GÜZEL SANATLAR

Osmanlılar Dönemi’nde saraya halı üretimi için ilk atölye Hereke’de kurulmuş ve Osmanlı saraylarını dekore etmek üzere değişik ölçülerde halı dokumacılığına başlanmıştır.

Geleneksel Türk tezhip sanatında kullanılan bitkisel motifler Hatayi, Penç, Yaprak, Goncagül ve Yarı Stilize Çiçeklerdir.

Hatayî: Türk süsleme sanatlarında, genel olarak, bitkisel desenlerin tamamına verilen bir isim
olmakla birlikte, bir çiçeğin dikine kesitinin stilize edilmiş formuna verilen isimdir. Yoğun bir stilizasyon ile oluşturulduğu için hangi çiçekten yola çıkılarak çizilmiş olduğunu saptamak zordur. 

Yaprak: Hatayî grubundaki penç, goncagül, hatayi gibi motifleri meydana getiren ve tek başına
desen içinde diğer motiflerle birlikte kullanılan ve önemli bir yeri olan temel motiflerdendir.

Penç: Bir çiçeğin kuşbakışı görüntüsünün stilize çizilmesiyle elde edilen şekildir. Motif stilize edilirken, yaprakların sayısına göre Farsça isimler alır. Tek yapraklılar yekberk, iki yapraklılar düberk, üç yapraklılar seberk, dört yapraklılar ciharberk şeklinde isimlendirme devam eder. Genellikle beş yapraklı çiçek çok kullanıldığı için bu grup çiçekler zamanla pençberk olarak isimlendirilmiş ve kısaca penç denilmektedir.

Goncagül: Bu motifler, tam açılmamış bir çiçeğin boyuna kesitinin stilize edilmesi ile elde edilmektedir. Motifte sadece taç ve çanak yapraklar belirgindir.

Yarı Stilize Çiçekler: Tabiattaki görünümüne yakın bir şekilde stilize edilmiş çiçeklerdir. Dolayısıyla
hangi çiçek olduğu anlaşılmaktadır. İlk olarak 16. yüzyıl Kanuni Devri’nde saray Başnakkaşı olan
Karamemi tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Karanfil, gül, lale, sümbül vb. çiçeklerin yanı sıra
serviler ve bahar dalları gibi ağaçlar da bu grubun çizimleri arasındadır.

Kilin ise ejder atı manasına gelen hayvansal bir motif olup bunlardan birisi değildir.

Kartal motifi, güç ve kudreti temsil eder.

Eski Türk resminin asıl temsilcileri Uygurlardır. Eski Uygur harabelerinde bulunan 8. ve 9. yüzyıldan kalma Budist ve Maniheist duvar resimleri ile minyatürler Türk resminin bugüne kadar bilinen en eski örnekleridir. Bunlarda rahipler, vakıf yapanlar, müzisyenler tasvir edilmektedir (Resim 8.22-8.23). Kompozisyon, sıralama hâlinde ve simetrik bir düzene göredir. Koyu mavi ve kırmızının çok olduğu parlak renkler kullanılmıştır. Uygurların Budist resim sanatının en önemli örnekleri Murtuk civarında Bezeklikte bulunan mabette yer almaktadır. Buradaki resimlerde
özellikle portre karakteri veren çalışmalar çok dikkat çekicidir. Zira o zamana kadar yüz ifadeleri
de insan vücudunun diğer kısımları gibi şematik olarak çiziliyor ve resmin altına bireylerin kim oldukları yazılıyordu.

Anadolu’da Selçuklu Dönemi’nde bir minyatür geleneğinin olduğunu bilmiş olmamıza rağmen, ne
yazık ki Osmanlı Erken Dönemi’ne ait minyatürlü yazma eser bulunamadığından 15. yüzyıl ortalarına kadar bir Osmanlı resim okulundan söz etmek mümkün değildir. Ancak Fatih Sultan Mehmet’in 1453 yılında İstanbul’u fethetmesi ile İstanbul ve Topkapı Sarayı gerçek bir bilim, kültür ve sanat merkezine dönüşmüştür. Saraya Avrupa’dan Gentile Bellini, Costanza Ferrara gibi ünlü İtalyan sanatçılar çağrılmış, Bellini bu arada Fatih’in büyük ün yapan portresini yapmıştır (Resim 8.30). Fatih’in Batı resmine olan ilgisi nedeniyle Sinan Bey ve Şiblizade Ahmet gibi sanatçılar Avrupa’ya gönderilip resim eğitimi aldırılmıştır.

Figürsüz olarak çizmiş olduğu topoğrafik şehir, kale ve liman manzaraları şaşılacak kadar doğrudur. Nasuh’un Tarih-i Sultan Bayezıd isimli eseri II. Beyazıd dönemi olaylarını, üleymanname’de Barbaros Hayrettin Paşa’nın 1543 yılında Fransızlara yardım amacıyla yaptığı Akdeniz seferini ve Kanuni’nin Macaristan seferini, Mecmuâ-i Menazil’de ise Irak seferini anlatır. Bu eserlerde, yol üzerinde yer alan şehirlerin önemli özellikleri, topoğrafik durumlarını, içerlerinde yer alan anıtsal yapıların ustalıkla yansıtılması nedeniyle mimarlık tarihi açısından da önemli eserlerdir.

Geven otu gibi çeşitli bitkilerin özsuları yardımıyla yoğunlaştırılmış, kıvamı arttırılmış su üzerine
serpiştirilen boyaların farklı çizim gereçleri kullanılarak desenlendirilmesi ve daha sonra elde
edilen bu desenin kâğıda aktarılmasıyla elde edilen bir sanattır. Kitap sanatları içerisinde yüzeyine yazı (hat) yazılan sayfa olması veya kitabın cilt kaplaması amacıyla kullanılabildiği gibi tamamen bağımsız tek levha/tablo olarak da yapılmaktadır. Kumlu Ebru: da yüzey gerilimi düşük bir teknede, sürekli aynı noktaya boya damlatarak yapılan ebru çeşididir.

Minai Tekniği, Büyük Selçukluların bulduğu bir tekniktir. Bu teknikte çiniler genellikle yıldız, sekizgen, üçgen ve baklava formlardan oluşur. Hamurları ince taneli, sert bir yapıya sahip olup, sır altı ve sır üstü boyama birlikte uygulanır. Mavi, turkuaz, yeşil, mor gibi ısıya dayanıklı renkler sır altına, siyah, beyaz, kırmızı ve altın yaldız gibi ısıya daha az dayanıklı olan renkler ise sır üstüne
sürülür. Böylece çok renkli bir yüzey elde edilir.

Anadolu’nun pek çok yerinde, evin bir köşesine kurulmuş tezgâhlarda, yörenin kültür, gelenek
ve göreneklerine uygun çeşitli motiflerle süslü, renk ve desenlerde kilim, heybe, çuval dokumacılığı yapılmaktadır. Kilimler üzerindeki motifler yaşanılan dönemin özelliklerinin yanı sıra ait olduğu yörenin kültürü, gelenek ve görenekleri, kilimi dokuyan kişinin beklentileri, ümitlerine vs. göre değişiklikler göstermektedir. Kilimlerde görülen motiflerin anlamları;

• Muska Motifi
• Kartal motifi
• Küpe motifi
• Göz motifi
• Bereket motifi
• Bukağı motifi
• El, Parmak, Tarak Motifi
• Pıtrak motifi
• Sandık motifi
• Çengel ve Artı Motifi
• Ejderha motifi
• Kuş motifi
• Eli belinde motifi
• Saç bağı motifi
• Koçboynuzu motifi
• Suyolu motifi
• Akrep motifi
• Yıldız motifi
• Hayat ağacı motifi

MapInfo Professional’da Araç Yöneticisi Araçlar ana menüsü altında bulunmaktadır.

MapInfo Professional’da çoklu tampon oluşturmak Concentric Ring Buffer komutu kullanılmalıdır.

MapInfo Professional’da çoklu tampon oluştururken, olusturulacak tamponun daire başına atılacak nokta degeri belirlenen seçeneği Smoothness’tir.

CoordSys Bounds Manager MapInfo Professional’da haritalanan MapInfo.tab dosyalarının koordinat sistemi sınırlarının düzenlemesini sağlamaktadır.

MapInfo Professional’da veri sayfasında hâlihazırda bulunan DMS koordinat değerleri DD’ye Degree Converter aracı ile dönütürülmektedir.

Delete Duplicates aracı ile MapInfo Professional’da bir tablo içerisinde birbiriyle aynı verilere sahip olan çift kayıtlar silinebilmektedir.

Rastgele, saat yönü MapInfo Professional’da üst üste noktaları serpiştirme aracının metodlarından biri değildir.

Distance Calculator aracı iki obje arasındaki en yakın/en uzun mesafeyi ölçer.

.kmz olan veriler Google Earth’te açılabilmektedir.

“Concentric Ring Buffer” aracı MapInfo Professional’da katman objesine bir ya da birden fazla kapalı kullanıcı tarafından belirlenen mesafelerde daire/ler yani tampon/lar oluşturur. Ayrıca her oluşan daireye ait bilgiler veri sayfasına otomatik olarak yazdırılır.

“Coordinate Extractor” aracı ile MapInfo Professional’da harita objelerin koordinat bilgileri veri sayfasına aktarılır. Bu işlem tablonun var olan projeksiyon sistemine bağlı kalarak yapıldığı gibi, istenilirse araç ile anlık farklı bir projeksiyon sistemi seçilerek o projeksiyon sistemi koordinat değerleri veri sayfasına yazdırılır.