GÜZEL SANATLAR

Modern kavramı güzel sanatların kilisenin etkisinden kurtulması, bilim ve teknolojinin gelişimi endüstri toplumunun oluşumu ve toplumun refah düzeyinin artmaya başlaması ile birlikte kendini gösterir. Burjuva sınıfının gelişimi ile birlikte kilise ve aristokrat sınıfının etkisinden bağımsız olarak resim sanatının realizm süreciyle birlikte geleneksel doğa betimlemelerinden kurtulması 19. yüzyılın başından itibaren etkili olmaya başlamıştır.

Modern sanat, ilk defa 18. yüzyılın sonundaki sanatçılar tarafından ortaya konan mekân gösterimindeki değişikliklerle başlar.

19. yüzyıl çağdaş ressamları, akademik sanata iki düzeyde itiraz ettiler: Konunun gerçekte olduğu gibi yaşamı temsil etmediği ve konuların nasıl işlendiği, gerçekliği çıplak gözle görüldüğü biçimde yansıtılmasını sorun olarak gördüler.

Jean Francois Lyotard, (1924-1998) Fransız filozof ve edebiyat teorisyenidir. Aynı zamanda postmodernist felsefesinin ilk gerçek yazarıdır. Buna göre, diğer yazarları onunla karşılaştırdığımızda hiç kimse daha önce ve ayrıntılı, eksiksiz, kesin ve net bir şekilde postmodernizmin felsefesi üzerinde yoğunlaşmamıştır.

Avangard hareketin temel prensipleri aşağıdaki gibidir:
• Başkaldırıcı sanatsal öncü harekettir.
• Geleneksellik karşıtıdır.
• Radikal sanatsal eylemler gerçekleştirir.
• Sanat yoluyla toplumu atkilemeye, manüpüle etmeyi amaçlar.
• Değerleri reddeten bir anlayış üzerine kendisini yapılandırır.
• Sanatı her yönüyle sorgular.
• Egemen olana karşı duran özgürlükçü politik hareketleri savunur.

Çağdaş sanatta durum biraz daha farklıdır, çağdaş sanat, bir üslup’dan öte
üslupların kullanım biçimlerine hitap etmektedir. Bazen “akımlar sonrası” sanat olarak da ifade edilir.

Zira çağdaş sanat hayata müdahale etme niyeti taşıdığı için beğenilmek değil anlaşılmak ister. Kuşkusuz, herkes bir sanat eserini anlamak ister. Picasso’nun bu konuya ilişkin şu görüşü anlamlıdır.“Herkes resmi anlamak istiyor, niçin kuşların şarkılarını da anlamaya kalkmıyorlar? Niçin geceyi, çiçekleri, etraflarındaki herşeyi sevmekle yetiniyorlar da resme gelince, mutlaka anlam çıkarmak istiyorlar?”.

Bir sanat yapıtının anlamı, yalnızca ifade edildiği özgün form içinde bulunabilir. Bir resim, bir oyun, bir senfoni, bir roman, alışılagelmiş bir kullanımdan değil, daha çok
bir biçim duygusundan ve kültürel bilgiden yaratılmış karmaşık ve özgün biçimlerdir.

Çağdaş sanatçıların çalışmaları daha çok “sanat eseri/yapıtı” olarak adlandırılmakta güncel sanatçıların ürünleri ise “çalışma/proje ve iş” olarak tanımlanmaktadır.

Pop Art, diğer tanımla popüler sanat ilk defa İngiltere’de sonra ABD’de 1950’li yıllarda soyut dışavurumculuğa bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.

Kitsch, sanatta yozlaşma anlamına gelen Almanca bir kelimedir. Kitsch; taklitçilik, gösterişlilik, ucuz, yozlaştırılmış, ticarileştirilmiş evrensel bir olgudur.

Modern sanatın başlangıcını belirli bir tarihe bağlayanlar olsun, diğerleri olsun, belli bir tarih ya da kişi üzerinde de anlaşılamamaktadır. Örneğin, modern sanatın başlatılma tarihleri şöyledir: Deniz ressamı Equene Boudin’in izlenimci Claude Monet’ye resim sanatının esaslarını öğrettiği 1858; Salon des Refusees’nin kurulduğu 1863; Eiffel’in kendi adını taşıyan kulesini ve Cottancin’in Paris Dünya Fuarı için inşa ettiği Makine Sarayı’nı ve Henri Bergson’un “Essais sur les donnees immadiates de la concience” adlı kitabında sezginin ve irrasyonalizmin felsefi açıklamasını yaptığı 1889 yılları. Ayrıca modern sanatın ilk dönemi olarak 1889-1917, ikinci dönem için ise 1941-1961 tarihleri de söz konusudur.

Jean Francois Lyotard, (1924-1998) Fransız filozof ve edebiyat teorisyenidir. Aynı zamanda postmodernist felsefesinin ilk gerçek yazarıdır. Buna göre, diğer yazarları onunla karşılaştırdığımızda hiç kimse daha önce ve ayrıntılı, eksiksiz, kesin ve net bir şekilde postmodernizmin felsefesi üzerinde yoğunlaşmamıştır.

Avangard hareketin temel prensipleri aşağıdaki gibidir:

Başkaldırıcı sanatsal öncü harekettir.

Geleneksellik karşıtıdır.

Radikal sanatsal eylemler gerçekleştirir.

Sanat yoluyla toplumu etkilemeyi, manüpüle etmeyi amaçlar.

Değerleri reddeten bir anlayış üzerine kendisini yapılandırır.

Sanatı her yönüyle sorgular.

Egemen olana karşı duran özgürlükçü politik hareketleri savunur.

Çağdaş sanatı günümüzde modern sanatın sonu olarak da ifade etmek mümkündür. Çünkü modern sanat, belirli bir zaman diliminde gerçekleşen geleneksellik karşıtı yeni akımlar, yeni üslup ve anlayışlar silsilesidir. Çağdaş sanatta ise durum biraz daha farklıdır, çağdaş sanat, bir üslup’dan öte üslupların kullanım biçimlerine hitap etmektedir. Bazen “akımlar sonrası” sanat olarak da ifade edilir. Çağdaş sanat bir anlamda modern sanat kavramının evrilmesidir, bir sanat eserini üretme, yaratma sürecinin sorgulanmasıdır. Çağdaş sanatı en tartışmalı hâle getiren en önemli argümanların başında geleneksel sanatın ilerisinde olduğu düşüncesi gelmektedir.

Buna göre II. ifadede anlatılan modern sanattır.

Çağdaş sanat, geleneksel anlamda estetik yaklaşımlarda değil, düşünceyi ön plana çıkaran, kavramı esas alan bir kaygı güttüğü için, izleyici, üretilen sanatı anlamlandırmak için işlenen kavrama ve sanatçıya dair belli bir ön bilgiye sahip olmalı. Çağdaş sanat, sıklıkla metne ihtiyaç duyar. Çağdaş sanatı birçokları için anlaşılmaz kılan bu zorlayıcı özelliğidir.

Türkiye’de güncel sanat alanı 1990’lı yılların başından itibaren belirginleşmeye başlamıştır. 1970’li yıllarda Avrupa’da ortaya çıkan küratörlük pratiğinin Türkiye’ye girmiş olması, sergilerde geleneksel anlamda estetik kaygıdan ziyade kavramsallığın önemsenmesi, bu doğrultuda kalabalık grup sergilerinin gerçekleştirilmesi, 1987 yılında düzenlenmeye başlayan İstanbul Bienali’nin olgunlaşması bu döneme rastlamaktadır.

Türkiye’de ilk sanat bienali İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından farklı temalarda (konsept) 1987’de gerçekleştirilmiştir.

Pop Art, diğer tanımla popüler sanat ilk defa İngiltere’de sonra ABD’de 1950’li yıllarda soyut dışavurumculuğa bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. İlk etkinlikler çizgi roman ve kolaj pratikleriyle kendini göstermiştir.

Kitsch, sanatta yozlaşma anlamına gelen Almanca bir kelimedir. Kitsch; taklitçilik, gösterişlilik, ucuz, yozlaştırılmış, ticarileştirilmiş evrensel bir olgudur.

Kötü zevk ve duyguları yansıtan, düşük artistik (sanatsal) değer taşıyan, bazen de seri olarak üretilen sanat ürünleri için “kaba” veya “değersiz-niteliksiz” anlamında kullanılan bir kelimedir. Kitsch’in belirsiz hâli 20. yüzyılın Batı toplumunun estetik değerlerinin oturmamışlığını yansıtır. Kitsch/kiç seri üretimine bir yenilik katmaz, tekrarlar yapar eskiyi içinde süsleyerek barındırır. Zihinsel bir yorum ve katkı sunmadığı gibi bu durumu tüketiciye ustaca sunar.

Kitsch, nesneleri doğal olmayan boyutlarda, daha küçük veya daha büyük ölçütlerde üretir, malzemeyi taklit eder, biçimlerle oynar, farklı biçimleri uyumsuz, anlamsız bir yaklaşımla birleştirir, modayı tekrar ettikçe eder. Çünkü bozulmanın özü duygusallık ve bilinen gerçeklerin yeniden deforme ederek yansıtılmasıdır.

Henri Matisse, Fovizm Akımı’nın kurucusudur. Resimlerinde büyük fırça darbeleriyle parlak ve dinamik renkler kullanmıştır. Özellikle 1904 yılından itibaren eserlerinde farklı teknik ve konuları işlemiştir.