HABER TOPLAMA TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 4

Nadirlik:  İnsan hayatında dönem dönem rastlanan ancak pek sık olmayan ilginç olay ve durumlar nadirlik haber değeri adı altında değerlendirilmektedir. Nadirlik, ilginçlik haber değeri ile benzerdir yalnız burada gündelik hayatımızda şahit olduğumuz, önceden bildiğimiz konu ve olaylar gündeme gelir. Örneğin tam
güneş ya da ay tutulması haberleri, beş bacaklı doğan kuzular, konuşan papağan haberleri, derisinin ya da postunun üzerinde kutsal simgelerin ya da yazıların olduğu görülen hayvanlar ve bunun gibi benzer konular nadir görülen olaylar olarak haberleştirilebilirler. Doğru cevap C'dir.

İlginçlik: Haberin ilgi çekici, ilginç olmasıdır. Amerikalı Gazeteci Charles Anderson Dana, “Bir köpeğin adamı ısırması haber değildir, ancak bir adam bir köpeği ısırırsa o haberdir” diyerek haberin ilginçliğiyle ilgili en bilinen değerlendirmeyi yapmıştır. Bilinmeyen, o zamana kadar gerçekleşmemiş, sıra dışı, gündelik hayatımızın rutinlerini ihlal eden haberler ilginç olabilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Tecimsel ilişki: Haber içeriği reklam verenlerin, yayın kuruluşunun sahip ya da sahipleri ve diğer yayıncıların bulunduğu ticari ortak ve müttefiklerin görüşlerini, uygulamalarını yansıtmaktadır. Bu ilişki düzeyinde piyasa şartlarında ekonomik etkenler belirleyici olmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Çıkar ilişkisi: Medya içeriğinde yayın kuruluşunun bağlantılı olduğu sermaye girişimi, siyasi parti ve dini grupların yansımaları görülebilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Röportaj denildiğinde akla ilk gelen tür portre röportajdır. Portre röportajda amaç, görüşülen kişinin
yaşam öyküsü, sosyal çevresi, hobileri, çalışmaları gibi pek çok öğeyi sorgulayarak kişiliğini tanıtmaktır.
Bu röportaj türünde, röportajı yapanın anlatımı, yorumu ve gözlemleri ön plana çıkar.

Bir yöre ya da izlenilen bir rota üzerine elde edilen gözlemleri, sorunları, yeni insanları, halkları kitle
iletişim araçları ile aktarmak için yapılan röportajlara gezi ya da izlenim röportajı denir. Bu röportaj
türünün birinci karakteri röportajcının kendisidir.
Röportaj türleri içinde röportajı yapan kişinin belirleyiciliğinin en yüksek olduğu başka bir anlatımla
en öznel türdür. Bu tür röportajlar insanların başından geçen çeşitli maceraları, yaptıkları yolculuklar
sırasında yaşadıklarını ve gözlemlerini içermektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Gündemdeki bir konu hakkında konu ile ilgili kişi ya da kişilerle görüşülerek bilgi alınması gerekir. Bu
kişilerin açıklamaları konunun bilinmeyen yönlerine ışık tutması ve kamu oyunu bilgilenmesi açısından
önemlidir. Bu kişiler genellikle konu ile ilgili yeterli bilgi, deneyim ve eğitime sahip kişilerdir. Konuya
odaklı söyleşiler sıcak haber için, soruşturmacı gazetecilik için ve renkli haberler için yapılırlar. Doğru cevap A seçeneğidir.

Soruşturmacı gazetecilik için yapılan söyleşiler olayların arka planındaki gerçekleri ve nedenlerini
araştırmaktır. Soruşturmacı gazetecilik için yapılan söyleşilerde, muhabirin amacı bilinmeyen bazı
olayları gün ışığına çıkarabilmek için konu ile ilgili uzmanlardan ya da konunun içerisinde yer alan
kişilerle görüş almaktır. Soruşturmacı gazetecilik bilinmeyenleri açığa çıkarmayı amaçlar. Önemli
toplumsal olayların açığa çıkartılmasında araştırmacı gazetecilerin çabaları ve çalışmaları son derece
önemlidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Muhabirin karşısına birini alarak yüz yüze yaptığı söyleşilerdir. Yüz yüze yapılan söyleşiler telefonla ya
da internetle yapılan söyleşilere oranla daha avantajlıdır. Muhabir soruyu sorduğu anda konuğun tepkisini
gözlemleyebilir. Böylece ne zaman gergin ya da rahat olduğunu, sorulara hangi samimiyetle cevap
verdiğini bilebilir. Verilen yanıt kadar konuğun yanıt verme biçimi de önemlidir. Konuğun duruşu, ses
tonu, yüz ifadesi, vücut dili, mimikleri duygu ve düşüncelerine dair önemli ipuçları verir. Bu nedenle en
çok tercih edilen söyleşi türü yüzyüze yapılan söyleşilerdir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Panel Söyleşisi:
Bir konu hakkında bilgi sahibi kişilerin görüşlerini yansıtmak için yapılan söyleşilerdir. Daha çok aynı
konu hakkında farklı görüşlere sahip grupların, kurum ya da kuruluşların temsilcilerinin görüşlerinin
alındığı söyleşilerdir. Cumhurbaşkanlığının aldığı bir kararla ilgili olarak muhalefet partilerinin
sözcülerinin görüşlerinin alındığı toplantılar panel söyleşilerine örnek olarak gösterilebilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Belirli bir bölgede ve belirli bir konuda toplumda hâkim olan görüşleri ortaya çıkarmak amacıyla stüdyo
dışında yapılan kısa söyleşilere sokak söyleşileri adı verilir. Bu söyleşi türünde belirleyici olan
muhabirdir. Amaç, belirlenen konu hakkındaki yaygın görüşü, endişeyi ya da bilgi eksikliğini
saptamaktır. Genellikle alış-veriş merkezleri, popüler caddeler, sinema, konser, spor karşılaşması çıkışları
gibi insanların yoğun olarak bulundukları yerlerde yapılan, sokağın sesini stüdyoya taşımayı amaçlayan
röportajlardır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bu tür söyleşiler haber kaynağının ele alınan konu hakkında ayrıntılı bilgisinin olduğu durumlarda tercih
edilir. Genel sorulardan başlayarak özel sorulara doğru sorular sorulur. Açık uçlu ve genel bir soru ile
başlayan söyleşi, daha özel ve ayrıntılı sorularla sonlandırılır. Genelden özele doğru konu daraltılarak
verilir. Örneğin “Nükleer santrallerin zararları olduğuna inanıyor musunuz?” gibi bir genel soruyu
“Nükleer santral için neden Akkuyu seçildi?” gibi detaylı bir soru takip edebilir. Son olarak da “Bölge
halkı size dava açmaya hazırlanıyor, bu konuda ne düşünüyorsunuz?” şeklinde sorulabilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Daire Tipi Söyleşi:
İlginç ve farklı bir soru ile başlayan söyleşi sonunda da benzer bir soru ile biter. Bu tip söyleşilerde
söyleşinin ilk konusuna geri dönülür ve dairesel bir bağ kurulur. Örneğin, bir oyuncu ile yapılan söyleşide
ilk soru, “Oyunculuğa nasıl başladınız?” olabilir. Söyleşi sırasında oyuncunun hayatıyla ve oynadığı
filmlerle ilgili sorular sorulur. Söyleşinin son sorusu yeniden ilk konuya yönelik olur. Gazeteci son
olarak, “Siz oyunculuğa çok küçük yaşlarda başladınız. Küçük yaşlarda oyunculuk eğitimi sizce nasıl
verilmeli?” sorusunu yönelterek, ilk sorusuyla dairesel bir bağlantı kurar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kronoloji Tipi Söyleşi:
Bu tip söyleşilerde sorular olayların oluş sırasına göre sorulur. Amaç bir olayın nasıl başladığını, nasıl
eşleştiğini ve nasıl sonuçlandığını kronolojik bir sırayla ortaya koymaktır. Örneğin, trafik kazasına tanık
olmuş bir kişiye, “Kaza nasıl oldu anlatır mısınız?” diye sorulabilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Söyleşi ise belirli bir haber konusu hakkında, haber kaynağı kişi ya da kişilerle, belirli bir sürede, kamuoyunu bilgilendirmek için yapılan soru-cevap şeklindeki görüşmelerdir. Bir haber söyleşisini oluşturan temel unsurlar şunlardır:
• En az iki kişi arasında geçer.
• İki tarafında konuşmaya aktif katılımını zorunlu kılar.
• Yapılandırılmış bir konuşmadır.
• Belli bir amaca yöneliktir.
• Kamuya aktarılmak üzere yapılır

Portre röportajda amaç, görüşülen kişinin yaşam öyküsü, sosyal çevresi, hobileri, çalışmaları gibi pek çok öğeyi sorgulayarak kişiliğini tanıtmaktır. Bu röportaj türünde, röportajı yapanın anlatımı, yorumu ve gözlemleri ön plana çıkar.

Gezi Röportajı: Bu röportaj türünün birinci karakteri röportajcının kendisidir. Röportaj türleri içinde röportajı yapan kişinin belirleyiciliğinin en yüksek olduğu başka bir anlatımla en öznel türdür.

Gezi röpottajı insanların başından geçen çeşitli maceraları, yaptıkları yolculuklar sırasında yaşadıklarını ve gözlemlerini içermektedir.Röportajı yapan kişi daha çok tanık söyleşisi kullanır. Uzman röportajı da olanak bulunduğunda ya da röportaj yapan gerekli gördüğünde kullanılan yöntemlerdir.

Gündemdeki bir konu hakkında konu ile ilgili kişi ya da kişilerle görüşülerek bilgi alınması konuya odaklı söyleşi ile gerçekleştirilir. Muhabirin amacı bilinmeyen bazı
olayları gün ışığına çıkarabilmek için konu ile ilgili uzmanlardan ya da konunun içerisinde yer alan kişilerleden görüş alarak Soruşturmacı gazetecilik için yapılan söyleşi gerçekleştirir.

Konuya odaklı söyleşiler; Sıcak haber için yapılan söyleşiler, Soruşturmacı gazetecilik için yapılan söyleşiler ve Renkli haber için yapılan söyleşilerden ouışur.