Gümrük Vergileri ve Gümrük Vergisine Eş Etkili Mali Yükler

Gümrük kavramı, bir ülkenin egemenlik sahasına giren veya bu sahadan çıkan eşyaya uygulanacak vergiyi, bu vergiyi koyan idareyi ve vergi
konusu eşyanın sınır kapılarında ülkeye giriş çıkışının denetlendiği yeri ifade etmek amacıyla çerçeve
bir kavram olarak kullanılmaktadır.

Gümrük vergilerinin hesaplanmasında üç faktör dikkate alınır. Bunlar malların değeri, uygulanacak gümrük tarifesi ve malların menşeidir.

İthal eşyasının gümrük kıymeti deyimi, advalorem sisteme göre eşyanın gümrük vergisinin hesaplanmasına esas teşkil edecek değerini belirtir

Eşyanın
gümrük kıymeti, Gümrük Yönetmeliği’nin 45 ilâ
50. maddelerinde belirtilen kıymet tespit yöntemlerinin sırasıyla uygulanması suretiyle tayin ve
tespit olunur.

Bu yöntemler; satış bedeli yöntemi,
aynı eşyanın satış bedeli yöntemi, benzer eşyanın
satış bedeli yöntemi, indirgeme yöntemi, hesaplanmış kıymet yöntemi ve son yöntem olmak üzere
altı tanedir.

Tarife, malların sınıflandırılmasına ve bir mal
sınıfı için geçerli olan vergi oranlarının bileşimine
verilen addır.

Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde
kullanılan 12 rakamlı kodun ismi Gümrük Tarife
İstatistik Pozisyonu’dur (GTİP).

Malın menşei, malın üretildiği yeri ya da hangi ülkeye ait olduğunu gösteren bilgidir.

(I) Sayılı listede, balık ve diğer su ürünleri ile
işlenmiş tarım ürünleri hariç tarım ürünleri için öngörülen gümrük vergisi oranları
yer almaktadır.

(II) Sayılı listede, sanayi ürünlerine uygulanacak gümrük vergisi oranları ile genelleştirilmiş tercihler sistemi (GTS) kapsamında
tanınan tavizli vergiler yer almaktadır.

(III) Sayılı listede, işlenmiş tarım ürünlerinden
tahsili öngörülen gümrük vergisi oranları
ile tarım payına tekabül eden Toplu Konut
Fonu (TKF) miktarları yer almaktadır.

(IV) Sayılı listede balıkçılık ve diğer su ürünlerinin gümrük vergisi oranları ile TKF miktarları yer almaktadır.

(V) Sayılı listede, gümrük vergileri geçici olarak indirilen veya askıya alınan, ağırlıklı
olarak kimya ve elektronik sektörlerinde
hammadde veya ara girdi olarak kullanılan
bazı ürünlere uygulanan gümrük vergisi
oranları yer almaktadır.

(VI) Sayılı listede yer alan ürünlerin sivil hava
taşıtlarında kullanılması kaydıyla yapılacak
olan ithalatında gümrük vergisinin %0 olarak uygulanacağı ve bu halde gümrük mevzuatının nihai kullanıma ilişkin hükümlerinin tatbik edileceği hükme bağlanmıştır.

Gümrük Kanunu’nun 195. maddesinde belirtildiği üzere, gümrük idaresi tarafından gerekli
bilgiler kullanılarak tahakkuk ettirilen gümrük
vergileri, Gümrük Vergileri Tahakkukunu İzleme
Defteri’ne veya bilgisayara kaydedilir. Bilgisayara
kayıt halinde, bilgisayar çıktıları Gümrük Vergileri
Tahakkukunu İzleme Defteri yerine geçer.

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 3/11 maddesine göre yükümlü deyimi, gümrük yükümlülüğünü yerine getirmekle sorumlu bütün kişileri; aynı
kanunun 3/8-b maddesi uyarınca gümrük yükümlülüğü deyimi ise yükümlünün gümrük vergilerini
ödemesi zorunluluğunu ifade etmektedir.

Gümrük yükümlüsü; gümrük vergisinin ödenmesinden sorumlu olan kişidir.

Gümrük vergisi, gümrüğe tabi olan ticari eşyanın ülkeler arasında yer değiştirmesi sonucunda
ticari eşyanın miktarı ya da değeri üzerinden alınan bir tür vergi olarak tanımlanmaktadır

Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesi;
Türkiye Cumhuriyeti topraklarını kapsar.
Türkiye kara suları, iç suları ve hava sahası
gümrük bölgesine dahildir.

Gümrük vergisinin konusu, ithalat ve ihracata
tabi taşınabilir eşyadır. Taşınmaz mallar ile hizmetler gümrük vergisinin konusunu oluşturmaz.

İlave gümrük vergisi, ilk olarak 2011 yılında
tekstil ve hazır giyim ürünlerinde uygulanmaya
başlayan, sonrasında pek çok farklı sektör ve ürün
grubuna yaygınlaştırılan bir korumacılık uygulamasıdır

İlave gümrük vergisinin amacı, yerli üretimi yabancı rekabete karşı korumaktır.

Tek ve maktu vergi, dış ticarete konu vergilerden biridir. Söz konusu vergi, ticari mahiyette
bulunmayan vergiye tabi eşyadan ve sınır ticareti
kapsamında ithal edilecek eşyadan ithalat vergileri
yerine geçmek üzere belirli bir tarife üzerinden alınmaktadır.

Tek ve maktu verginin; ticari mahiyette
bulunmayan posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla getirilen eşya ile yolcu beraberinde getirilen
vergiye tabi eşyada, sınır ticareti kapsamında ithal
edilen eşyada ve sınır ticareti kapsamında değerlendirilen standart depo limitini aşan eşyada olmak
üzere üç tür uygulaması bulunmaktadır

Özel tüketim vergisi; lüks tüketim eşyalarından ya da alkol, sigara gibi zararlı
alışkanlık yapan eşyaların ithalinden bir
defaya mahsus olarak alınan dolaylı bir
vergidir.