GÜMRÜK MEVZUATI - Deneme Sınavı - 7

Tek ve maktu vergi; ticari mahiyette olmayan vergiye tabi eşyalardan belli bir
miktarın üzerinde değeri olanların posta ya da hızlı kargo yoluyla ülkeye sokulması durumunda tahsil edilen bir vergidir.

İhracatçı bir firmanın malını normal değerinin altında bir fiyatla ihraç etmesine damping denir.

Gümrük vergisine eş etkili mali yükümlülükler koymaya ve kaldırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.

Özel tüketim vergisi; lüks tüketim eşyalarından ya da alkol, sigara gibi zararlı
alışkanlık yapan eşyaların ithalinden bir defaya mahsus olarak alınan dolaylı bir
vergidir.

Ekonomik sürecin üretim ve dağıtım aşamalarında veya bunlardan sadece birinde, konulan istisna ve muafiyetler dışında, genel tüketim vergisinden farklı olarak tek tek belirtilen mal ve hizmetler üzerinden alınan vergi özel tüketim vergisidir.  Katma Değer Vergisi gibi harcamalar üzerinden alınan dolaylı bir vergidir. Gümrük vergilerinden farklı olarak, yerel ya da ithal edilmiş belirli ürünler üzerinde uygulanan bir vergi türüdür, yine aynı şekilde katma değer vergisinden farklı olarak sadece belirli mallar üzerinde uygulanmaktadır, yani katma değer vergisi gibi genel bir tüketim vergisi türü değildir. Özel Tüketim
Vergisi, özellikle tüketimi kısılmak istenen mallar üzerinde uygulanır.

Gümrük vergisine eş etkili diğer mali yükler ifadesi, vergiler dışında kalan fon, ücret, kesinti, harç, katılma payı, katkı payı vb. herhangi bir ad altında alınan tüm parasal değerleri içeren bir anlam taşımaktadır. Toplu konut fonu, kaynak kullanımını destekleme fonu, tütün fonu, ek fon, çevre katkı payı, telafi edici vergi, TRT bandrol ücreti gibi yükler, gümrük vergilerine eş etkili mali yükler arasında gösterilebilir.

Cezalar, hapis cezaları (hürriyeti bağlayıcı ceza) ve adli para cezası; hapis cezaları ise; ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, müebbet hapis cezası ve süreli hapis cezasıdır. Bir yıl veya daha az süreli hapis cezası ise kısa süreli hapis cezasıdır.

Suçlar ve kabahatler, hareket unsuruna göre; tek haraketli, çok haraketli, serbest hareketli, bağlı haraketli, seçimlik haraketli, basit hareketli, müteselsil (zincirleme) hareketli, ani, kesintisiz (mütemadi), tamamlanmış, tamamlanmamış, icrai, ihmali, gerçek ihmali, gerçek olmayan (görünürde) suç ya da kabahat tipini oluşturabilmektedir.

Genel Önleme Amacı (Caydırıcılık): Cezanın uygulanacağını bilen suç işlememiş kişilerin suç işlemesini engellemek

Eşyayı, aldatıcı işlem ve davranışlarla gümrük vergileri kısmen veya tamamen ödenmeksizin ülkeye sokmak: iki yıldan beş yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezası
(KMK, m.3/2).

Kaçakçılık suçunun, konusunu oluşturan eşyanın akaryakıt ile tütün, tütün mamulleri, etil alkol, metanol ve alkollü içkiler olması halinde cezalar yarısından iki katına
kadar artırılır;ceza ise üç yıldan az olamaz (KMK, m.3/10-11; m.3/18).

Kaçakçılık suçunun, bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilecek
ceza iki kat artırılır. (KMK, m.4/1).

Kaçakçılık suçunun konusunu oluşturan eşyanın, devletin siyasi, iktisadi veya askeri
güvenliğini bozacak ya da çevre veya toplum sağlığını tehdit edecek nitelikte olması
halinde, daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşmadığı takdirde, verilecek hapis cezası
on yıldan az olamaz.

Vergi, Anayasanın 73. maddesinde bir ödev olarak ifade edilmiştir. İlgili madde uyarınca, “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak
yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir".

Vergi, Anayasanın 73. maddesinde bir ödev olarak ifade edilmiştir. İlgili madde uyarınca, “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak
yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir”.

İşte anayasada yer alan vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin yalnızca kanunla konulması, değiştirilmesi veya kaldırılması şeklinde ifade edilen anayasal ilkeye vergilerin kanuniliği ilkesi denir.

Vergi Usul Kanunu’nun “Gümrük ve Tekel Vergileri” başlıklı 2. maddesinde belirtildiği üzere, gümrük idareleri tarafından alınan vergi ve resimler Vergi Usul Kanunu’na tabi değildir. 4458 sayılı Gümrük Kanunu'na tabidir.

Gümrük vergilerinin hesaplanmasında üç faktör dikkate alınır. Bunlar malların değeri, uygulanacak gümrük tarifesi ve malların menşeidir.

Tarife, malların sınıflandırılmasına ve bir mal sınıfı için geçerli olan vergi oranlarının bileşimine verilen addır. Türk Gümrük Tarife Cetveli’nde kullanılan 12 rakamlı kodun ismi Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu’dur.

Vergilendirme işlemleri genel olarak dört aşamada incelenir. Bunlar: Tarh, tebliğ, tahakkuk ve tahsil aşamalarıdır. Gümrük vergilendirme işlemlerinde, Vergi Usul Kanunu’ndaki düzenlemeden farklı olarak, tebliğ ve tahakkuk aşamaları yer değiştirmektedir. Gümrük Kanunu’nun 197. maddesinin 1. fıkrasında yer alan “Gümrük vergileri, tahakkukundan hemen sonra yükümlüye tebliğ edilir” ifadesi ile bu durumu açıklamıştır. Bu durumda gümrük vergilerinin aşamaları,
- tarh,
- tahakkuk,
- tebliğ
- tahsil

şeklinde sıralanmaktadır.

Gümrük yükümlüsü kavramına kişilerin doğrudan ya da dolaylı temsilcileri de dahildir ve bu şekilde birden fazla gümrük yükümlüsünün mevcut olduğu durumlarda, gümrük vergilerinin ödenmesinden bu yükümlüler müştereken ve müteselsilen sorumludurlar. Yani söz konusu vergi borcu bu kişilerin herhangi birinden tam olarak tahsil edilebilir. Önce temsil edilene başvurma gibi bir mecburiyet söz konusu değildir.