GÜZEL SANATLAR - Deneme Sınavı - 14

Bir heykel eserinin ilk algılanacak özelliği çevresindeki mekandan ayrılan hacmidir.

Malzemenin fiziksel yapısı ile bitmiş heykel arasındaki ilişki uygunluğuna göre görsel bir etki sağlar. Malzemeye göre değişiklik gösteren teknikler; biçimlendirme, yontma (oyma) ve inşa (yapılandırma) olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

Bu teknik uygulamanın yapıldığı ilk malzemeler taş, ahşap ve kemiktir. 20. yüzyıl sonrasında beton, ytong ve alçı bloklar da yontma tekniğiyle heykel yapımı için tercih edilir olmuştur. Metallere genellikle biçimlendirme tekniğiyle şekil verilir.

Heykellerde hareket ve devinim vurgusu ön planda olmasıyla kompozisyonlarda hareket ulaşabileceği en üst seviyeye gelmesi Rönesans dönemi özelliğidir.

Gerçekliğin içerisindeki ideal güzellik arayışını benimseyen anlayış mezopotamya heykel sanatında değil Klasik dönem Yunan heykel sanatındadır.

Rönesans’ın Antik Yunan’dan gelen klasik kuralları katı şekilde kullanmasına karşı çıkan sanatçılar eserlerinde ince deformasyonlara yer vermeye başlamıştır. Bu hareket Maniyerist (Üslupçuluk) Dönemi olarak adlandırılmıştır.

Kübist anlayış doğrultusunda geometrikleştirilmiş heykellere Henri Laurens’in gitar çalan kadınını gösterilebilir. Heykeldeki form ve yüzey araştırmalarında, ışık-gölge planları dikkate alınarak silindir, koni, dikdörtgen ve kare formundaki yapılanmalar bütünü oluşturmaktadır.

Şadi Çalık gibi Rudolf Belling’in öğrencilerinden olan İlhan Koman matematik ve fiziğe olan ilgisiyle mekanik ve geometrinin estetiğini heykellerine aktarmıştır. Bu biçimsel geometrik türevler üzerine yaptığı araştırmaları sonucunda esnek polihedron biçimleri üzerine keşiflerde bulunmuş ve bu buluşları tescillenmiştir. Anıtkabir’in büyük rölyeflerinden doğu kanadını da yapan sanatçının en bilindik heykeli Sedat Simavi Vakfı ödülünü alan İstanbul’daki “Akdeniz” heykelidir.

Romantik Dönem’in gerçekte olandan uzaklaşıp hayallere ve geçmişe öykünmesine bir tepki olarak gerçekçilik sanat akımı 19. yüzyılın ikinci yarısında başlamıştır. Auguste Comte’un ortaya attığı pozitivizm felsefesi de bu dönem insanını ve sanatçısını sadece gördüğüne inanan ve yansıtan bir bilinç düzeyine çekmiştir. Pozitivizmin bir koşulu olan gözlem ve deneyim sanatçıları doğanın gerçeğine ve gözlemine yöneltmiştir. Doğru cevap D'dir.

Pablo Picasso ve Jaqcues Braque bu akımın(Kübizm) kurucu sanatçıları olarak kabul edilirler. Bu sanatçıların amacı, dış dünyadaki nesneleri ve varlıkları zihnin yapısını göstererek tasvir etmek olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Güzellikten çok gerçeğin peşinde olan Giacometti, figürlerdeki parçalanma ve incelmeyle modern insanın yazgısı olan yalnızlığını ve tedirginliğini vurgulamıştır. “Yürüyen adam” heykelinde bu yalnız insanın güçsüzlüğü ve tedirginliği tasvir edilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Dolayısıyla bir heykel; biçimi, hacmi, boşluğu, kompozisyonu, malzemesi, rengi,
dokusu gibi özellikleri üzerine kendi argümanlarını sunmaktadır. Bunlar, heykele bir sanat disiplini olarak değer kazandıran temel biçimsel özelliklerdir
ve eserin öz anlamını destekler.

Tüm sanat dalları bu kuralları paylaşsa da Heykel sanatının ayırıcı özellikleri olan ve anlaşılabilen bir sanat olması  için en gerekli özellikler; kütle-boşluk, ışık-gölge ve doku-ritim ilişkileri olarak anlatılabilir.

Doku, bir heykel eserinin yüzeyinde sağlananbiçimsel özelliktir. Doku, heykelin hacimsel yapısı üzerinde ritmik olarak tekrarlayan izler olarak da tanımlanabilir. Bir heykelin dokusu, genel hacmineve ışıkla kurduğu ilişkiye uygun olmalıdır. Kütlesel bir heykel sadece doku kullanımı sayesinde dinamik bir nitelik kazanabilir veya tekrarlayan
birimler ile kendine has bir ifade ortaya koyabilir.

Malzemeye göre değişiklik gösteren teknikler; biçimlendirme, yontma (oyma) ve inşa (yapılandırma) olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

Heykel sanatında bir ara malzeme olan kil (çamur) binyıllardır kullanılmaktadır. Çamur kolay biçimlendirildiği için her boyutta çalışma şansı olan, üzerinde değişiklik yapılmasına izin veren, biçimlendirme esnasında sınırsız olanak sağlayan
ve kısa sürede bitirilme avantajıyla heykel sanatının vazgeçilmez malzemesi hâline gelmiştir.

Heykel sanatında tasarım ve uygulama aşamasında serbest bir biçimlendirme seçeneği sunan ahşap, yapısında var olan doku çeşitliliğiyle de heykele
artı değer kazandırır. Teknolojinin gelişimi ile ahşabın kimyasal koruyucularla çürümesi engellenmiştir. Böylece ahşap, doğal etkenlere dayanıklı ve
daha uzun ömürlü bir malzeme olmuştur.

Kalıcılık peşinde olmayan sanatçılar çabuk tüketilen,sergilendiği ve izlendiği süre boyunca kalıcı olabilen Heykeller üretmişler. Bu yeni sanat anlayışı günümüz sanatçısını biçimci olmaktan çok kavramcı olmaya, estetik olmaktan çok araştırmacı
olmaya yönlendirmiştir. Yeni Teknoloji ve Atık Malzemeler bu örnekteki Malzemelerdir.

Mezopotamya’da heykel; tanrıları, siyasal ve dinsel yöneticileri,
üst düzey görevlileri, ünlü kişileri betimlemek ve ölümsüzleştirmek amacıyla yapılırdı. Heykeller: hükümdarların, tanrıların ve memurların hareket ve davranışlarını
yansıtmaktadır. Heykellerin üzerine kişinin ismi yazılarak heykel ve yapıldığı kişi arasında bir özdeşleşme gerçekleştirilirdi.Kişilerin Heykellerinde özellikle idealize etme çabası vardır.Kişi Heykellerinde idealize etme işlemi, geometri ve karşıdanlık kurallarına da sıkıca bağlıdır.

'Mezepotamya'da Heykel Farklı Atık ve teknolojik malzemelerin kullanıldığı bir sanattır.' cümlesi yanlış olan cümledir.

Mısır Uygarlığı M.Ö. 2850 – M.S.395 yılları arasında hüküm sürmüştür. Heykelde ortak bir dil geliştirmişler ; figürleri sosyal statülerine göre ölçeklendirilmişlerdir.