GÜZEL SANATLAR - Deneme Sınavı - 5

Bu durum, sanat eserlerinin üretiminde sanatçının payının teslim edilmeye başlanmasıyla; 15. yüzyıldan itibaren giderek değişti. Bu dönem, İtalya’dan başlayarak Avrupa Sanatı’nda erdemin ve ideal olanın simgesi olarak görülen antik uygarlıklara duyulan ilginin resimlere konu olduğu bir dönemdir. Sanat tarihinde Rönesans (Yeniden
Doğuş) olarak tanımlanan bu dönemin erken örnekleri, 14. yüzyılda görülmekle birlikte, sanatın kurallarını belirleyecek bir hareket haline gelmesi 16. yüzyılda gerçekleşir. Bireysel tavrın giderek öne çıktığı Rönesans Dönemi’nde, sanat ile zanaat farklı alanlara karşılık gelmeye başlar. Sanat/zanaat ayrımının yapılmaya başlandığı dönemden itibaren; mekanik beceri, taklit ve belli bir fayda uğruna üretilen eserler, sanattan ziyade zanaatın alanı içine dâhil olur. Doğru cevap A'dır.

Bir resimde konu olarak bir ya da birden fazla nesnenin, çiçeklerin, meyvelerin, yiyeceklerin ya da ölü hayvanların tasvir edilmesi ölü doğa olarak adlandırılır. Resimde yer alan nesnelerin hareket etmemesi nedeniyle bu konu, Fransızların nature morte adlandırılmasından hareketle natürmort ya da terimin birebir çevirisi olan ölü doğa olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap C' dir.

Konu olarak gerçek ya da hayali bir arazinin görünür özelliklerini; dağları, ağaçları, nehirleri veya gölleri tasvir eden resimler manzara (peyzaj) olarak adlandırılır. Doğru cevap B' dir.

Beğeni ölçütleriyle ilgilenen bir diğer düşünür olan Kant, güzellik ve estetik değerlerini açıklamaya çalışırken; bu durumun sadece bizim yargımıza bağlı olmadığını, bizzat sanat eserinin kendi özellikleriyle ilgili olduğunu göstermeye çalışmıştır. Bu anlayışa göre, güzellik ve estetik gibi değerler, evrensel nitelikler taşır. Bir eseri güzel bulmamızın nedeni; ondaki denge, uyum, oran, ahenk gibi unsurların, insanlarda ortak olan bir estetik algıya hitap etmesidir. Doğru cevap D'dir.

Neolitik Çağ (M.Ö. 10.000-5.000), kültürün diğer unsurlarındaki değişimler gibi resim sanatı için de belirli oranda bir değişime işaret etmektedir. Bu çağ, yerleşik yaşam ve mimarinin gelişmesi ile ilişkili olduğu için resimlerin yapıldığı yüzey değişti. İnsanlar inşa ettikleri sıvalı duvarlara resimler yapmaya başladılar. Doğru cevap a'dır.

1890 yılında Fransız ressam Maurice Denis (1870-1943), ‘bir resim bir savaş atı, çıplak bir kadın, bir hikâye ya da başka bir şey olmaktan önce, belirli bir düzende bir araya getirilen renklerle kaplı olan esasen düz bir yüzeydir’ derken tam da aslında soyut resmin ne olduğunu tarif ediyordu. Doğru cevap b'dir.

Doğada her nesnenin yüzeyinde, onun karakterini anlamamızı sağlayan kendine özgü yapı tekrarını yansıtan görsel ve dokunsal özellikleri vardır ve bunlar doku olarak adlandırılır. Doğru cevap c'dir.

Sanatçı Merkezli Yaklaşım: Bu yaklaşım; eseri, sanatçının yaratıcılığı, dehası ve yeteneği ile ilişkilendirir. Bu yöndeki düşünceleri, sanatçının duygu ve tercihlerini merkeze alan Romantizm akımıyla birlikte değerlendirerek kuramlaştıran, Fransız düşünür Eugéne Véron’dur. 

Eser Merkezli Yaklaşım: Eseri; biçim, düzen ve kurgu ögeleriyle değerlendiren bu yaklaşımın merkezinde sanatçı değil, eser yer alır. Fransız düşünürler Saussure, Lévi-Strauss ve Barthes ile İsviçreli sanat tarihçisi Wölfflin; sanatta anlam üretiminin kaynağını biçim olarak görmüştür. ‘Biçimcilik’ olarak adlandırılan bu anlayışa göre bir sanat eserine özgünlüğünü, bireyselliğini, iç bütünlüğünü kazandıran bütün ögeler biçimseldir.

Alımlayıcı Merkezli Yaklaşım: Alımlama Estetiği’ni kuramlaştıran Iser ve Jauss gibi düşünürler; alımlayıcıyı, yaratım sürecinin çok önemli bir unsuru olarak görmüşlerdir. Günümüzün sanat anlayışı, büyük oranda alımlayıcı kuramı destekleyen örnekler sergiler. Katılımcı sanat, kamusal alanda sanat ve izleyici ilişkisi, izleyiciyi sanatın içine dâhil eden performans gösterileri bu tür üretimlerdir.

Toplum Merkezli Yaklaşım: Toplum Merkezli Yaklaşım biçimleri iki kuram çerçevesinde geliştirilmiştir. Bunlar Yansıtmacılık Kuramı ve Marksist Kuram’dır. Yansıtmacı (öykünmeci/taklitçi/mimetik) Kuram; sanatı bir yansıtma, benzetme ya da taklit olarak
görür. Görüngüler dünyasındaki her şey, idealar dünyasındaki asıllarının yetersiz birer kopyasıdır (mimesis). 

Doğru cevap E'dir.

Şekil bir çizginin çevrelediği renk veya değer değişiklikleri nedeniyle görülen ve tanımlanan bir alandır. Doğru cevap d'dir.

Bir kompozisyonda kullanılacak elemanların düzenlenmesi için; denge, vurgu, orantı, derecelendirme, tekrar, çeşitlilik, zıtlık, hiyerarşi, gestalt, armoni, ritim, hareket, desen, hizalama ve perspektif gibi ilkeler resmin temel ilkeleridir. Nokta resmin elemanlarından biridir. Doğru cevap e'dir.

Resmin ilkelerinden biri olan ve bütün içindeki her şeyin boyut ve ölçek bakımından birbirine nasıl uyduğunu ve birbiriyle uyuştuğunu; büyüklük ya da küçüklük, yakınlık ya da uzaklık ilişkilerini düzenleyen kural orantıdır. Doğru cevap a'dır.

Bir resimde konu olarak bir ya da birden fazla nesnenin, çiçeklerin, meyvelerin, yiyeceklerin ya da ölü hayvanların tasvir edilmesi ölü doğa (natürmort) resmi olarak adlandırılır. Doğru cevap c'dir.

Tür resmi, gündelik hayattan sahnelerin resmedilmesi, sıradan insanların günlük yaşam deneyimlerinin gerçekçi bir şekilde tasvir edilmesini ifade eder. Doğru cevap d'dir.

Tempera, Rönesans Dönemi yağlı boyalarının geliştirilmesinden önce kullanılan en yaygın geleneksel teknikti. Tempera boya, çözücüsü su olan bir boya olduğu için yağlı boya ile kıyaslandığında çok daha çabuk kurur. Doğru cevap b'dir.

Mürekkep her ne kadar yazı yazmak için kullanılsa da resim sanatının da temel materyallerinden biridir. Leke ve çizgiye odaklanan lavi tekniğindeki resimlerde lekenin çeşitliliğini sağlamak için mürekkep sulandırılarak fırçayla ıslak ya da kuru kâğıt yüzeye uygulanır. Bu teknik için kâğıt dışında başka emici yüzeyler de kullanılabilir. Doğru cevap e'dir.

Antik dünyada modern anlamdaki sanat düşüncesini andıran tek sınıflama, geç Helenistik ve Roma dönemlerinde sanatın ‘Liberal (Özgür) ve Bayağı (Hizmet Eden) Sanatlar’ olarak ikiye bölünmesiydi. Bayağı Sanatlar, fiziksel emekle ücret karşılığı yapılan sanatlarken; Liberal Sanatlar, soylu ve eğitimli sınıflara uygun olan entelektüel
sanatlardı. Liberal Sanatlar kategorisi o kadar da katı olmamakla beraber merkezinde, Sözel Sanatlar olarak geçen gramer, retorik ve diyalektikle Matematiksel Sanatlar sayılan aritmetik, geometri, astronomi ve müzik yer alıyordu. Doğru cevap D'dir.

Güzel Sanatlar sınıflamasının ortaya çıkması 18. yüzyıla tarihlenmekle birlikte; bu sınıflamanın düşünsel temellerinin izini, sanat/zanaat ayrımının gündeme geldiği ve sanat eseri/sanatçı ilişkisinin yeni bir gözle değerlendirilmeye başlandığı dönem Rönesans dönemidir. Doğru cevap a'dır.

Sanatın ve sanat eserinin doğasını ve niteliğini açıklamaya çalışan geleneksel kuramları; Sanatçı Merkezli, Eser Merkezli, Alımlayıcı Merkezli veToplum Merkezli Yaklaşım olmak üzere dört ana grupta inceleyebiliriz. Doğru cevap b'dir.

Alımlama Estetiği Kuramı olarak bilinen bu yaklaşıma göre, sanat eserini izleyen/dinleyen/okuyan kişinin yani eseri alımlayanın duygu ve düşünceleri merkezdedir. Alımlama Estetiği, eserin sadece bir biçimler yığını ve kurgudan oluşmadığını, alımlayıcının düşünsel ve ruhsal dünyasıyla buluşup kendisini izleyen kişi tarafından bir anlamda yeniden yaratıldığını öne sürer. Doğru cevap c'dir.

Rönesans’ın önemli figürlerinden İtalyan ressam, mimar ve aynı zamanda dönemin ressam, heykeltıraş ve mimarlarını tanıtan bir biyografi kitabının yazarı olan Vasari’nin önderliğinde toplanan bir grup Floransalı ressam ve heykeltıraş; 16. yüzyılda bir ‘Tasarım Akademisi’ kurdular ve kendi sanatlarının Liberal Sanatlar statüsü kazanması için uğraş verdiler. Doğru cevap B'dir.