Gümrük İşlemlerinin Tanımı, Kapsamı, Dayanağı ve Tarafları
Gümrük Mevzuatının ilişkili olduğu hukuksal çerçeve hangi düzenlemelerden oluşmaktadır?
• İlgili Kanunlar
• İlgili Yönetmelikler
• Gümrük Genel Tebliğleri
• İlgili Genelgeler
• Gümrük Tarife Cetveli
• Tasarruflu Yazılar
• Dönemin İlgili Bakanlar Kurulu Kararları
(CHS ile Cumhurbaşkanlığı Kararları)
• Gümrük Mevzuatını Doğrudan İlgilendiren Uluslararası Sözleşmeler
• Dış Ticaret Mevzuatı
Gümrük Mevzuatına yönelik temel kanun nedir?
Gümrük Mevzuatına yönelik temel kanun Gümrük Kanunu’dur.
4458 Sayılı Gümrük Kanununun genel olarak içeriği hangi ana başlıklardan meydana gelmiştir?
• Amaç, kapsam ve temel başlıkların açıklandığı genel hükümler,
• Kişilerin hak ve yükümlülüklerine yönelik
çeşitli hükümler,
• Gümrükçe onaylanmış işlem ve kullanımlara yönelik hükümler,
• Şartlı muafiyet ve ekonomik etkili gümrük rejimlerine yönelik hükümler,
• Transit Rejimi,
• Gümrük Antrepo Rejimi,
• Dahilde İşleme Rejimi,
• GümrükKontrolü Altında İşlemeRejimi,
• Geçici İthalat Rejimi,
• Hariçte İşleme Rejimi,
• İhracat Rejimi,
• Gümrükçe onaylanmış diğer işlemler ve
kullanım şekillerine yönelik hükümler,
• Özellik gösteren faaliyetlere ilişkin hükümler,
• Gümrük yükümlülüğüne yönelik hükümler,
• Diğer hükümler,
• Cezalar ve İtirazlar
4458 Sayılı Gümrük Kanunu, Gümrük Mevzuatını düzenleyen tek kanun değildir. Yine Gümrük Mevzuatını doğrudan ilgilendiren hangi kanuni düzenlemeler bulunmaktadır?
• 492 Sayılı Harçlar Kanunu,
• 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu,
• 474 sayılı Gümrük Giriş Tarife Cetveli Hakkında Kanun,
• 2634 Sayılı Turizmi Teşvik Kanunu,
• 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu,
• 3218 Sayılı Serbest Bölgeler Kanunu,
• 3226 Sayılı Finansal Kiralama Kanunu,
• 3516 Sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu,
• 3577 Sayılı İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanun,
• 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun,
• 4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu,
• 4888 Sayılı Damga Vergisi Kanunu,
• 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu,
• 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu
Gümrük Mevzuatına yönelik temel yönetmelik Gümrük Yönetmeliği’dir. Gümrük Yönetmeliği ne zaman yürürlüğe girmiştir?
31 Mayıs 2002 tarihinde 24771 sayıyla yayımlanan Resmî Gazetenin yayımlanmasından bir ay sonra yürürlüğe girmiştir.
Gümrük Yönetmeliği'nin ana kısımları hangileridir?
• Amaç, kapsam ve temel başlıkların açıklandığı genel hükümler,
• Gümrük vergileriyle eşya ticareti konusunda öngörülen diğer önlemlerin uygulanmasını açıklayan ilgili hükümler,
• Taşıtların kontrolü ile gümrük bölgesine
getirilen eşya gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma konu olana kadarki uygulamaları açıklayan hükümler,
• Gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanımları açıklayan hükümler,
• Türkiye gümrük bölgesinden çıkan eşyalara
yönelik hükümler,
• Özellikli faaliyetleri açıklayan hükümler,
• Sınır ticaretine yönelik hükümler,
• Diğer gümrük işlemlerini açıklayan hükümler,
• Gümrük yükümlülüğüne açıklık getiren
hükümler
• Yukarıda açıklanan konular dışındaki diğer
hükümler,
• Cezalara yönelik hükümler,
• İtirazlara yönelik hükümler.
Gümrük Mevzuatını doğrudan ilgilendiren yönetmelikler nelerdir?
• Belirli Tekstil Ürünleri İthalatında Gözetim
ve Korunma Önlemlerine Dair Yönetmelik
• İkili Anlaşmalar, Protokoller veya Diğer
Düzenlemeler Kapsamı Dışında, Belirli Ülkeler Menşeli Tekstil Ürünleri İthalatında
Gözetim ve Korunma Önlemleri Hakkında
Yönetmelik
• Alkol ve Alkollü İçkilerin İç ve Dış Ticaretine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik,
• Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Tarım Ürünleri Ticaretine İlişkin Menşe İspat
Belgeleri Yönetmeliği,
• Deniz Ticaret Filosunun Geliştirilmesi ve
Gemi İnşa Tesislerinin Teşviki Hakkındaki
Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik,
• DışTicaretteTeknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliği,
• Elektrik Piyasası İthalat ve İhracat Yönetmeliği,
• Gümrük Antrepoları Açılması ve İşletilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik,
• İthalat Yönetmeliği,
• İthalatta Gözetim Uygulanması Yönetmeliği,
• İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi
Hakkında Yönetmelik,
• İthalatta Korunma Önlemleri Yönetmeliği,
• İthalatta Kota ve Tarife Kontenjanı İdaresi
Yönetmeliği,
• Ortak Transit Yönetmeliği,
• Sanayi Mallarının Satış Sonrası Hizmetleri
Hakkında Yönetmelik,
• Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği,
• Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Tarım Ürünleri Ticaretine İlişkin Menşe İspat
Belgeleri Yönetmeliği,
• Türkiye ile Avrupa Topluluğu Arasında Serbest Dolaşımda Bulunan Eşyanın Tercihli
Menşe Statüsünün Kanıtlanmasına Dair
Yönetmelik,
• Tütün Mamulleri ile İlgili Fabrikaların Kurulmasına, Bu Mamullerin Üretimine, İç ve
DışTicareti ve Denetlenmesine İlişkin Usul
ve Esaslar Hakkında Yönetmelik,
• Tütün Üretimi, Üretici Tütünlerinin Pazarlanması, İç ve Dış Ticareti, Denetimi ve
Tütün Eksperliği ile İlgili Usul ve Esaslar
Hakkında Yönetmelik,
• Gümrüksüz Satış Mağazaları Yönetmeliği,
• CE Uygunluk İşaretinin Ürünü İliştirmesine ve Kullanılmasına Dair Yönetmelik.
Gümrük işlemlerinin yerine getirilmesi sırasında kaç tane yönetmelik dikkate alınmaktadır?
Gümrük işlemlerinin yerine getirilmesi sırasında 300 civarında yönetmelik dikkate alınmaktadır.
Gümrük Tarife Cetveli nedir?
Gümrük Tarife Cetveli kavramı öncelikle
Dünya Gümrük Örgütünün oluşturduğu ve uluslararası ticarete konu malların sınıflandırılmasında
kullanılan bir sistemdir. Bu sınıflandırma sisteminin temel amacı, dünya ticaretine konu olan malların tanımlanmasını Dünya Gümrük Örgütüne üye
olan tüm ülkeler arasında tek düzen içerisinde ve
yeknesak olarak gerçekleştirilmesini sağlamaktır.
Gümrük Tarife Cetveli ilk defa ne zaman kullanılmaya başlanmıştır?
Uluslararası literatürde Uyumu Sağlanmış
(Armonize) Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi olarak adlandırılan bu sistem ilk defa 1958 tarihinde Dünya Gümrük Örgütüne üye ülkeler arasında
kullanılmaya başlanmıştır. Ancak Türk Gümrük
Teşkilatının da bu sisteme üye olmasına rağmen,
Türkiye Uyumu Sağlanmış (Armonize) Mal Tanımı
ve Kodlama Sistemini 1965 yılında kullanmaya başlamıştır.
Gümrük Genel Tebliğleri nedir?
İlgili kanun ve yönetmeliklerde yapılan değişiklikleri bildiren ve nasıl uygulanacağını açıklayan
hukuki metinlerden olan Gümrük Genel Tebliğleri Türk Gümrük Mevzuatında önemli bir yer tutar. Ticaret Bakanlığı (CHS ile değişmeden önce
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı) tarafından yayımlanan çok sayıda Gümrük Genel Tebliğleri vardır.
Söz konusu bakanlık Gümrük Mevzuatıyla ilgili
gereksinim duyulduğu sürece, belirli aralıklarla tebliğler yayımlayabilir.
Gümrük mevzuatıyla ilgili genelgeler hakkında bilgi veriniz?
Gümrük Mevzuatında ilgili kanun ve yönetmeliklerin uygulanmasında yol gösterici ve aydınlatıcı işlev yüklenen genelgeler önemli yer tutarlar.
Türkiye’de Gümrük Mevzuatına yönelik genelgeleri Ticaret Bakanlığına bağlı ilgili Genel Müdürlükler yayımlar. Genelgeler konuyla ilgili uygulamaların nasıl gerçekleştirileceğini en ince detaylarına
kadar izah eder.
Gümrük Mevzuatındaki Tasarruflu Yazılar hakkında bilgi veriniz?
Gümrük Mevzuatındaki Tasarruflu Yazılar
genelgelere benzer bir şekilde Ticaret Bakanlığına
bağlı ilgili Genel Müdürlükler tarafından yayımlanır. Tasarruflu yazılar, genelgelere benzemekle
birlikte daha kısa hukuki metinler olup genel veya
özel olarak ilgili konuda birimlere uygulamaya dönük talimatlar vererek yönlendirme yapar. Gümrük Mevzuatında ilgili konularda yayımlanan Tasarruflu Yazılar, aksi belirtilmediği veya konuyla ilgili bir genelge yayımlanmadığı sürece, ilgili
gümrük birimleri tarafından süreklilik içerisinde
uygulanır. Ancak gümrük teşkilatına konusuyla
ilgili uygulamaya dönük bir çeşit talimat veren Tasarruflu Yazıların da; genelgelere, tebliğlere, yönetmeliklere ve kanunlara aykırı olmaması gerekir.
Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve Türkiye’de Gümrük Mevzuatının da bir parçası olan uluslararası sözleşmeler hangileridir?
• Gümrük İşbirliği Konseyi Kuruluş Anlaşması,
• Nairobi Sözleşmesi,
• Karşılıklı İdari Yardım Anlaşmaları,
• SECI Merkezi Anlaşması,
• İstanbul Sözleşmesi (Geçici İthalat Sözleşmesi),
• Ticari Karayolu Taşıtlarının Geçici İthaline
İlişkin Gümrük Sözleşmesi,
• 1972 Konteynerlerle İlgili Gümrük Sözleşmesi,
• Özel Karayolu Taşıtlarının Geçici İthaline
İlişkin Gümrük Sözleşmesi,
• Konteynerlerle İlgili Gümrük Sözleşmesi,
• Turizm Lehine Gümrük Kolaylıkları Sözleşmesi,
• Milletlerarası Nakliyatta Kullanılan Paletlerin Gümrük Rejimine Dair Avrupa Sözleşmesi,
• Uyuşturucu Maddeler Tek Sözleşmesi,
• 1971 tarihli Psikotrop Maddeler Sözleşmesi,
• Suç Kaynaklı Gelirlerin Aklanması, Aranması, Zaptedilmesi ve Müsadere Edilmesi
Hakkında Avrupa Konseyi Sözleşmesi,
• Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) Kaçakçılık ve Gümrük Suçları Veri Bankasının
Kurulması ve İşletilmesine Dair Anlaşma,
• Dünya Gümrük Örgütü Revize Kyoto Sözleşmesi,
• Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)’nın VII. Maddesinin Uygulanmasına Dair Anlaşma,
• 1975 TIR Sözleşmesi,
• Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş
Milletler Sözleşmesi,
• Eşyanın Sınırdaki Kontrolünün Ahenkleştirilmesi Sözleşmesi,
• Türkiye-Avrupa Topluluğu Gümrük İşbirliği Komitesinin Ülkemiz ile Avrupa Topluluğu arasındaki Gümrük Birliğinin işleyişine dair esasları düzenleyen 1/2006 sayılı
Kararı (Köprü Mevzuat/Official Journal),
• Dünya Gümrük Örgütü SAFE Standartlar
Çerçevesi.
Dış Ticaret Mevzuatı nedir?
Dış Ticaret Mevzuatı ağırlıklı olarak
dış hukuki düzenlemeler ile şekillenirler. Dış Ticaret Mevzuatındaki bazı düzenlemeler doğrudan
veya dolaylı olarak Gümrük Mevzuatını da ilgilendirebilmektedir. Günlük yaşamda çeşitli vesilelerle
gündeme gelen ve Türkiye ile Avrupa Toplulukları
arasında imzalanan Gümrük Birliği Anlaşması
veya Pan-Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyonu
Anlaşması ya da Türkiye ile bazı ülkeler arasında
yapılan veya gündeme gelen Serbest Ticaret Anlaşmaları, Gümrük Birliği Anlaşması, Pan-Avrupa
Akdeniz Menşe Kümülasyonu Anlaşması ve Serbest
Ticaret Anlaşmaları doğrudan Türk Dış Ticaret
Mevzuatıyla ilişkilidir.
Dış Ticaret Mevzuatının genel olarak hukuki yapısı hangi başlıklardan meydana gelmektedir?
• Dış ticarete yönelik ihracat mevzuatı,
• Dış ticarete yönelik ithalat mevzuatı,
• İthalatta haksız rekabetin önlenmesine yönelik mevzuat,
• Dış ticarette teknik düzenlemelere yönelik
mevzuat,
• Türk parasının kıymetinin korunmasına
yönelik mevzuat,
• Uluslararası mal satımına yönelik sözleşmelere ilişkin Birleşmiş Milletler Anlaşması,
• Dış ticarete yönelik diğer uluslararası anlaşmalar.
Gümrük Rejimi kavramı neyi ifade eder?
Gümrük Mevzuatı çerçevesinde belirlenen kurallar, usuller, ilkeler, esaslar ve düzen içerisinde, gümrük idaresinin gümrüğe konu olan
faaliyetle ilgili gerçekleştirdiği yürütme ve uygulamaların tamamı Gümrük Rejimi kavramıyla
tanımlanmaktadır.
İhracat Rejiminde genel olarak taraflar hangileridir?
• İhracatçı
• Dolaylı Temsil durumunda Gümrük Müşaviri
• İhracatçı Birliği
• Gümrük İdaresi
• Taşıyıcı İşletme
Gerçek kişi veya tüzel kişi bir işletmenin ihracatçı sıfatını kazanılabilmesi için temel zorunlulukları nelerdir?
Gerçek kişi veya tüzel kişi bir işletmenin ihracatçı sıfatını kazanılabilmesi için iki temel zorunluluk vardır. Bunlar:
• Türk Ticaret Kanununa (TTK) göre tacir
sıfatına sahip olmak.
• İştigal alanına uygun bir İhracatçı Birliğine üye olmak.
TTK tacir kavramını gerçek kişilik ve tüzel kişiliğe göre ayrı ayrı açıklamıştır. Bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimse TTK’ye göre gerçek kişi tacirdir. Yine TTK’ye göre tüzel kişi tacirler kimlerdir?
• Ticari şirketler,
• Ticari işletme işleten dernek ve vakıflar,
• Kamuya ait ve ticari şekilde işletilen teşekküller ile müesseselerdir.