, düzeltmek (ayıklamak) yazmak (biçimlendirmek, kurgulamak) ve de yayımlamak haber üretiminde bir eylem dizisidir ve haberci her eyleme kişiliğini koymaktadır.

Gazetecilerin haberi belirlemelerinde kişisel görüşlerinin ve ideolojik konumlarının etkileri olduğu konusunda kanıtlar bulunmaktadır. Farklı ideolojilere sahip bireylerin gazetecilik yapması kadar doğal bir durum olamaz.

Habercilikte "beş bacaklı koyun" gibi bir durum ‘nadirlik’ değeri ile ilişkilendirilmektedir.

Sıradan birisinin başına gelse haber olmayacak küçük kazaların ünlü bir ses sanatçısı söz konusu olduğunda haber olmasında ‘ünlülük’ değeri bulunmaktadır.

Haber yazarken 5N-1K (Ne, nerede, ne zaman, nasıl, neden ve kim) soruları yanıtlanmadığı takdirde haberde bilgi eksikliği oluşur.

Gazeteciler için siyasiler, devlet yetkilileri, sivil toplum kuruluşları “güvenilir ve sürekli” haber kaynaklarıdır.

Türkiye’de ise seksenli yıllardan itibaren haberlerde tabloidleşme ve magazinleşme olgusu giderek artmıştır.

Basın kavramı geçmişten günümüze habercilik işinden dolayı yazılı basın, elektronik basın, görsel basın, gibi birçok iletişim ortamıyla birlikte ifade edilmiştir.  Basın kavramı, haberleri ve düşünceleri toplayan, yazan, değerlendiren ve bütün bunları farklı iletişim araçlarıyla örgütlü yapısı
(hukuki alt yapısı olan, mesleki geleneği olan, ticari/kamusal işletme yapısı) gereği kurumsal bir anlayışla yerine getiren habercilik işini kapsamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Çeşitli olayların, konuların, sorunların, düşüncelerin aktarılmasına yardımcı olan kitle iletişim araçları toplumsal iletişimin temel unsurlarından birisidir. Toplum ile devamlı iç içe olan basının kamusal birçok işlevi bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi haber verme işlevidir. Basın, haber verme işlevi ile olaylar
ve durumlar hakkında bilgi vererek yerel, bölgesel, ulusal ve uluslararası konulardan haberdar olmamızı sağlamaktadır. İçinde yaşadığımız ülke, dünya hakkında bilgi almamıza, çevremizdeki olayları değerlendirebilecek kültürel bir alt yapı oluşturmamıza olanak vermektedir. Doğru cevap D'dir.

Habercilik ve habercilik etiği ile ilgili olarak öncelikle habercinin temel uğraşı olan haberin ne olduğunu anlamak gerekmektedir. İnsanların bilme isteğiyle ilişkili olarak haber, “yeni olan her şey”, “dün bilmediğimiz olaylar”, “okurların bilmek istedikleri her olay”, “ilginç olan her durum” vb. gibi birçok şekilde tanımlanabilir. Haber tanımlarındaki ortak noktalardan birisi habere konu olan durumun
ifade edilmesidir. Doğru cevap C'dir.

Haber içeriklerinde haberi üreten kurumun yapısı en önemli etkenlerden birisidir. Bununla birlikte hedef kitlenin kimliği, toplumun yaşam biçimi, gelenekleri, olayın niteliği, haberin kaynağının kimliği, haberin yayılmasını isteyenin ya da istemeyenin çıkarı, tutumu, ne tür bilginin verildiği ve neyin gizli tutulduğu, ekonomik durumun halk üzerindeki baskısı haberi etkileyen güçlerdir. Ürünü biçimleyen haber merkezinin içindeki güçler, izlenen gazeteciliğin türü, mesleğe yönelik tutum, kitle iletişim aracının ve teknolojisinin türü, medya kuruluşunun gazetecilere olan tutumu, zaman, yer ve ekonomik kısıtlılıklar haberi etkileyen unsurlardır. Doğru cevap E'dir.

İletişim araştırmalarında medyanın içeriğini etkileyen beş ana kategori olduğu öne sürülmüştür (Severin ve Tankard, 1994). İletişim alanında çalışanların özellikleri, kişisel ve mesleki birikimleri, bireysel tutumları ve mesleki rolleri “medya çalışanlarından kaynaklanan etkiler” altında sınıflanmaktadır. Zamana karşı yarıştan kaynaklanan kısıtlılık, yayındaki yer ve zaman gereklilikleri,
haber yazımının basmakalıp yapısı, haber değerleri, tarafsızlık ve muhabirlerin resmi kaynaklara bağlılıkları “medyanın tekdüzeliğinden kaynaklanan etkiler” olarak incelenmektedir. Doğru cevap B'dir.

İletişim alanında çalışanların özellikleri, kişisel ve mesleki
birikimleri, bireysel tutumları ve mesleki rolleri “medya çalışanlarından kaynaklanan etkiler” altında sınıflanmaktadır.  Çıkar gruplarının belli bir içerik için lobi (ya da karşı lobi) yapmaları, bu grup ya da kurumların medyanın kapsamına girebilmek için olaylar yaratmaları veya gündelik yaşamla ilgili yasaları uygulayan hükümet, yasa yapıcı meclis “medya örgütleri dışından gelen etkiler” olarak ifade edilmektedir. Doğru cevap C'dir.