HABER TOPLAMA TEKNİKLERİ - Deneme Sınavı - 2

Soru cevap yöntemine dayanan, haberin anlaşılmasına katkı sağlayan, tamamlayıcı öğelerden biri olan ve haber içinde birden fazla olarak bulunabilen görüşmelere söyleşi denir. Söyleşi çeşitleri içerik ve biçim olarak ikiye ayrılır. İçerik olarak söyleşiler; “konu odaklı” ve “kişi odaklı” olmak üzere ikiye ayrılır. Kişi
odaklı söyleşiler ise biçim olarak “yüzyüze söyleşi”, “telefon”, “internet”, “panel”, “basın odası”, “sempozyum/basın toplantısı” ve “sokak söyleşileri” olarak sınıflandırılırlar.

Deprem sonrası, depreme ilişkin insanların izlenimlerine başvurmak sıcak haber için yapılan söyleşilere örnek verilebilir.

Telefon Söyleşisi
Yüz yüze söyleşilerin yapılamadığı durumlarda başvurulan yöntemlerden biridir telefonla söyleşi. Örneğin uzaktan yapılan röportajlar (telefon, uydu, kablo, dijital hatlar vb. yoluyla) genellikle yüzyüze görüşmenin mümkün olmadığı durumlarda tercih edilir. Bu tür söyleşilerde soruların açık bir biçimde düzenlenmesi gerekir. Kaynak kişinin tepkileri görülmediği için yeni soruların geliştirilmesi için çok
uygun bir söyleşi türü değildir. Karşılıklı bir etkileşim söz konusu değildir. Ortamla ilgili tespitler yapmak ve kaynak kişi hakkında ayrıntılı gözlemlerde bulunmak da mümkün olmaz. Telefonla söyleşi sırasında muhabirin söyleşi sürecini kontrol etmesi de güçtür. Kaynak isterse söyleşiyi kısa kesip telefonu kapatabilir. Telefon söyleşisi ayrıntılı ve uzun bir söyleşi için uygun değildir.

sokak söyleşisi : Bu tür söyleşiler için en iyi örnekler temel ihtiyaç maddelerine yapılan zamlardan sonra hazırlanmış haberlerde görülmektedir.

Muhabirin haber kaynağı ile yaptığı görüşmeler kimi zaman röportaj kimi zaman söyleşi ya da mülakat olarak isimlendirilir. Birbiri ile sıkça karıştırılan bu kavramlar muhabirin amacına göre farklı biçimlerde yapılır. Röportaj, görüşme, mülakat, söyleşi ve sohbet kavramları birbiri ile sıkça karıştırılan ancak küçük farklarla birbirinden ayrılan kavramlardır. Söyleşi, belli bir haber konusu hakkında, haber kaynağı kişi ya da kişilerle, belirli bir sürede, kamuoyunu bilgilendirmek için yapılan soru-cevap şeklindeki görüşmelerdir. Doğru cevap B'dir.

Röportaj, araştırmaya, incelemeye ve gözleme dayanan belirli bir konu hakkındaki bilinmeyenleri ortaya çıkarmayı amaçlayan, röportaj yapan habercinin üslubunu, öznel duygu ve gözlemlerini yansıtan, edebi bir yanı olan habercilik ürünüdür. Tıpkı söyleşi gibi soru cevap temeline dayanan, haber değeri taşıyan röportaj, kapsamı ve süresinin büyüklüğü ile söyleşiden farklılaşır. Röportaj ürün olarak bir bütünün parçası değil ürünün kendisidir. Doğru cevap C'dir.

Haber Röportaj:  Belirli bir konuyu tartışmak, bilinmeyen yanlarını açığa çıkarmak amacıyla bir uzmanla yapılan röportaja haber röportaj denir. Haber röportajın konusu gündemin içinden seçilebileceği gibi, gündemle hiç ilişkisi
olmayan bir konu da haber röportajda ele alınabilir. Ele alınan konu öncesi, sonrası, doğrudan ve dolaylı etkileri ve sonuçları ile irdelenir. Doğru cevap E'dir.

Haber röportajda iki önemli aşama bulunmaktadır. Bunlardan ilki seçilen konu ile ilgili ön araştırmanın yapılmasıdır. Haber arşivinin taranması, konunun gelişim sürecinin açığa çıkarılması, etkilerinin ve olası sonuçlarının belirlenmesi, konunun taraflarının saptanması ön araştırmanın unsurlarıdır. Ön araştırma ile konuyla ilgili uzmanlar belirlenir. İkinci aşama ise konu hakkında konuşulacak uzmanın seçimi ve konuşulacak konuların belirlenmesi sürecidir. Doğru cevap B'dir.

Gezi Röportajı: Bir yöre ya da izlenilen bir rota üzerine elde edilen gözlemleri, sorunları, yeni insanları, halkları kitle iletişim araçları ile aktarmak için yapılan röportajlara gezi ya da izlenim röportajı denir. Bu röportaj türünün birinci karakteri röportajcının kendisidir. Röportaj türleri içinde röportajı yapan kişinin belirleyiciliğinin en yüksek olduğu başka bir anlatımla en öznel türdür. Bu tür röportajlar insanların başından geçen çeşitli maceraları, yaptıkları yolculuklar
sırasında yaşadıklarını ve gözlemlerini içermektedir. Gazeteci önyargısız bir biçimde gördüklerini tüm çelişki ve sorunları ile yansız bir biçimde aktarmaya çalışır. Amaç bilinmeyeni halka göstermektir. Doğru cevap C'dir.

Gazetecilik alanında röportaj araştırmaya, incelemeye dayalı, bir takım gerçeklerin belirlenmesini amaçlayan çok yönlü, renkli anlatıma sahip yazı türüdür.

Yazar, röportaj yapılan kişinin kimliğini, geçmişini, kişinin mimiklerini, o anki durumunu, içinde bulunulan ortamı, havanın kokusunu kısaca tüm atmosferi okuyucu için görselleştirir. BU nedenle röportaj edebi bir tür olarak da tanımlanmaktadır.

Söyleşi yerine kimi zaman mülakat sözcüğü kullanılmaktadır. Arapça bir kelime olan mülakat, söyleşinin eski dildeki karşılığıdır.

Röportaj bazen bir olayı, bazen bir kişiyi, bazen bir yöreyi anlatır. Bu da konusu itibariyle üç arklı türde röportajı ortaya çıkarır. Bunlar; portre röportaj, haber röportajı ve gezi röportajıdır.

Röportaj türleri içinde gezi röportajları, röportajı yapan kişinin belirleyiciliğinin en yüksek olduğu röportaj türüdür. Başka bir değişle en öznel türdür. Bu röportaj türünün birinci karakteri röportajcının kendisidir.

Söyleşi çeşitleri içerik ve biçim olarak ikiye ayrılır. İçerik olarak söyleşiler ise "konu odaklı" ve "kişi odaklı" olmak üzere ikiye ayrılır.

Biçim olarak söyleşileri yedi farklı şekilde sınıflandırabiliriz. Panel söyleşileri ve sokak söyleşileri bu kategori içinde yer alır.

Kişiye odaklı söyleşiler doğrudan insana, yaşam biçimine ya da kişilik özelliklerine odaklıdır. Bir kişinin karakteristik özellikleriyle tanıtılmasına portre söyleşi denir.

Sıcak haber, gün içerisinde aniden gelişen haberleridir. Bu tür olaylarda muhabir ön hazırlık yapmadan kendini haberin içinde bulur. Gazeteci olay yerinde konuyu detaylandırmak ve aydınlatmak için olayla ilgili kişilerden ve görgü tanıklarından bili alır. Bu tür haberler için yapılan söyleşilere "sıcak haber için yapılan söyleşiler" denir.

Zamanın sınırlı olduğu durumlarda ters piramit tipi söyleşi tercih edilir. Gazetecinin amacı, olayla ilgili en temel bilgileri bir an önce almaktır. Bu nedenle sorular en önemliden en önemsize doğru hazırlanır.

Soru cevap yöntemine dayanan, haberin anlaşılmasına katkı sağlayan, tamamlayıcı öğelerden biri olan ve haber içinde birden fazla olarak bulunabilen görüşmelere söyleşi denir. Söyleşi çeşitleri içerik ve biçim olarak ikiye ayrılır. İçerik olarak söyleşiler; “konu odaklı” ve “kişi odaklı” olmak üzere ikiye ayrılır. Kişi odaklı söyleşiler ise biçim olarak “yüzyüze söyleşi”, “telefon”, “internet”, “panel”, “basın odası”, “sempozyum/basın toplantısı” ve “sokak söyleşileri” olarak sınıflandırılırlar. Doğru cevap E'dir.