GÜZEL SANATLAR - Deneme Sınavı - 11

Mimarlık tarihçi Bülent Özer’de Novikov’un önerisini geliştirerek mimarinin sanatla ilişkisini önerdiği denklemde aşağıdaki şekilde formüle etmiştir.
Mimarlık = İşlev x (Strüktür + Konstrüksiyon) x Sanatsal Değer

Doğru cevap B'dir.

• Zamana göre sınıflandırma: Yapı eylemi ve mimarlık yapıtları önemli tarihi dönemlere
göre sınıflandırılır. İlk Çağ, Orta Çağ, Rönesans Dönemi gibi.
• Yapım amacına göre sınıflandırma: Mimari yapıtların hangi amaçla yapıldığına göre sınıflandırmada yaygın olarak dinî mimari, peyzaj/bahçe mimarlığı, kent mimarlığı, Askeri mimarlık gibi çeşitlenen dallar sayılabilir.
• Üsluplara göre sınıflandırma: Zaman içinde ortaya çıkan ve ortak özellikler taşıyan
üsluplara göre sınıflandırma içinde ampir, Art nouveau, barok, gotik, neo klasik gibi
üsluplar yer almaktadır.
• Kullanılan malzemeye göre sınıflandırma: Yapıların inşasında temel alanın yapı malzemelerine göre sınıflandırma; taş, tuğla, ahşap, betonarme, çelik yapılar gibi.
• Yer, bölge ya da uluslara göre sınıflandırma: Selçuklu mimarisi, Osmanlı mimarisi, Türk mimarisi, İtalyan mimarisi ya da Uzak Doğu mimarisi gibi.

Doğru cevap A'dır.

Ahar; Kâğıdın yüzeyine, kolay yazı yazabilmek için, sürülen ve nişasta, şap ve yumurta akından yapılan bir madde. Kâğıdın sağlam ve kullanışlı hâle getirilmesi için bu maddenin sürülmesi nedeniyle böyle işlem görmüş kâğıtlara aharlı kâğıt, yapılan işleme de kâğıdı aharlamak denir. Doğru cevap a'dır.

Arapça bir kelime olan hattın sözlüklerdeki karşılığı; ince, uzun, doğru yol, birçok noktasının birbirine bitişerek sıralanmasından meydana gelen çizgi, çizgiye benzeyen şeyler ve yazı gibi anlamlara gelir. Bu kelime özellikle İslam kültüründe “yazı” ve “güzel yazı” (hüsn-i hat, hüsnül-hat, el-hattül-hasen) manalarında kullanılmıştır”. Doğru cevap b'dir.

Geleneksel sanatlarda zemin (altlık) kâğıtları hazırlanırken ahşap bir yüzey üzerinde, kağıt tabakalarının istenilen kalınlığa ulaşıncaya kadar, nişastalı özel yapıştırıcı yardımıyla üst üste yapıştırılmasıyla elde edilen kalın kağıt/ mukavvaya da MURAKKA denir. Doğru cevap c'dir.

Yontma da biçimlendirme gibi tarih öncesinden gelen bir heykel yapma tekniğidir. Bilinen en eski heykel eseri, yontu tekniği ile fildişinden yapılmıştır.

İlk sanat yapıtı izlerinin bulunduğu ve sanatsal üretimin başladığı dönem ilkel (primitif) dönemdir .

Arapça altınlama anlamına gelen zehep kelimesinden türetilmiş olan tezhip; dinî kitaplar başta olmak üzere, el yazması kitaplar, murakka adı verilen yazı albümleri, fermanlar-tuğralar ve güzel  yazı (hüsn-i hat) levhaların çevresini, boya ve altın kullanılarak yapılan her türlü süslemeye verilen bir isimdir. Doğru cevap d'dir.

Hatayî: Türk süsleme sanatlarında, genel olarak, bitkisel desenlerin tamamına verilen bir isim olmakla birlikte, bir çiçeğin dikine kesitinin stilize edilmiş formuna verilen isimdir. Yoğun bir stilizasyon ile oluşturulduğu için hangi çiçekten yola çıkılarak çizilmiş olduğunu saptamak zordur. Doğru cevap e'dir.

Kelime manası eğri demek olan münhani motifine 11. ve 15. yüzyıllar arasındaki yazma eserlerde sık rastlanmıştır. Selçuklu Dönemi’nde bolca kullanılmış, beylikler döneminde Kur’an yazmalarında yer almış, klasik Osmanlı Dönemi’nde yalnızca hizip gülleri ve duraklarda görülerek sonraki yüzyıllarda unutulmuştur. Doğru cevap a'dır.

Minyatür, el yazması kitaplarda yazı ile anlatılan konu, olay ya da ifadelerin renkli resimler ile görselleştirilmesi amacıyla yapılan çizimler için kullanılan bir kelime olup minyatür kelimesinin kökeni İtalyanca miniatura kelimesidir. Bu kelime ise Orta Çağ Avrupası’nda el yazması kitapların bölüm başlarındaki ilk harflerin boyanmasında ve süslenmesinde kullanılan minium denilen maden kırmızısı renginden almaktadır. Doğru cevap b'dir.

El-Cezeri’nin Otomata’sı (Kitab fi Marifet el-Hiyel el-Hendesiye) olarak bilinen ve Arşimet ve diğer Yunan bilim adamlarının mekanik ve matematik keşiflerini konu almış olan eserdir. Doğru cevap c'dir.

Matrakçı Nasuh: Figürsüz olarak çizmiş olduğu topoğrafik şehir, kale ve liman manzaraları şaşılacak kadar doğrudur. Nasuh’un Tarih-i Sultan Bayezıd isimli eseri II. Beyazıd dönemi olaylarını, Süleymanname’de Barbaros Hayrettin Paşa’nın 1543 yılında Fransızlara yardım amacıyla yaptığı Akdeniz seferini ve Kanuni’nin Macaristan seferini, Mecmuâ-i Menazil’de ise Irak seferini anlatır. Bu eserlerde, yol üzerinde yer alan şehirlerin önemli özellikleri, topoğrafik durumlarını, içerlerinde yer alan anıtsal yapıların ustalıkla yansıtılması nedeniyle mimarlık tarihi açısından da önemli eserlerdir. Doğru cevap d'dir.

Pazırık Halısı: Halının tarihçesine bakıldığında, ilk ortaya çıktığı yer olarak Orta Asya’nın bozkır kültürü içerisinde Türklerin yaşam alanları olduğu görülür. Tarihin bilinen en eski halı Sibirya’da, Altay Dağları’nın eteklerinde yer alan kurganların beşincisinde bulunan ve M.Ö. 5-3. yüzyıllara tarihlendirilen halıdır. Kurgan, yer altına 6-8 metre derinlikte kazılmış ve içine ölen kişi ile birlikte çeşitli değerli eşyaların bırakıldığı, üzerinin toprak ve taşlar yardımıyla örtülerek yaklaşık 20 metre yükseklikte ve 250 metre çapa ulaşabilen, büyükçe bir tepe haline getirilmiş bir mezar yapısıdır.  Hâlen Leningrad’daki Hermitage Müzesinde sergilenen halı, hem dokuma tarzı hem de üzerinde yer alan çeşitli stilize ve figüratif motifleriyle dünya halıcılık tarihinin bilinen ilk örneğidir. Doğru cevap e'dir.

Şükûfe 18. yüzyılın ilk yarısında Avrupa resim sanatı etkisiyle tezhip ve minyatür sanatında naturalist tarzda yapılmış çiçek minyatürleri için kullanılan bir isimlendirmedir. Sözlük karşılığı olarak “çiçek”
anlamına gelir.

Donetello, Roma sanatından sonra ilk nü heykeli yapan heykeltıraş olmuştur.

Maniyerizmin Rönesans’a tepkisiyle başlayan süreç Barok Dönemi’ni hazırlamıştır. Barok Rönesans’ın geometriye dayanan katı ve kuralcı tutumuna karşı bir çıkıştır.

Kübist anlayış doğrultusunda geometrikleştirilmiş heykellere Henri Laurens’in gitar çalan kadınını gösterilebilir.

Fiziksel kullanıcı gereksinimlerinin başında mekân içinde kullanıcı, kullanıcı eylemleri ve eylemlerin yapılış biçimleri ile mekânsal büyüklüklerin belirlenmesine yönelik olan mekânsal gereksinimler gelmektedir. Bunu, mekândaki ortamın sıcaklığı, nemi, hava dağılımı, radyasyon ve hava hareketlerinden oluşan ısısal gereksinimler izler. Mekândaki sesin istenilen düzeyde olması, sesin yansıması ya da dağılımı bir başka ifadeyle mekânın konfor şartlarını etkileyen akustik yapısı işitsel gereksinimler, mekândaki doğal ya da yapay aydınlatma ile sağlanan kullanıcıların mekân içindeki eylemlerinin gerektirdiği aydınlık seviyesi ise görsel gereksinimler olarak fiziksel gereksinimler içinde yerini alır. Mekânın kullanımı sırasında kullanıcıların konforunu etkileyecek ortam koşulları gibi genellikle fizyolojik koşullara odaklanan sağlık gereksinimi ve tasarım sürecinde planlanarak doğrudan, koruyucu olarak dolaylı ve tasarım sürecinde öngörülmediği için ancak yapının ya da kullanımı sırasında karşılaşılabilecek durumlara (doğal afetler, yangın, kazalar vb.) karşı güvenlik gereksinimi de fiziksel gereksinimler arasındadır. Doğru cevap C'dir.

Türk heykeli adına bu ilk örneklerden sonra heykel sanatıyla ilgili en önemli adım 1882’de daha sonraları Devlet Güzel Sanatlar Akademisi ve Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi olarak yeniden adlandırılan, Sanayi-i Nefise Mektebinin
kurulması olmuştur.