GÜVENLİK SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 11

Bir insanda ortalama olarak 40 mikro remlik bir doz bulunmakta ve bu miktarın diğer insanlara zararı hemen hemen yok gibidir.

X-Işını tüpü içerinde Metal Flaman Katot,Elektronlar,Tungsten Hedef,Anot bulunur.

Operatörler cihazı kullanırken, kılık kıyafetlerinin kişisel emniyetleri gereği bol olmamasına dikkat etmeli, kravat-şal-fular gibi sarkan aksesuarları kullanmamalı, saçları uzun ise bunlar kesinlikle toplanmalıdırlar. Ayrıca operatörler, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (T.A.E.K.) tarafından dağıtımı ve belirli periyotlarda denetimi yapılan dozimetre kullanımına önem verilmelidir. Cihazlardan kaynaklanan radyasyon konusunda, operatörlerin bilinçlendirilmesi ve bu cihazlardan geçirilen bagajlarda bulunan yiyecek, içecek gibi maddelerin radyasyona tabi tutulduğundan tüketilmemesi konusunda insanlar uyarılmalıdır.

Pelvis taramasında 65 mikro rem dozluk radyasyonlar alındığı tespit edilmiştir.

600-1000 rem akut radyasyon zehirlenmesidir. İki hafta içerisinde ölüm riski %100 dür.

Dozimetre veya radyakmetre olarak isimlendirilen cihaz, maruz kalınan radyasyon miktarını ölçmektedir. Radyasyonun vücut üzerindeki ölçüsü rem veya milirem birimleriyle gösterilmektedir.

Elektromanyetik spektrum, görülebilen ışık ve görünemez ışın türlerinin dalga boyu, enerji ve frekanslarına göre sıralandığı bir görüntü dizisidir. Doğru sıralama aşağıdaki gibidir;
Radyo - Mikrodalga - Kızılötesi - X-Işınları - Gamma Işınları

X-Işını, güvenlik sistemleri, tıp, elektrik üretimi, tarım, hayvancılık, yer bilimleri, biyolojik arıtma, gıda muhafazası, arkeoloji, kriminoloji gibi birçok alanda kullanılmaktadır.

Farklı malzemeler farklı seviyelerde X-Işınlarını emdiğinden, X-Işını cihazı güvenlik görevlileri tarafından kullanıldığında onlara çanta, valiz ya da kişilerin üzerindeki nesneleri ayırt edebilme imkânı sunar. Bu ögeler genellikle nesnelerden geçen ışının vermiş olduğu farklı tepkilere göre 3 ana kategoriye göre renklendirilirler. Bu kategoriler şunlardır:
• Organik
• İnorganik (Organik madde içermeyen)
• Metal.
Malzemelere renk kodlaması uygulanmaktadır, örneğin titanyum, krom, demir, çelik, kalay, kurşun, bakır, gümüş, altın gibi atom numarası 18’den büyük olan ağır elementler (inorganik maddeler) mavi renklendirme ile alüminyum gibi atom numarası 10 ile 18 arasında olan orta ağırlıktaki elementler (karışık grup) yeşil renklendirme ile ve atom numaraları 10’un altında olan hidrojen, karbon, nitrojen, oksijen, nitrogliserin, akril, kağıt, tekstil ürünleri, tahta ve su gibi organik maddeler de turuncu ile görünmektedir.

Farklı malzemeler farklı seviyelerde X-Işınlarını emdiğinden, X-Işını cihazı güvenlik görevlileri tarafından kullanıldığında onlara çanta, valiz ya da kişilerin üzerindeki nesneleri ayırt edebilme imkânı sunar. Bu ögeler genellikle nesnelerden geçen ışının vermiş olduğu farklı tepkilere göre 3 ana kategoriye göre renklendirilirler. Bu kategoriler şunlardır:
• Organik
• İnorganik (Organik madde içermeyen)
• Metal.
Malzemelere renk kodlaması uygulanmaktadır, örneğin titanyum, krom, demir, çelik, kalay, kurşun, bakır, gümüş, altın gibi atom numarası 18’den büyük olan ağır elementler (inorganik maddeler) mavi renklendirme ile alüminyum gibi atom numarası 10 ile 18 arasında olan orta ağırlıktaki elementler (karışık grup) yeşil renklendirme ile ve atom numaraları 10’un altında olan hidrojen, karbon, nitrojen, oksijen, nitrogliserin, akril, kağıt, tekstil ürünleri, tahta ve su gibi organik maddeler de turuncu ile görünmektedir.

Farklı malzemeler farklı seviyelerde X-Işınlarını emdiğinden, X-Işını cihazı güvenlik görevlileri tarafından kullanıldığında onlara çanta, valiz ya da kişilerin üzerindeki nesneleri ayırt edebilme imkânı sunar. Bu ögeler genellikle nesnelerden geçen ışının vermiş olduğu farklı tepkilere göre 3 ana kategoriye göre renklendirilirler. Bu kategoriler şunlardır:
• Organik
• İnorganik (Organik madde içermeyen)
• Metal.
Malzemelere renk kodlaması uygulanmaktadır, örneğin titanyum, krom, demir, çelik, kalay, kurşun, bakır, gümüş, altın gibi atom numarası 18’den büyük olan ağır elementler (inorganik maddeler) mavi renklendirme ile alüminyum gibi atom numarası 10 ile 18 arasında olan orta ağırlıktaki elementler (karışık grup) yeşil renklendirme ile ve atom numaraları 10’un altında olan hidrojen, karbon, nitrojen, oksijen, nitrogliserin, akril, kağıt, tekstil ürünleri, tahta ve su gibi organik maddeler de turuncu ile görünmektedir.

2000’li yıllara doğru ise X-Işını cihazlarının üretilmesinde gelişmeler yaşanmaya başlanmıştır. Yeni gelişmeler sonucunda X-Işını cihazları, güvenlik operatörlerine çantaların şüpheli olup olmadığı hakkında karar vermesinde yardımcı olmaya yarayan ve görüntüler üzerine şüpheli olabilecek bölgeleri işaretleyen sistemler ile birlikte daha verimli hale gelmişlerdir. Havaalanlarında kullanılan X-Işını cihazları genel olarak çift enerjili X-Işını sistemleridir. Bu sistemlerde 140-160 kilovolt tepe (KVP) aralığında X-Işını gönderen tek bir kaynak bulunmaktadır. KVP ölçü birimi X-Işınının maddelere nüfuz etme (penetrasyon) miktarını ifade etmektedir. KVP oranı arttıkça taranan maddeye nüfuz eden X-Işını miktarı artmaktadır.

Havaalanlarında kullanılan X-Işını cihazları genel olarak çift enerjili X-Işını sistemleridir. Bu sistemlerde 140-160 kilovolt tepe (KVP) aralığında X-Işını gönderen tek bir kaynak bulunmaktadır. KVP ölçü birimi X-Işınının maddelere nüfuz etme (penetrasyon) miktarını ifade etmektedir. KVP oranı arttıkça taranan maddeye nüfuz eden X-Işını miktarı artmaktadır.

Karasal radyasyon: Toprakta doğal olarak bulunan toryum, uranyum ve diğer radyoaktif elementlerin neden olduğu radyasyon
türüdür.

İnsanlardan kaynaklanan radyasyon: İnsanlarda tıpkı bitki ve hayvanlarda olduğu gibi doğal olarak potasyum bulunmaktadır. Bu da insanları radyoaktif yapmaktadır. Bir insanda ortalama olarak 40 mikro remlik bir doz bulunmakta ve bu miktarın diğer insanlara zararı hemen hemen yok gibidir.

Dozimetreler kullanıcıya özel olarak dağıtılmalı ve bilgileri de TAEK’e gönderilmelidir. Sonraki periyotlarda cihazları kullanacak olan kişilerin, yeni dozimetreleri kullanmaları ve bir önceki kullanılmış olan dozimetreleri kullanmamaları gerekmektedir. Dozimetreler çalışma önlüğünün dışına takılmalı ve kartın önüne herhangi bir cisim (kalem, isimlik v.b.) konulmamalıdır. Kullanılmadığı zamanlarda, ölçüm bilgilerinin doğruluğu için radyasyon alanı dışında muhafaza edilmeli, ısı, nem ve basınca maruz bırakılmamalıdır. TLD’lerin değişimi taşıyıcıları ile birlikte yapıldığından, taşıyıcılar kesinlikle açılmamalıdır. Dozimetre filmleri, taşıyıcı içerisine, filmin üzerindeki numara karşıdan bakıldığında okunacak şekilde yerleştirilmelidir. Gönderilen filmler mutlaka taşıyıcı içerisinde kullanılmalıdır. Aksi halde doz değerlendirilmesi sağlıklı olarak yapılamamaktadır. Yüzük dozimetreler, cilt yıpranmasını engellemek amacıyla mutlaka eldivenin altına takılarak kullanılmalı ve yüzük, TLD kristalinin bulunduğu şeffaf kısım dışa bakacak şekilde takılmalıdır. Çalışma sırasında kurşun önlük giyiliyorsa, tüm vücut dozunun ölçülebilmesi için dozimetre kurşun önlüğün altına takılmalıdır. Dozimetrenin önlük üzerinde taşınması durumunda ise kurşun önlük dışında kalan; troid, göz lensi, cilt gibi vücudun diğer kısımlarının maruz kaldığı radyasyon miktarı ölçülebilmektedir. Bu durumdaki operatörlere kurşun önlük altında ve üstünde olmak üzere iki dozimetre kullanması önerilmektedir.

Radyoaktif maddelerle veya radyasyon yayan cihazlarla (röntgen cihazı, X-Işını cihazı, v.b.) çalışan kişilerin maruz kaldığı radyasyon dozunu ölçmeye yarayan cihazlara kişisel dozimetre adı verilir. 24.03.2000 tarih ve 23999 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan TAEK (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği’nin 20. ve 21. maddeleri gereğince, “yıllık dozun, izin verilen düzeyin 3/10’unu aşma olasılığı bulunan çalışma koşulu A durumunda görev yapan kişilerin, kişisel dozimetre kullanması zorunludur”. Bu hizmet ülkemizde, TAEK tarafından iki aylık periyotlarla kişinin tüm vücut dozunun tespiti için kullanılan film veya termolüminans (TLD) dozimetreler ve cilt dozunu tespit etmek amacıyla ikinci dozimetre olarak kullanılan yüzük dozimetreler ile verilmektedir.

Nesne Kontrol Sistemleri
- Dedektörlü Sistemler
- X-Ray Sistemler

Nesne Kontrol Sistemleri- Turnikeli Sistemler

Bağımsız Kartlı Sistemler: Herhangi bir bilgisayar ya da ekstra bir kontrol ünitesi olmadan kendi başına çalışan sistemlerdir. Bir kart okuyucu, tuş takımı ya da yakınlık okuyucuya (proximity) elektrikli bir kilit sisteminin kumanda edilebilmesi esasına dayanarak çalışmaktadır. Bu tür sistemler çoğunlukla yüksek güvenlik gerektirmeyen giriş noktalarında sadece kart veya şifre sahibi olan kişilerin giriş / çıkış hareketlerinin sağlanması amacıyla kullanılmaktadır.