GÜZEL SANATLAR

Nesih hattının harflerinde yuvarlaklık belirgin olmakla beraber daima satır çizgisine bağlı kalması nedeniyle istife uygun değildir. Bundan dolayı nesih yazılar özellikle Kur’an-ı Kerimler başta olmak üzere uzun metinlerin yazımında kullanılmıştır. Keza matbaa harflerinde de nesih yazılar kullanılmıştır.

Çeşitli şekillerde süslenmiş kıtaların bir araya getirilip ciltlenmesiyle hazırlanan albümlere denir. Özellikle 18. yüzyıldan itibaren birçok güzel murakka örneğine rastlanılmaktadır.

Cami, tekke, mektep, medrese, han, çeşme, hamam, sebil, kütüphane gibi herhangi bir yapının genellikle dış bazen de iç cephesinde yer alan veya nişan taşı, mezar taşı gibi bir dikilitaş üzerindeki yazılara verilen isimdir.

Arapça altınlama anlamına gelen zehep kelimesinden türetilmiş olan tezhip; dinî kitaplar başta olmak üzere, el yazması kitaplar, murakka adı verilen yazı albümleri, fermanlar-tuğralar ve güzel yazı (hüsn-i hat) levhaların çevresini, boya ve altın kullanılarak yapılan her türlü süslemeye tezhip ismi verilir.

Hatayî: Türk süsleme sanatlarında, genel olarak, bitkisel desenlerin tamamına verilen bir isim olmakla birlikte, bir çiçeğin dikine kesitinin stilize edilmiş formuna verilen isimdir.

Münhanî

Kelime manası eğri demek olan münhani motifine 11. ve 15. yüzyıllar arasındaki yazma eserlerde sık rastlanmıştır. Selçuklu Dönemi’nde bolca kullanılmış, beylikler döneminde Kur’an yazmalarında yer almış, klasik Osmanlı Dönemi’nde yalnızca hizip gülleri ve duraklarda görülerek sonraki yüzyıllarda unutulmuştur.

Osmanlı Dönemi ise saraya bağlı olarak gelişen ve erken dönem, klasik dönem ve geç dönem olmak üzere üç ayrı süreç içinde incelenebilen bir minyatür sanatına sahiptir. Osmanlı İmparatorluğu’nda resim sanatı ciddi anlamda din yasağı ile karşılaşmadan, minyatür estetiğine uygun fakat diğer İslam ülkelerinin farklı olarak gelişmiş ancak zaman zaman duraksamalar da yaşamıştır.

Matrak bir savaş talim oyunu olup, iki ucu deri sarılarak yumuşatılmış, şimşir sopayla, mümkün olduğu kadar darbe almadan, rakibinin başına vurmaya çalışılarak oynanmaktadır.

Geven otu gibi çeşitli bitkilerin özsuları yardımıyla yoğunlaştırılmış, kıvamı arttırılmış su üzerine serpiştirilen boyaların farklı çizim gereçleri kullanılarak desenlendirilmesi ve daha sonra elde edilen bu desenin kâğıda aktarılmasıyla elde edilen bir sanata ebru verilir.

İstif, hat sanatında harf ve kelimelerin esre, ötre ve üstün gibi yardımcı elemanlar
ile birlikte üst üste ve uyumlu bir şekilde yerleştirilmesi sonucu, ahenkli ve göze hoş
gelecek bir şekilde tasarım yapılmasına denir.

Penç: Bir çiçeğin kuşbakışı görüntüsünün stilize çizilmesiyle elde edilen şekildir.

Sinan Bey’in Fatih’i gül koklarken tasvir eden resmi bu dönemin ünlü eserlerindendir.

III. Murat’ın oğlu Şehzade Mehmet’in 1585’te yapılan ve elli iki gün süren sünnet düğünü şenlikleri üzerinden dönemin siyasal ve ticari gücünü, sanat ve kültürünü sergileyen çift sayfalık 250 kompozisyonlu resimleriyle Sürname-i Hümayyun isimli eserdir.

Silsilenameler; padişahların soyunu Adem’den başlayarak tüm din ve tarih büyüklerine bağlayan resimli yazmalardır.

Gizemli Ebru çeşidi yoktur.

Bunlar: kitabın alt ve üst sayfalarını örten parçalar olan alt ve üst kapak, kitabın arkasını örten dip-sırt kısmı, kitabın ön tarafını örten ve sol kapak üzerinde yer alan, ucu genellikle üçgen formunda olup kitabın arasına giren miklep kısmı ve miklebin kapağa bağlandığı yer olan ve aynı zamanda mıklebe hareket edebilme imkânı sağlayan Sertap kısımlarıdır.

Minai Tekniği: Büyük Selçukluların bulduğu bir tekniktir. Bu teknikte çiniler genellikle yıldız, sekizgen, üçgen ve baklava formlardan oluşur. Hamurları ince taneli, sert bir yapıya sahip olup, sır altı ve sır üstü boyama birlikte uygulanır.

Rus Arkeolog Sergei Ivanovich Rudenko tarafından 1947-1949 yıllarında Pazırık ve Başadur vadilerinde yapılan kazılar esnasında, 5. kurganda donmuş toprak altında bulunan ve bugün Pazırık Halısı olarak adlandırılan bu halı 189 x200 cm ebatlarında, desimetre karesinde 3600 adet, günümüzde de kullanılan ve Gördes düğümü olarak
bilinen Türk düğümü ile dokunmuştur. Hâlen Leningrad’daki Hermitage Müzesinde sergilenen halı, hem dokuma tarzı hem de üzerinde yer alan çeşitli stilize ve figüratif motifleriyle dünya halıcılık tarihinin bilinen ilk örneğidir.

Küpe motifi: Evlenmek isteyen genç kız ailesine isteğini dolaylı olarak belli eder.

Ahar; Kâğıdın yüzeyine, kolay yazı yazabilmek için, sürülen ve nişasta, şap ve yumurta akından yapılan bir madde.