GÜZEL SANATLAR

Işınsal organizasyonlar; hem merkezî, hem de çizgisel organizasyonların elemanlarını birleştirmektedir. Çok sayıda çizgisel organizasyonun merkezden dışarıya doğru uzandığı baskın, merkezî bir noktayı içerir. Merkezî organizasyonlar içe doğru merkezî bir noktada odaklanan içedönük bir yapıya sahipken, ışınsal organizasyon kendi bağlamının dışına uzanan dışadönük bir şemadır. Merkezî mekân, genellikle biçimsel açıdan düzenlidir. Işınsal kollar ise sistemli bir şekilde merkezden uzaklaşsa da işlev ve bağlamın gereklerine cevap vermek üzere birbirlerinden farklılaşabilir. Doğru cevap C'dir.

Tüm cevaplar dikkate alındığında doğru cevap D olacaktır. kullanıcı ve kullanıcı boyutlarının değişkenlik gösterdiği kreş, ana okulu ya da ilkokul gibi yapılarda klozet, lavabo, merdiven tutamakları gibi yükseklik ölçülerinin kullanıcı boyutlarına göre düzenlenmesi zorunludur. Kaldı ki bu durum aslında kullanıcı ölçeğine bağlı olarak gelişen kullanıcı gereksinimlerine göre tasarım yapmaktan başka bir şey de değildir. Dolayısıyla yetişkinlerin de hizmet vereceği bu tür yapılarda, mekânların çocukların eylemlerini sağlıklı ve güvenli bir şekilde gerçekleştirmesini sağlayacak şekilde boyutlandırılmasına, bununla birlikte mekânın çocukları ölçek olarak ezmeyecek onları rahatlatacak boyut, oran ve renklerde düzenlenmesine öncelik verilmelidir. Bunu yaparken mekânın boyutlarına bağlı olarak nasıl algılanması (yüksek, geniş vb.) gerektiği de mekânın ölçeğinin dikkate alınmasıyla gerçekleşecektir.

Yaygın bir tanımlamayla bir yüzeyde dokunma duyusuna hitap eden nitelikler ya da yüzeylerin dokunsal değerleri olarak da ifade edilir. Mimaride ise; mekânı, hacmi, biçimi, yüzeyleri örgütleyen malzemenin plastik görünüşüdür. Gün ışığı, güneşin hareketine bağlı olarak sabahtan akşama, günden güne, mevsimden mevsime hem yoğunluk hem renk bakımından farklılıklar gösterir. Dokuların algılanışında bu farklılıklar kendini açıkça hissettirirken ışık da kalitesiyle mekânın değerini ortaya koyar. De Stijl, temel geometrik formlar üzerinde dönemin biçimlendirme ve renk anlayışına kökten değişiklikler getirmiştir. De Stijl ile renkler, yalnızca birer süsleme ögesi olarak kalmamış, mekânın tanımlayıcıları hâline gelmiştir. Doğru cevap A'dır.

Mimarlığa yönelik ilk tanımlamalar daha çok mimarın ve mimarlık eyleminin nasıl olması gerektiğine vurgu yapsa da mimarlık, ünlü Romalı mimar ve mimarlık kuramcısı Vitruvius (M.Ö. 1. yüzyıl) tarafından yazılan ve Antik Çağ’dan günümüze ulaşan tek mimarlık metni olan De Architectura’dan itibaren tartışılagelmektedir. Doğru yanıt E’dir.

İngiliz yazar ve eleştirmen Sir Henry Wotton, “The Elements of Architecture” (1624) kitabında mimarlığı; Tüm diğer işlemsel sanatlarda olduğu gibi mimarlıkta da, amaç işlemi yönlendirmelidir. Amaç iyi yapı yapmaktır. İyi yapı yapmanın üç koşulu vardır: kullanışlılık, sağlamlık ve güzellik olarak yorumlamaktadır. Doğru yanıt B’dir.

Sanatı, Estetik Sanat ve Mekânik Sanat olarak iki ana gruba ayıran Immanuel Kant (1724-1804), mimarlığı heykel ile birlikte Estetik Sanatın alt gruplarından Plastik Sanatlar arasında tanımlamıştır. Kant’a göre heykel ve mimarlık Plastik Sanatın iki temel dalıdır. Doğru yanıt B’dir.

Mekân: En yalın biçimiyle, uzayın insan eliyle sınırlanmış parçası olarak tanımlanmaktadır. Doğru yanıt D’dir.

Mimarlıkta kullanıcı gereksinimleri yaygın olarak fiziksel ve psikolojiksosyal gereksinimler olarak iki ana başlıkta ifade edilmektedir. Fiziksel kullanıcı gereksinimlerinin başında mekân içinde kullanıcı, kullanıcı eylemleri ve eylemlerin yapılış biçimleri ile mekânsal büyüklüklerin belirlenmesine yönelik olan mekânsal gereksinimler gelmektedir. Sosyal gereksinimler, psikolojik ve sosyal kullanıcı gereksinimlerinden biridir. Doğru yanıt E’dir.

Merkezî organizasyonlar; geniş, baskın, merkezî bir mekân etrafında gruplanan ve çok sayıda ikincil mekândan oluşan durağan, yoğun bir kompozisyondur. Böyle bir organizasyonun merkezî ve bütünleştirici mekânı, genellikle biçim açısından düzenli; boyut açısından ise çeperlerinde çok sayıda ikincil mekânı toplayacak kadar büyüktür. Yaygın olarak; mekânda yerler oluşturmak, eksenel kompozisyonu sonlandırmak ve tanımlanan mekânsal bir hacim içinde nesne biçimi görevi yapmak için kullanılmaktadır. Doğru yanıt D’dir.

Antropometri, insan vücudunun boyutları ile ilgilenen bilim dalıdır. Doğru yanıt A’dir.

Jørn Utzon, Sidney Opera Binasının kabuklarını Sidney’in ünlü yelkenlerini anımsatması amacıyla rüzgârla şişmiş yelkenlere benzer biçimde tasarladığını belirtir. Utzon böylece yapının konusu ile bağımlı bir simge aramamış, tasarımında kentin özelliğini simgeleyen bir biçimlenmeyi öngörmüştür. Doğru yanıt A’dır.

Estetik görüntü ögelerinden biri olan doku, (tekstür), nesne ve varlıkların dış yapı özellikleri ve bunların objektif etkileridir. Yaygın bir tanımlamayla bir yüzeyde dokunma duyusuna hitap eden nitelikler ya da yüzeylerin dokunsal değerleri olarak da ifade edilir. Doğru yanıt C'dir.

20. yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya çıkan ve tüm toplumlar için ortak bir sanat dili geliştirmeyi hedefleyen sanat akımı De Stijl, temel geometrik formlar üzerinde dönemin biçimlendirme ve renk anlayışına kökten değişiklikler getirmiştir. De Stijl ile renkler, yalnızca birer süsleme ögesi olarak kalmamış, mekânın tanımlayıcıları hâline gelmiştir. Bu dönemde kırmızı, mavi ve sarı gibi asal renklerin kullanımı benimsenmiş ve karşıtlık yaratmak amacıyla beyaz, gri ve siyaha da yer verilmiştir. Doğru yanıt D’dir.