Geleneksel Türk Sanatları

Hat, tezhip, minyatür, ebru ve cilt sanatlarının genel ismi kitap sanatlarıdır.

Kâğıdın yüzeyine, kolay yazı yazabilmek için, sürülen ve nişasta, şap ve yumurta akından yapılan bir madde. Kâğıdın sağlam ve kullanışlı hâle getirilmesi için bu maddenin sürülmesi nedeniyle böyle işlem görmüş kâğıtlara aharlı kâğıt, yapılan işleme de kâğıdı aharlamak denir.

Hat sanatında kullanılan ana malzemeler, kamış kalem, aharlı kâğıt ve is mürekkebidir. Diğer malzemeleri ise kalem, kâğıt, mürekkep, mühre, kalemtraş, makta, mürekkep hokkası, mıstar, yazı altlığıdır. 

hat sanatında harf ve kelimelerin esre, ötre ve üstün gibi yardımcı elemanlar ile birlikte üst üste ve uyumlu bir şekilde yerleştirilmesi sonucu, ahenkli ve göze hoş gelecek bir şekilde tasarım yapılmasına denir.

Arapça altınlama anlamına gelen zehep kelimesinden türetilmiş olan tezhip; dinî kitaplar başta olmak üzere, el yazması kitaplar, murakka adı verilen yazı albümleri, fermanlar-tuğralar ve güzel yazı (hüsn-i hat) levhaların çevresini, boya ve altın kullanılarak yapılan her türlü süslemeye verilen bir isimdir.

Hatayi, yaprak, penç, goncagül, yarı stilize çiçekler ve naturalist çiçekler olmak üzere 6 çeşit bitkisel motif vardır.

Hayvan motifleri başlı başına figür olarak değil, süslemede yardımcı bir unsur olarak kullanılmıştır. Türk sanatında görülen hayvan figürlerini iki grupta toplamak mümkündür: Bunlar Orta Asya’dan gelen simurg (zümrüdüanka), ejder ve kilin (ejder atı) gibi
tamamen hayal ürünü hayvan motifleriyle geyik, ceylan, aslan, pars, tavşan, kuş, balık, leylek gibi kısmen stilize edilmiş hayvan motifleridir.

Minyatür, el yazması kitaplarda yazı ile anlatılan konu, olay ya da ifadelerin renkli resimler ile görselleştirilmesi amacıyla yapılan çizimler için kullanılan bir kelime olup minyatür kelimesinin kökeni İtalyanca miniatura kelimesidir. Bu kelime ise Orta Çağ Avrupası’nda el yazması kitapların bölüm başlarındaki ilk harflerin boyanmasında ve süslenmesinde kullanılan minium denilen
maden kırmızısı renginden almaktadır.

Ehl-i Hiref sarayın kontrolünde ve yine sarayda üretim yapan sanatçıların oluşturduğu topluluktur. Sarayın seçmeci tavrından dolayı imparatorluğun hâkimiyeti altındaki tüm ulusların usta sanatçıları saraya getirilmiş ve Türk kültür ve beğenisi çerçevesinde üretimler yaptırılmıştır.

1136-1208 yılları arasında yaşayan Anadolulu dahi mühendisi El Cezeri yaptığı buluşlar ve ortaya çıkardığı yeniliklerle, sibernetiğin kurucusu ve bilgisayarın babası unvanını kazanmıştır. Su saatleri, su robotları, otomatik termos gibi yeryüzündeki ilk robot çalışmalarını geliştirmiştir.

Edebiyat konulu eserler, tarih konulu eserler, silsilenameler, bilim konulu eserler, albüm resimleri ve dinî konulu eserler 6 grup altında toplanırlar.

Geven otu gibi çeşitli bitkilerin özsuları yardımıyla yoğunlaştırılmış, kıvamı arttırılmış su üzerine serpiştirilen boyaların farklı çizim gereçleri kullanılarak desenlendirilmesi ve daha sonra elde edilen bu desenin kâğıda aktarılmasıyla elde edilen bir sanattır. Kitap sanatları içerisinde yüzeyine yazı (hat) yazılan sayfa olması veya kitabın cilt kaplaması amacıyla kullanılabildiği gibi tamamen bağımsız tek levha/tablo olarak da yapılmaktadır.

Battal ebru, gelgit ebru, şal ebru, kumlu ebru, neftli ebru, akkase ebru ve çiçekli ebru en bilinen ebru çeşitleridir.

Cilt beş bölümden oluşmaktadır. Bunlar: kitabın alt ve üst sayfalarını örten parçalar olan alt ve üst kapak, kitabın arkasını örten
dip-sırt kısmı, kitabın ön tarafını örten ve sol kapak üzerinde yer alan, ucu genellikle üçgen formunda olup kitabın arasına giren miklep kısmı ve miklebin kapağa bağlandığı yer olan ve aynı zamanda mıklebe hareket edebilme imkânı sağlayan Sertap kısımlarıdır.

Şiraze cilt yapımında formaları bir arada tutan, birbirine ekleyen kısımdır. 8–10 çeşit şiraze dikişi yapıldığı bilinmektedir. Bunlar arasında en çok tanınanları sıçandişi, sağ-sol yolu, tek baklava, çift baklava, geçmeli, alafranga isimleri ile anılanlardır.

Bir sır üstü uygulaması olan bu teknikte; istenilen form verilmiş olan ve grimsi sarı renkte olan çini hamuru beyaz, mavi, mor veya yeşil renkte sırlarla kaplandıktan sonra fırınlanır. Fırınlanan form lüster denilen maden oksidiyle (gümüş ve maden alaşımlı bir karışımla) boyanarak tekrar düşük ısıda pişirilir. Lüster renkleri fırında sarı ve kahverengi tonlarında madeni parıltılı bir desen bırakır. Lüster tabakasının kalınlığı, farklı maden oksitlerin bileşimleri çini üzerinde farklı etkiler oluşturmaktadır.

Yunanca palma (el) sözcüğünden gelmektedir. Bir orta eksenin her iki yanında simetrik olarak düzenlenmiş yelpaze gibi birbirinden ayrı duran yapraklardan oluşan bitkisel bezeme ögesidir.

Büyük Selçukluların bulduğu bir tekniktir. Bu teknikte çiniler genellikle yıldız, sekizgen, üçgen ve baklava formlardan oluşur. Hamurları ince taneli, sert bir yapıya sahip olup, sır altı ve sır üstü boyama birlikte uygulanır. Mavi, turkuaz, yeşil, mor gibi ısıya dayanıklı renkler sır altına, siyah, beyaz, kırmızı ve altın yaldız gibi ısıya daha az dayanıklı olan renkler ise sır üstüne sürülür. Böylece çok renkli bir yüzey elde edilir.

yün, kıl, ipek ve pamuk, ipliklerin boyuna yan yana dizilmesinde meydana gelen çözgü iskeletinin her çift teline yün, ipek, floş iplerinin değişik tekniklerle, ilme bağlanıp, üzerine atkı ipliği kirkitle sıkıştırılmak suretiyle dokunan havlı yüzlü dokumadır. Birkaç sıra dokuma yapıldıktan sonra ilmeler halı makası ile istenilen yükseklikte kesilmektedir.

Dokumanın boyunca önlü arkalı çift sıra hâlinde olan çözgü ipliklerinin arasından, bir ön bir arkadan geçen enine atkı ipliklerinden oluşan ve çözgülerin atkılar tarafından tamamen örtüldüğü bir dokuma türüdür Döşeme, sedir, divan vb. yerlere serilen genellikle renkli desenlerle süslü, yün ve pamuk ipinden dokunan örtü ve yaygılara kilim denilir.

Eğer üst üste ve tekrarlı etiketler varsa autolabels aracında Allow over- lapping labels ve Allow duplicate labelsseçenekleri işaretlenir. Tamam butonuna tıklanarak obje etiketleri yazı objesine dönüştürülür.

Concentric Ring Buffer aracını MapInfo Professional’da kullanmak için araçlar > Program Yöneticisi’nden Çalışıyor olarak işaretlenmelidir. Daire oluşturulmak istenen obje/ler harita penceresinde seçilir. Araçlar > Concentric Ring Buffers > Create Concentric Ring Buffer menü seçeneğine tıklanır.