GÜVENLİK SİSTEMLERİ

Ülkemizde, TAEK tarafından iki aylık periyotlarla kişinin tüm vücut dozunun tespiti yapılmaktadır.

X-Işınları gözle görülemeyen, yüksek frekanslı, düşük dalga boylu, radyoaktif özellik taşıyan ve aynı zamanda son derece delici olan salınımlı sinyallerdir.

Elektromanyetik spektrum, görülebilen ışık ve görünemez ışın türlerinin dalga boyu, enerji ve frekanslarına göre sıralandığı bir görüntü dizisidir.

İnsan, nesne ya da araçlardan geçen ışınlar foto-diyot denilen dedektörler yardımıyla algılanarak görüntülenebilmektedir.

KVP oranı arttıkça taranan maddeye nüfuz eden X-Işını miktarı artmaktadır.

90’lı yılların başlarında üreticiler tarama alanı içerisindeki nesnelerin kimyasal yapısı hakkında da bilgi verebilecek yani onların organik ya da inorganik maddeler olup olmadıklarının belirlenebileceği teknikler üzerinde çalışıp kullanıcılara bu bilgileri verebilecek çok enerjili sistemler geliştirdiler. Bu sistemler, oluşturulan görüntü üzerinde operatörlerin madde tanımlamasını kolaylaştırıcı bazı uygulamaları içermektedir. Bu tanımlamada malzemelere renk kodlaması uygulanmakta, örneğin titanyum, krom, demir, çelik, kalay, kurşun, bakır, gümüş, altın gibi atom numarası 18’den büyük olan ağır elementler (inorganik maddeler) mavi renklendirme ile alüminyum gibi atom numarası 10 ile 18 arasında olan orta ağırlıktaki elementler (karışık grup) yeşil renklendirme ile ve atom numaraları 10’un altında olan hidrojen, karbon, nitrojen, oksijen, nitrogliserin, akril, kağıt, tekstil ürünleri, tahta ve su gibi organik maddeler de turuncu ile görünmektedir.

İnsan vücut tarama sistemleri, yoğun insan geçişi olan alışveriş merkezleri, hava limanları, gümrükler, adliyeler, askeri nizamiyeler, kamu binaları vb. yerlerde kullanılmaktadır. Bu sistemler “geri yansıma (backscatter)” sistemler olarak adlandırılmaktadır.

Geri yansıma sistemlerinde Compton saçılması tekniği kullanılarak yapılmaktadır. Compton saçılması, yüksek enerjili X-Işınlarının fotonu ile karbon atomunun serbest elektronunun çarpıştırılması sonucu elektronun ve fotonun saçılması olayıdır. Resim 4.5 de gösterildiği gibi, λ gelen fotonu, λʹ ise saçılan fotonu temsil etmektedir.

Bina girişlerinde kullanılan ve içerisinden geçen çanta, valiz veya paketlerin içindeki malzemelerin ekranda izlenmesine olanak sağlayan X-Işını cihazları iyonlaştırıcı radyasyon yayan cihazlardır ve bu cihazların kullanılabilmesi için Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (T.A.E.K) tarafından lisans alınması gerekmektedir.

Kozmik radyasyon: Bu tip radyasyonlar dünyanın atmosferi tarafından büyük bir kısmı bloke edilen güneş ve diğer yıldızlardan dünyamıza gelen radyasyonlardır.

Dozimetreler kullanıcıya özel olarak dağıtılmalı ve bilgileri de TAEK’e gönderilmelidir. Sonraki periyotlarda cihazları kullanacak olan kişilerin, yeni dozimetreleri kullanmaları ve bir önceki kullanılmış olan dozimetreleri kullanmamaları gerekmektedir. Dozimetreler kullanılmadığı zamanlarda, ölçüm bilgilerinin doğruluğu için radyasyon alanı dışında muhafaza edilmeli, ısı, nem ve basınca maruz bırakılmamalıdır. Dozimetreler çalışma önlüğünün dışına takılmalı ve kartın önüne herhangi bir cisim (kalem, isimlik v.b.) konulmamalıdır