GÜZEL SANATLAR - Deneme Sınavı - 15

Düşünce yazıları genellikle deneme, fıkra, eleştiri gibi öznel yanı bulunan ve genellikle gazete çevresinde oluşan yazılardır. Anı, günlük, gezi, özyaşam öyküsü gibi türler ise kişisel hayatı konu edinen düşünce yazıları olarak kabul edilmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Öykü, yaşanmış ya da yaşanması olası olayları,
durumları bir kurgu biçiminde anlatan yazınsal bir
türdür.

Göstergebilim: Anlam bakımından, doğadaki ağaç, gösterilen; a.ğ.a.ç. sözcüğü, gösteren; bütün dillerde gösterileni ifade eden gösterenin zihinde oluşturduğu anlam ve kavram göstergedir. En genel ve en bilinen tanımıyla göstergeleri ve gösterge dizgelerini inceleyen bilim dalı da göstergebilimdir.

Programlı müzik; çalgı topluluğu için yazılmış, şiirsel, betimleyici, öyküleyen tarzda bestelerdir.

19. yüzyıla gelindiğinde ise önceki dönemlerin sanat anlayışlarına tepki olarak belirmeye başlayan
İzlenimcilik (Empresyonizm), Romantizm, Realizm gibi akımlar; akademilerin otoritesini sarsmaya başladı. Yüzyıllar boyunca biçimlenmiş olan bu geleneğe ilk karşı çıkış, modern sanatın da başlangıcıdır. İzlenimci resimlerde figür var olmakla beraber, bu artık herkesin ortak bir noktada buluşacağı şekilde o figürün tanıdık ve bildik bir temsili değildir. Ressamın o andaki algısını etkileyen ışık, gölge gibi etmenlere göre biçim almıştır. İzlenimciliğin ardından gelen Dışavurumculuk (Ekspresyonizm) ise resim sanatının kodlarını kökten bir şekilde değiştirir. Resmin konusunun dış dünyadan, duyularımızla algıladığımız bir alandan gelmesi gerekmediğini; sanatçının tamamen kendi kurgusu olan bir gerçeklikten ve kendi duygularından beslenebileceğini savunan Dışavurumculuk, 20. yüzyıla damgasını vurmuş birçok akımı besleyen ana düşüncedir. Dışavurumculuk ile özgürleşen sanat anlayışının yansımalarından biri olan Soyut Resim’de figür artık resmin konusu olmaktan çıkmış, yerini geometrik formlar almıştır. Bu resimler ile algıladığımız dış dünya arasında artık hiçbir ortak yan kalmamıştır. Bu devrim niteliğinde bir gelişmedir.

Günümüzde Doğu/Batı Sanatı ayrımından bahsetmek oldukça güçtür. Sanatçılar ait oldukları kültürün geleneksel motif ve temalarını kullanmayı tercih edebilirler ancak bu durum eskiden olduğu gibi üslubu belirleyecek ölçüde bir kesinlik ve zorunluluk taşımamaktadır. Günümüzün sanat ortamı, akımlara ve ekollere bağlı olmayan, bu sınırlar içinde tanımlanamayan kıtalararası ve uluslarötesi niteliktedir. Neyin sanat eseri ya da güzel olarak kabul gördüğü de zamana ve topluluğa göre değişebilmektedir.  Günümüzde sanattan bahsederken; amacı sanat yapmak olan bir (veya bir grup) sanatçının yarattığı özgün bir üretimi kastetmekteyiz. Bu, duruma göre, bir resim veya heykel olabileceği gibi; bazen de video, bedensel performans ya da koklama, dokunma gibi farklı duyuların deneyimini de içine alan düzenlemeler olabiliyor. Bu nedenle, Sanat Tarihi ve Arkeoloji gibi disiplinlerin alanına giren geçmiş uygarlıkların sanatını bu yüzyılda kullandığımız kategorilerle değerlendirmeye çalıştığımızda bazı zorluklarla karşılaşıyoruz. Bütün bunlardan da anlaşılacağı üzere; belirli dönem ve toplumlardan yola çıkarak sanatın doğası hakkında genel sonuçlara ulaşmanın bilimsel açıdan olanaksız olduğunu söyleyebiliriz. Yaratıcı imgelem ise imgelerarasında başkalarının göremediği ilişkileri görmek ya da ilişkileri başkalarından farklı görmektir. Sanat; imgeler arasında beklenmedik, alışık olmadığımız yeni ilişkiler kurmaya çok açık bir alandır. Bu yönüyle sanat, yaratıcı
imgelemin alanıdır.

Bireysel tavrın giderek öne çıktığı Rönesans Dönemi’nde, sanat ile zanaat farklı alanlara karşılık
gelmeye başlar. Sanat/zanaat ayrımının yapılmaya başlandığı dönemden itibaren; mekanik beceri,
taklit ve belli bir fayda uğruna üretilen eserler, sanattan ziyade zanaatın alanı içine dâhil olur.

Sanatın özünün bağıntısal olduğunu savunan felsefecilerin başında Arthur Danto, George Dickie ve
Jerrold Levinson gelir. Bu düşünürlere göre bir şeyin sanat sayılabilmesi sanat dünyasına bağlıdır. Sanat eseri, bir sanat dünyasına sunulacak şekilde yaratılmış türden bir insan yapımıdır. Bir şeyi sanat eseri yapan unsur, bu eserin daha önceki sanat eserleriyle olan ilişkisidir.

Ars Nova ile birlikte müzikte anlatım ve duygu özgürlüğü başlamıştır. Bu akımın öncüsü Philippe de Vitry (1285-1361)dir.

20. yüzyıldaki akım ve stiller; Ekspresyonizm (Anlatımcılık), Neo-Klasisizm, (Yeni Klasik), Fütürizm (Gelecekçilik), Elektronik Müzik, Aleatorik (Rastlantısal) Müzik, Post-Modern Müzik gibi akımlardır.

Tüm sanat dalları bu kuralları paylaşsa da heykel sanatının ayırıcı özellikleri olan ve anlaşılabilmesi için en gerekli özellikler; kütle-boşluk, ışık-gölge ve doku-ritim ilişkileri olarak ele alınabilir. Doğru cevap D'dir.

Doku, bir heykel eserinin yüzeyinde sağlanan biçimsel özelliktir. Doğru cevap B'dir.

Metal heykeller 20. yüzyıla kadar hep döküm tekniği ile yapılmıştır. Doğru cevap D'dir.

İlk sanat yapıtı izlerinin bulunduğu ve sanatsal üretimin başladığı dönem ilkel (primitif) dönemdir. Doğru cevap E'dir.

Yeniden doğuş anlamına gelen Rönesans terimi 15. yüzyılın başlangıcında Avrupa’nın dinî kurallar yerine matematiksel doğrulara yeniden yönelişini ifade eder. Doğru cevap B'dir.

Hareketin yüceltildiği ve dramatik anın doruk noktasına ulaştığı heykellere en iyi örnek de Bernini’nin Apollo ve Daphne heykelidir.  Doğru cevap A'dır.

Modern sanatta bir dönüm noktası olan İzlenimcilik (Empresyonizm) ismini ressam Monet’nin “İzlenim (Gün Doğumu)” adlı resminden almıştır. Doğru cevap D'dir.

Doku, bir heykel eserinin yüzeyinde sağlanan biçimsel özelliktir. Doku, heykelin hacimsel yapısı üzerinde ritmik olarak tekrarlayan izler olarak da tanımlanabilir. Bir heykelin dokusu, genel hacmine ve ışıkla kurduğu ilişkiye uygun olmalıdır. Kütlesel bir heykel sadece doku kullanımı sayesinde dinamik bir nitelik kazanabilir veya tekrarlayan birimler ile kendine has bir ifade ortaya koyabilir.

Heykel sanatında ışık, sadece görme duyusunun çalışmasını sağlayan bir öge değil, heykel kütlesinin algılandığı temel özelliktir. Diğer şıklar kütle-boşluk kavramıyla ilgilidir.