Gümrük İşlemleri ve Aşamaları

İhracatçı Sıfatının Kazanılması, Pazar ve Müşterinin Bulunması, Müşteri ile Detayların Görüşülmesi, Müşteri ile Anlaşma Sağlanması, Akreditifin İhracatçıya Bildirimesi, İhracat için Malların Hazırlanması, İlgili Belgelerin Hazırlanması, Malların Sevk Aracına Teslimi Gümrüklemenin Yapılması, Sonuç İşlemlerinin Yapılması, Kambiyo Taahhütlerinin Kapatılması

ihracat sürecinde Gümrük Mevzuatıyla yakından ilişkili olabilecek pasif adımlar aşağıdaki gibi açıklanabilir. Bunlar;

• İhracatçı Sıfatının Kazanılması

• İhracat İçin Malların Hazırlanması

• İlgili Belgelerin Hazırlanması

• Malların Sevk Aracına Teslimi

• Gümrüklemenin Yapılması

• İhracata Yönelik Sonuç İşlemlerinin Yapılması

• İhracattan Kaynaklanan Kambiyo Taahhütlerinin Kapatılması

Uluslararası ticaret ile uluslararası pazarlama çalışmalarını ilgilendiren ihracat sürecindeki aktif adımlar da aşağıda açıklanmaktadır:

• Pazar ve Müşterinin Bulunması

• Müşteriyle Detayların Görüşülmesi ve Pazarlıkların Yürütülmesi

• Müşteriyle Anlaşmanın Sağlanması

• Akreditifin Tarafımıza Bildirilmesi (Eğer ödeme yöntemi akreditifliyse)

Uluslararası ticarette ihracatçı ve ithalatçı üzerinde anlaştıkları konuları ve detayları genellikle yazılı bir belge haline getiriler ve bu yazılı belge ya bir ihracat sözleşmesi ve/veya proforma faturadır.

Dış ticaret ve kambiyoya yönelik mevzuatlarda söz konusu olan ödeme yöntemleri şunlardır;

• Peşin Ödeme,

• Mal Mukabili (Açık Hesap) Ödeme,

• Vesaik Mukabili Ödeme

• Akreditifli Ödemeler

• Kabul Kredili (Poliçeli) Ödemeler

• Prefinansmanla Ödemeler.

Türkiye’de Gümrük Mevzuatına göre gümrükleme sürecinde ihracatta aşağıdaki üç belge mutlaka işlem görür. Bunlar:

• Gümrük Beyannamesi

• Türkçe Fatura

• Türkçe Çeki Listesi

• İhracata konu olan ülkeyle Türkiye arasında Serbest Ticaret Anlaşması veya Gümrük Birliği Anlaşması varsa ilgili Dolaşım Belges

Genellikle ithalatçı ülkenin Gümrük Mevzuatına göre, ihracatçı işletme ithalatçısına aşağıdaki belgeleri gönderir. Bu belgeler genelde şunlardır;

• İlgili Taşıma Belgesi (Konşimento, CMR, CIM, Havayolu Konşimentosu veya FIATA Makbuzu)

• İngilizce Fatura

• İngilizce Çeki Listesi

• Menşe Şahadetnamesi

• İhracata konu olan ülkeyle Türkiye arasında Serbest Ticaret Anlaşması veya Gümrük Birliği Anlaşması varsa ilgili Dolaşım Belgesi

İhracata konu olan malın demiryolu ile sevk edilmesi halinde kullanılması gereken taşıma belgesi “Demiryolu Hamule Senedidir” ve bu belge uygulamada daha çok CIM belgesi adıyla bilinir.

İhracata konu olan eşya havayolu ile taşınıyorsa bu defa kullanılacak taşıma belgesi Havayolu Konşimentosudur ve kıymetli evrak hükmünde bir taşıma senedidir. Diğer taşıma belgelerinde olduğu gibi havayolu nakliye firmasının havayolu konşimentosunu onaylaması, taşımayla ilgili sorumlulukların nakliye firması tarafından üstlenildiği anlamına gelmektedir.

Öncelikle ihracat sürecinde sonuç işlemi şunlardır:

• KDV iadelerinin alınması veya mahsublaşılması

• Eğer kullanılmışsa Türk-Eximbank taahhütlerinin kapatılması

• Eğer kullanılmışsa Dahilde İşleme Rejimi (DİR) ile ilgili taahhütlerin kapatılması

• Eğer kullanılmışsa Hariçte İşleme Rejimi (HİR) ile ilgili taahhütlerin kapatılması

Türk Parasının Kıymetinin Korunması Mevzuatı da aşağıdaki hukuki düzenlemelerden meydana gelir. Bunlar:

• 1567 Sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkında Kanun

• 4961 Sayılı Türk Parasının Kıymetinin Korunması Hakkındaki Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun

• Türk Parasını Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar

• 32 Sayılı Karara Bağlı Olarak Çıkarılan Tebliğler

• Merkez Bankasının 32 Sayılı Karara İlişkin Genelgesi

• İhracat ve İthalat Genelgesi • Konuyla İlgili Emsal Yargı Kararları

İthalat Süreci ve Aşamaları;

İhracatçı Sıfatının Kazanılması, İthalatla İlgili Ön Araştırma, Potansiyel İhracatçıların Bulunması, Detayların Görüşülmesi, Anlaşmanın Sağlanması, Tarafımızca Akreditifin Açılması, Belgelerin Gelmesi ve Teslim Alınması, Malların Gelmesi ve Teslim Alınması, Gümrüklemenin Yapılması, Kambiyo Taahhütlerinin Kapatılmasıdır.

ithalat sürecinde Gümrük Mevzuatıyla yakından ilişkili olabilecek pasif adımlar aşağıdaki gibi açıklanabilir. Bunlar;

• İthalatçı Sıfatının Kazanılması

• İthalatla İlgili Ön Araştırmanın Yapılması

• İthalatla İlgili Belgelerin Gelmesi ve Teslim Alınması

• İthalatla İlgili Malların Gelmesi ve Teslim Alınması

• İthalata Yönelik Gümrüklemenin Yapılması

• İthalattan Kaynaklanan Kambiyo Taahhütlerinin Kapatılması

İthalat sürecinde pasif adımlara ek olarak, daha çok uluslararası ticaret ve tedarikleme çalışmalarını ilgilendiren aktif adımlar da:

• Tedarikçi Niteliğindeki Potansiyel İhracatçıların Bulunması

• Potansiyel İhracatçılarla Detayların Görüşülmesi ve Pazarlıkların Yapılması

• İhracatçı ile Anlaşmanın Sağlanması

• Eğer ödeme yöntemi akdeditifliyse Tarafımızca Akreditifin Açılması

Söz konusu belgeler şunlardır:

• Gerçek kişi tacirin noter onaylı nüfus cüzdanı fotokopisi,

• Gerçek kişi tacirin Oda Sicil Kayıt Belgesinin orijinali veya noter onaylı fotokopisi,

• Gerçek kişi tacirin noter tasdikli imza beyannamesinin kendisi veya yine noter tasdikli fotokopisi,

• Eğer ithalat işlemlerini gerçek kişi tacir adına, dolaylı temsil vasıtasıyla bir gümrük müşaviri yapacaksa ilgili gümrük müşavirine vermiş olduğu vekaletin aslı veya noter tasdikli örneği,

• Eğer ithalat işlemlerini gerçek kişi tacir adına doğrudan temsil vasıtasıyla işletmede çalışan bir personel yapacaksa ilgili temsil belgesinin aslı veya noter tasdikli örneği.

 Bu belgeler;

• Şirket vergi levhasının noter onaylı örneği,

• İlgili vergi dairesinden alınan vergi mükellefiyet yazısının aslı ya da noter onaylı örneği,

• Şirket Kuruluş Ticaret Sicil Gazetesinin aslı ya da noter onaylı fotokopisi,

• Şirket imza sirküleri aslı veya noter onaylı fotokopisi,

• Eğer ithalat işlemlerini tüzel kişi tacir adına, dolaylı temsil vasıtasıyla bir gümrük müşaviri yapacaksa ilgili gümrük müşavirine verilmiş olan vekaletin aslı veya noter tasdikli örneği,

• Eğer ithalat işlemlerini tüzel kişi tacir adına doğrudan temsil vasıtasıyla işletmede çalışan bir personel yapacaksa ilgili temsil belgesinin aslı veya noter tasdikli örneği.

• Gümrük Mevzuatına göre ithalatı planlanan eşyanın ithalat imkanlarını belirlemek,

• İthalata konu olan eşyanın ithalatta gümrüklenmesi sürecinde gerekli olan belgeler ve süreçler hakkında önceden bilgi sahibi olmak ve ona göre ithalatı planlamak,

• İthalatı planlanan eşyanın ithalatında bir sorun yoksa olası gider ve vergi ödemelerini hesaplamak

Akreditifli ödemelerin yanında, dış ticarette kullanılabilecek başka ödeme yöntemleri de vardır ve bu yöntemler;

• Peşin Ödeme,

• Mal Mukabili (Açık Hesap) Ödeme,

• Vesaik Mukabili Ödeme • Akreditifli Ödemeler

• Kabul Kredili (Poliçeli) Ödemeler

• Prefinansmanla Ödemeler.

Taşıma modunun denizyolu olması halinde, varış limanına gelen eşyanın öncelikle gemiden tahliyesi beklenir. İthalata konu olan eşya limanda ilgili lojistik firmanın sahasına indirildikten sonra, bu eşyanın hukuki sahibi veya vekili orijinal konşimentoyla birlikte malı lojistik firmadan lojistikle ilgili ödemeleri yaptıktan sonra teslim alır. Bu teslimle ilgili lojistik firma ithalatçıya veya vekiline Ordino Belgesi düzenler. Ordino ithalata konu olan eşyanın ithalatçıya veya vekiline teslim edildiğine dair bir belgedir.

İhracat kavramı daha geniş bir bakış açısıyla Gümrük Mevzuatı açısından incelendiğinde, ihracat kavramının üç temel işlemsel özelliğinin bulunduğu anlaşılacaktır. Bunlar;

• Yapılan işlemlerin ilgili mevzuata (İhracat Rejimi) uygun yapılması,

• Fiili İhracatın gerçekleşmesi (intaç),

• İhracattan kaynaklanan kambiyo taahhüdünün kapatılması.

Özellik Arz Etmeyen İhracat; gerçekleştirilen gümrük işlemleri açısından özellikli bir durumu olmayan ve ihracat türlerine de girmeyen ve uygulamada ağırlıklı bir yer tutan ihracat türüdür

Ön İzne Bağlı ihracat; ihracı uluslararası anlaşma, kanun, kararname ve ilgili sair mevzuat uyarınca belli bir merciin ön iznine bağlı malların ihracatında, ilgili mercilerden ön izin alındıktan sonra ihracatın gerçekleştirilebileceği ihracat türüdür. Bu ihracat türünde ihracata konu olan malın gümrük işlemlerinden önce ilgili makamdan ön izin alma şartı bulunmaktadır.

İhracat Yönetmeliğine göre Kayda Bağlı ihracat; İhracı Kayda Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ kapsamındaki malların ihracından önce gümrük beyannamelerinin İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince kayda alınması koşulunun bulunduğu ihracat türüdür

Gümrük Mevzuatına göre Bedelsiz İhracat kapsamına değerlendirilebilecek işlemler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile tanıtım ve reklam eşyaları,

• Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesinin ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları,

• Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye’de çalışan yabancıların, yurt dışına hane nakli amacıyla gidecek Türk vatandaşlarının, daimi ya da geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumlarının ilgili mercilerce belgelenmesi koşuluyla beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya kendi adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar,

• Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri ya da adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar.

4458 Sayılı Gümrük Kanununa göre ihracatta beyan, içinde bulunulan şartlara göre aşağıdaki şekillerde yapılabilmektedir. Bunlar:

• Yazılı Beyan,

• Sözlü Beyan,

• Bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla beyan,

• Eşya sahibinin ilgili eşyayı bir gümrük rejimine tabi tutma isteğini ifade ettiği herhangi bir tasarruf yoluyla beyan.

Bedelli İthalatın üç temel özelliği bulunmaktadır. Bunlar:

• İthalata konu olan mal Serbest Dolaşıma Giriş Rejimine tabi tutulur,

• Fiili İthalat gerçekleşir,

• İthalattan kaynaklanan kambiyo taahhüdünün kapatılması gerekir.

Gümrük Mevzuatı incelendiğinde ithalat kavramı aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.

Bunlar;

• Bedelli İthalat

• Bedelsiz İthalat

• İzne Bağlı İthalat

• Geçici İthalat