GÜZEL SANATLAR - Deneme Sınavı - 39

Figürsüz olarak çizmiş olduğu topoğrafik şehir, kale ve liman manzaraları şaşılacak kadar doğrudur. Nasuh’un Tarih-i Sultan Bayezıd isimli eseri II. Beyazıd dönemi olaylarını, üleymanname’de Barbaros Hayrettin Paşa’nın 1543 yılında Fransızlara yardım amacıyla yaptığı Akdeniz seferini ve Kanuni’nin Macaristan seferini, Mecmuâ-i Menazil’de ise Irak seferini anlatır. Bu eserlerde, yol üzerinde yer alan şehirlerin önemli özellikleri, topoğrafik durumlarını, içerlerinde yer alan anıtsal yapıların ustalıkla yansıtılması nedeniyle mimarlık tarihi açısından da önemli eserlerdir.

Geven otu gibi çeşitli bitkilerin özsuları yardımıyla yoğunlaştırılmış, kıvamı arttırılmış su üzerine
serpiştirilen boyaların farklı çizim gereçleri kullanılarak desenlendirilmesi ve daha sonra elde
edilen bu desenin kâğıda aktarılmasıyla elde edilen bir sanattır. Kitap sanatları içerisinde yüzeyine yazı (hat) yazılan sayfa olması veya kitabın cilt kaplaması amacıyla kullanılabildiği gibi tamamen bağımsız tek levha/tablo olarak da yapılmaktadır. Kumlu Ebru: da yüzey gerilimi düşük bir teknede, sürekli aynı noktaya boya damlatarak yapılan ebru çeşididir.

Görselliğin en etkili kullanıldığı günümüzde kültürel kodlar/mesajlar/imler/iletiler/ yönlendirmeler/manüpülatif etkilemelerin çağdaş sanat ürününün oluşumunda ve ürünün anlamlandırılmasında etkisi oldukça yüksektir.

Minai Tekniği, Büyük Selçukluların bulduğu bir tekniktir. Bu teknikte çiniler genellikle yıldız, sekizgen, üçgen ve baklava formlardan oluşur. Hamurları ince taneli, sert bir yapıya sahip olup, sır altı ve sır üstü boyama birlikte uygulanır. Mavi, turkuaz, yeşil, mor gibi ısıya dayanıklı renkler sır altına, siyah, beyaz, kırmızı ve altın yaldız gibi ısıya daha az dayanıklı olan renkler ise sır üstüne
sürülür. Böylece çok renkli bir yüzey elde edilir.

Burjuva sınıfının gelişimi ile birlikte kilise ve aristokrat sınıfının etkisinden bağımsız olarak resim sanatının realizm süreciyle birlikte geleneksel doğa betimlemelerinden kurtulması 19. yüzyılın başından itibaren etkili olmaya başlamıştır.

Anadolu’nun pek çok yerinde, evin bir köşesine kurulmuş tezgâhlarda, yörenin kültür, gelenek
ve göreneklerine uygun çeşitli motiflerle süslü, renk ve desenlerde kilim, heybe, çuval dokumacılığı yapılmaktadır. Kilimler üzerindeki motifler yaşanılan dönemin özelliklerinin yanı sıra ait olduğu yörenin kültürü, gelenek ve görenekleri, kilimi dokuyan kişinin beklentileri, ümitlerine vs. göre değişiklikler göstermektedir. Kilimlerde görülen motiflerin anlamları;

• Muska Motifi
• Kartal motifi
• Küpe motifi
• Göz motifi
• Bereket motifi
• Bukağı motifi
• El, Parmak, Tarak Motifi
• Pıtrak motifi
• Sandık motifi
• Çengel ve Artı Motifi
• Ejderha motifi
• Kuş motifi
• Eli belinde motifi
• Saç bağı motifi
• Koçboynuzu motifi
• Suyolu motifi
• Akrep motifi
• Yıldız motifi
• Hayat ağacı motifi

Modern sanat, ilk defa 18. yüzyılın sonundaki sanatçılar tarafından ortaya konan mekân gösterimindeki değişikliklerle başlar.

İspanya/Madrid’de çok sayıda müze vardır. Bu müzelerden en önemlisi “Centro de Arte Reina Sofia” Müzesidir. Bu müzeyi önemli kılan Picasso’nun Guernica’ adlı en ünlü eserinin koleksiyonda yer almasıdır.

19. yüzyıl çağdaş ressamları, akademik sanata iki düzeyde itiraz ettiler:

-Konunun gerçekte olduğu gibi yaşamı temsil etmediği ve konuların nasıl işlendiği,

-gerçekliği çıplak gözle görüldüğü biçimde yansıtılmasını sorun olarak gördüler.

Tarihte modern sanatın en keskin karşıtları arasında yer alan ülkelerin başında Nazi Almanya’sı ve Sovyet Rusya’sı gelmektedir. Bu ülkelerde sanatın temel amacı devletin/rejimin propaganda aracıdır.

Modern sanat, yeni olan yüksek sanat anlamında da kullanılmıştır. Yüksek sanatın yani modern sanat ürünlerinin tüketicilerinin daha çok sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan bir azınlığın oluşturduğu söylenebilir.

Minimalizm/minimalist sanat; sadelik ve nesnelliği ön plana çıkararak sanatın kendi gerçeğine sahip olması, taklit olmaması, biçimsel yalınlığa yer veren bir sanat anlayışı olarak görülebilir. Özellikle saf renklerin, işlevselliğin, yalın tasarımların hakim olduğu daha çok heykel sanatında yansımaları görülen bir sanat hareketidir.

Savaş sonrası hızlı sanayileşme, buluşlar, özgün yaratıcı düşünceler, özgürlükleri içeren coşkulu bir sürecin başlangıcı olmuştur. Bu süreçte sanat yapıtları, içerik veya tematik ögelerle değil, geleneğin sınırlarının dışında, tutucu estetik önyargılardan arınmış, düşüncenin, felsefenin ışığında özgün yaratıcı biçimsel ögeler üzerinde kurgulanmıştır. Bir anlamda Çağdaş sanat; geleneksel ve modern sanata bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.

Vitruvius, başarılı bir mimarlık için kullanışlılık (utilitas), sağlamlık (firmitas) ve güzellik (venüstas) kavramlarını sıralamış, bir başka ifadeyle binaların kullanıma uygun olması, sağlam bir strüktürü olması ve güzel, estetik olması gerektiğine vurgu yapmıştır.

Gotik mimarlığın öteki üsluplara karşı üstünlüğünü savunan ve bu üslubun canlanmasına öncülük eden 19. yüzyıl İngiliz eleştirmen ve denemeci John Ruskin, mimari bir yapının heykel tasarımından farklı, belli bir yer için tasarlanıp yapı prensipleri dikkate alınarak inşa edilmesi gerektiğini öne sürer.

Pop Art, diğer tanımla popüler sanat ilk defa İngiltere’de sonra ABD’de 1950’li yıllarda soyut dışavurumculuğa bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.  Bu sanat akımında kitlesel/küresel markalı tüketim ürünleri sanatçı fotoğraflarıyla birlikte işlenerek tematik bir kompozisyon oluşturmuşlardır. Andy Warhol, pop sanatın en ünlü isimlerinden biridir.

20. yüzyıl mimarlığına damga vuran İsviçre asıllı Fransız mimar Le Corbusier (1887-1965) ise mimarın, yapının ayakta kalmasının sağlanması ve konfor koşulları gibi temel gereklilikleri yaratırken, kişiye mutluluk veren onu yönlendiren şiirsel gücü gösterdiğini söylemektedir.

Sanatı, Estetik Sanat ve Mekânik Sanat olarak iki ana gruba ayıran Immanuel Kant (1724-1804), mimarlığı heykel ile birlikte Estetik Sanatın alt gruplarından Plastik Sanatlar arasında tanımlamıştır. Kant’a göre heykel ve mimarlık Plastik Sanatın iki temel dalıdır.

Üsluplara göre sınıflandırma: Zaman içinde ortaya çıkan ve ortak özellikler taşıyan üsluplara göre sınıflandırma içinde ampir, Art nouveau, barok, gotik, neo klasik gibi üsluplar yer almaktadır.

Kullanıcı gereksinimlerinden psikolojik ve sosyal kullanıcı gereksinimleri ise; mahremiyet gereksinimi, davranışsal gereksinimler, estetik gereksinimler ve sosyal gereksinimler olarak ayrışmaktadır.