GÜZEL SANATLAR

İnsan, yaşadığı çevreye müdahale ettiği dönemde ilk barınaklar mağaralarken, sonraları çatkısını yaptığı ağaç dalları, üst üste yığdığı doğal malzemeler ilk mimari strüktürlerdir.

Mekân, her durumda belli ölçülerde algılanır ve tanımlanır. Mekânı tanımlayan yatay elemanlar; taban düzlemi, yükseltilmiş taban düzlemi, çukurlaştırılmış taban düzlemi ve başüstü düzlemi olarak sınıflandırılabilir.

Vitruvius’un başarılı bir mimarlık betiminde, kullanışlılık ile sağlamlık ögelerini izleyen üçüncü öge güzellik, haz ya da estetiktir.

Bu yüzden mimarlıkta belli bir düşüncenin aktarılması yapı malzemesine teknik olanaklarla verilen biçim aracılığı ile mümkün olmaktadır.

Estetik görüntü ögelerinden biri olan doku, (tekstür), nesne ve varlıkların dış yapı özellikleri ve bunların objektif etkileridir.

20. yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya çıkan ve tüm toplumlar için ortak bir sanat dili geliştirmeyi hedefleyen sanat akımı De Stijl, temel geometrik formlar üzerinde dönemin biçimlendirme ve renk anlayışına kökten değişiklikler getirmiştir. De Stijl ile renkler, yalnızca birer süsleme ögesi olarak kalmamış, mekânın tanımlayıcıları hâline gelmiştir.

Mimarlık, dar anlamda “yapı tasarımı sanatı ve bilimi” ya da “yapıları ve fiziki çevreyi tasarlama sanatı ve bilimi” olarak tanımlanmaktadır. Doğru yanıt A'dır.

2000 yıl öncesi mimarlığına ışık tutan De Architectura’da Marcus Vitruvius Pollio,
bir tanım yapmak yerine mimarlığın taşıması gereken özelliklerini açıklamıştır. Doğru yanıt D'dir.

Strüktür, bir bütün olarak çalışan ve üzerine gelen yatay ya da düşey yükleri toprağa ileten sistemdir. Bir yapının yük taşıyıcı bölümüdür. Doğru yanıt B'dir.

Varoluşundan itibaren mimarlık ve onun konusu olan mekân, toplumsal gelişmelerden ve sosyoekonomik koşullardan en çabuk etkilenen kavram olmuştur. Doğru yanıt C'dir.

Türk Dil Kurumu’nun Büyük Türkçe Sözlüğü’nde “Mekân” kavramı için üç madde yer almaktadır.
1. Yer, bulunulan yer.
2. Ev, yurt.
3. Uzay

Doğru yanıt E'dir.

Mimarlıkta bir yapının, yerçekimi, rüzgâr basıncı, toprak ve suyun itici gücü, deprem dalgaları vb. çeşitli konulara bağlı olarak meydana gelen sabit (statik) ve hareketli (dinamik) yüklere, değişik yönlerdeki kuvvetlere karşı şekil ve denge bozukluğuna uğramadan, yer değiştirmeden, sabit ve dengede kalarak karşı koyması için bir sisteme sahip olması gerekir. Bunu sağlayan yapının strüktürüdür. Doğru yanıt C'dir.

Mimarlıkta estetik ya da güzelliğin tanımlanması, insanlık tarihinin tüm evrelerinde önemli bir uğraş olarak dikkat çekmektedir. Antik Dönem’den
bu yana felsefenin bir dalı olarak bilinen “Estetik” veya “Güzellik” bilimi, sanat felsefesi, psikolojisi ve sosyolojisinin bir araştırma alanı olmasından dolayı mimarlıkla olan ilişkisi açısından günümüzde de üzerinde tartışılan ve doğası gereği güncelliğini koruyan bir alandır. İlk kez Alexander Baumgarten
tarafından “duyusal bilginin bilimi” olarak tanımlanmış ve felsefe bilimi çerçevesinde incelenmiştir. Baumgarten, düşünsel bilginin doğruluğunun
Mantık bilimi çerçevesinde araştırılmasına karşın; duyusal bilginin doğruluğunun da Estetik bilimi bağlamında araştırılabileceğini vurgulamıştır. Bu anlamda estetik, “güzel üzerine düşünme sanatı” olarak değerlendirilmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Mimarlıkta estetik ögeleri oran ve ölçek, biçim, doku, renk ve ışık'tır. Doğru yanıt B'dir.

Doku gibi estetik görüntü ögelerinden biri olan ışık, mimarlık ya da mekân algısının en güçlü ögesidir. Doğru yanıt C'dir.

Antik Çağ’dan günümüze ulaşan tek mi­marlık metni olan De Architectura, Romalı mimar ve mimar­lık kuramcısı Vitruvius (M.Ö. 1. yüzyıl) tarafından yazılmıştır.

İngiliz yazar ve eleştirmen Sir Henry Wotton “The Elements of Architecture” (1624) kitabında mimarlığı; Tüm diğer işlemsel sanatlarda olduğu gibi mimarlıkta da, amaç işlemi yönlendir­melidir. Amaç iyi yapı yapmaktır. İyi yapı yapmanın üç koşulu vardır: kullanışlılık, sağlamlık ve güzellik olarak yorumlamaktadır.

Vitruvius, başarılı bir mimarlık için kullanışlılık (utilitas), sağlamlık (firmitas) ve güzellik (venüstas) kavramlarını sırala­mış, bir başka ifadeyle binaların kullanıma uygun olması, sağlam bir strüktürü olması ve güzel, este­tik olması gerektiğine vurgu yapmıştır.

Le Corbusier (1887-1965) mimarın, yapının ayakta kalmasının sağlanması ve konfor koşulları gibi temel gereklilikleri yaratırken, kişiye mutluluk veren onu yönlendiren şiirsel gücü gösterdiğini söylemektedir.

Mimarlık tarihçi Bülent Özer, Novikov’un önerisini geliştirerek mimarinin sanatla ilişkisini önerdiği denklemde aşağıdaki şekilde formüle etmiştir.

Mimarlık = İşlev x (Strüktür + Konstrüksiyon) x Sanatsal Değer