GRUPLARLA SOSYAL HİZMET

Sonlandırma evresindeki en önemli görev; grup süreci kapsamında elde edilen kazanımların günlük ilişkiler ve başarılarda da etkisini sürdürmesini sağlamaktır. Sosyal hizmet uzmanının görevleri; üyelerin sonlanmaya hazırlanması, üyelerin sonlanmaya dair tepkilerini anlamak ve baş etmelerine yardımcı olmak, yararlı değişimleri sürdürmek, üyelerin grup içinde kazandıklarını günlük yaşamlarında kullanmasına yardımcı olmak ve gerektiği zaman bu aşamada yeni hizmet ve deneyimleri kullanmak veya araştırmak ve dâhil etmektedir.

Baş etme: Baş etme üyelerin sonlandırmanın yaşamlarında yol açtığı değişime nasıl tepki verdiğinin bir ifadesidir. Baş etme strese karşı yanıt niteliği taşıyan uyum sağlayıcı bir tepkidir.

Gruplar çeşitli nedenlerle sonlandırılabilir. Sosyal hizmet uzmanları, 1.  Başarılı bir grubun sonlandırılması, 2.  Başarısız bir grubun sonlandırılması, 3.  Bir üyenin ayrılması nedeniyle grubun sonlandırılması, 4.  Bir üyenin havale edilmesi nedeniyle grubun sonlandırılması ve 5.  Sosyal hizmet uzmanının ayrılması gibi nedenlerle grubun sonlandırılması, konularında bilgi sahibi olmalıdır.

Grupla sosyal hizmet uygulamasına katılan bir üyenin gruba duygusal yakınlığı ne kadar fazlaysa, kaybetme duygusu da o kadar fazla olacaktır. Grup üyelerinin, grup aracılığıyla amaçlarını gerçekleştirme konusundaki başarı duygusu ne kadar büyükse, gelişme ve başarma duygusundan kaynağını alan “memnuniyet” duygusu ile yaşamlarının önemli ve anlamlı bir parçası haline gelen gruptan ayrılmanın verdiği “üzüntü” duygusu da o denli büyük olacaktır. Üyeler, gruba duygusal olarak ne kadar bağımlı hâle geldilerse, sonlandırmaya yönelik depresyon, kızgınlık ve ret duygusu yaşamaya da o kadar yatkın olacaklardır.

Tepkilerin Çeşitlenmesi: Önceden de belirttiğimiz gibi üyelerin sonlanmaya dair verdikleri tepkiler; üyeler arasındaki ilişkinin yoğunluğu ve geçmiş kayıp deneyimlerine göre kişiden kişiye değişmektedir. İlişki ile ilgili duyguların yoğunluğu ve sona ermesi arasındaki ilişki ortak saygı, karşılıklılık duygularının kalitesi ve ilişkinin süresine bağlıdır. Sonlanma aşaması özellikle yaşlı hastaların olduğu huzurevi grupları, yatılı tedavi gören ergen grupları ve ulaşılması zor ergenlerden oluşan gruplar için yoğun olabilmekte ve uzun zaman alabilmektedir.

Gerileme tepkisinde üyeler sosyal hizmet uzmanının liderliğine ve rutinlerine birden bire daha çok bağımlı hâle gelirler. Bu, artan bağımlılığa daha önceki grup deneyimlerine ve ilişki kalıplarına geri dönme eşlik eder. Aslında bu tepki üyelerin grubun başlangıçta kurulmasına yol açan sorunları veya ihtiyaçları yeniden etkinleştirmek çabasıdır.

Genel olarak 3 aya kadar verilen kısa süreli hizmetlerde üyeler uzun süreli gruplara göre daha az kronik soruna sahiptir. Bu nedenle uzun süreli hizmet alanlara göre, kısa süreli hizmet alan üyeler için sonlanmanın etkisi daha az olumsuz tepkiye neden olmakla birlikte kısa süreli gruplarda da yoğun ilişkiler gelişebilmektedir. Kısa süreli bir müdahale olan kriz müdahalesinde krizin çözümlenmesi ya da en azından bir önceki işlevsellik düzeyine geri dönülmesi sonlanma için uygun zamandır.

İnkâr: Üyeler sonlandırma aşamasında çeşitli şekillerde inkâr davranışı gösterebilirler. Grubun sonlanmasını inkâr etmek en tipik olanlardan biridir. İnkâr; ayrılma ve onun getirdiği endişe ve kayıp duyguları karşısında bir savunma mekanizmasıdır. Bu durumda üyeler sonlanma kavramını kabul etmeyi reddedip, sanki böyle bir şey olmayacakmış gibi davranırlar ve sosyal hizmet uzmanın grubun süresi ve sonlanması hakkındaki söylediklerini unuturlar.

İdeal olarak izleme görüşmeleri 3., 6. ve 12. aylarda yapılmalıdır. Sosyal hizmet uzmanlarınca mümkün olduğu ölçüde ve düzenli aralıklarla izleme yapılması etik bir sorumluluktur.

Grupla fiziksel olarak ayrılma düzeyinde çalışma, üyelerin kendi yaşam alanlarına, içinde yaşadıkları topluluğa, ailelerine, işlerine ya da okullarına doğru hareketi vurgular. Grup görevlerini tamamlamaya odaklanılır. Grup üyelerinin, grupla fiziksel ayrılığın tamamlanması ve grubun dışında yeni deneyimler yaşamaları için motive olmaları hedeflenir.

Gruplar çeşitli nedenlerle sonlandırılabilir. Bunun nedenleri;

1. Başarılı bir grubun sonlandırılması,

2. Başarısız bir grubun sonlandırılması,

3. Bir üyenin ayrılması nedeniyle grubun sonlandırılması,

4. Bir üyenin havale edilmesi nedeniyle grubun sonlandırılması ve

5. Sosyal hizmet uzmanının ayrılması olarak belirtilmektedir.

Bu bilgiler bize doğru cevabın E şıkkı olduğunu göstermektedir.

Başarılı bir grup, grubun ve üyelerinin genelde amaçlarına ulaştıkları bir gruptur. Bu tür bir grubun sonlandırılması sürecinde, grup üyeleri muhtemelen kendilerine olan güven ve saygı düzeylerini artıracak ve başarıdan kaynaklanan mutluluk duygusunu yaşayacaklardır. Aynı zamanda üyeler, duygusal olarak bağlandıkları bir gruptan ayrıldıkları için, yoğunluğu üyeler arasında farklılaşan bir kayıp duygusu da yaşayabilirler. Bu bilgiler bize, doğru cevabın D şıkkı olduğunu göstermektedir.

Grup üyeleri grup sürecinde ilerleme kaydedilememesine kızgınlık, hayal kırıklığı, hüsran, umutsuzluk, suçluluk, suçlama ve kayıtsızlık gibi tepkiler verebilir. Bu bilgi bize sorunun doğru cevabının D şıkkı olduğunu göstermektedir.

Grup liderliğini yürüten sosyal hizmet uzmanları, başka bir yere atanma, iş değişikliği, sağlık nedenleri ya da aile sorunları nedeniyle bir grupla sosyal hizmet uygulamasını sonlandırabilir. Bu bilgi bize sorunun doğru cevabının A şıkkı olduğunu göstermektedir.

Endişe, genellikle sosyal hizmet uzmanını ve grup ortamını kaybetme yönünde ortaya çıkar. Sonlanmakta olan ve bir üyesi olduğu grup, genellikle anlamlı bir referans grubudur ve üyeler için sosyal tatmin aracıdır. Temel ayrılma endişesi, sonlanmayı grubun kaybedilmesi olarak değerlendirmekle ilgilidir. Dolayısıyla cevap B şıkkıdır.

Gerileme durumunda, üyeler önceden sergiledikleri davranış kalıplarına geri dönebilirler. Bu eylemler durumlarla baş etme konusunda yetersizlik, daha önce başarılı olunmuş görevlerde başarısızlık veya üyeler arasında önceden halledilmiş çatışmaların yeniden gündeme gelmesi olabilir.

Sonlanma aşaması özellikle yaşlı hastaların olduğu huzurevi grupları, yatılı tedavi gören ergen grupları ve ulaşılması zor ergenlerden oluşan gruplar için yoğun olabilmekte ve uzun zaman alabilmektedir. Dolayısıyla bu sorunun cevabı C şıkkıdır.

Sonlanmaya verilen olumsuz tepkiler genel olarak grubun sona erdiğini reddetmek, sonlandırmayı geciktirmek veya süreyi uzatmak, grup oturumlarına katılımı reddetmek, azalan etkileşim ve katılım gösterme ya da oturumlara katılmama, grup toplantılarına gecikme, toplantılardan erken ayrılma, sorumluluklarını yerine getirmeme şeklinde kendini gösterebilir. Bu bize doğru cevabın E şıkkı olduğunu göstermektedir.

Grupla sosyal hizmet müdahalesinin sonlandırma aşamasında sosyal hizmet uzmanının özfarkındalığının olması ve duygusal tepkilerini kontrol etmesi esastır. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Gözden geçirme, grup deneyimlerini gözden geçirmeyi ve geçmiş olayları ve anıları hatırlamayı içerir. Grup toplantılarını değerlendirmek ve üyeleri grup sürecinden ayrılmaya hazırlamak için bir girişim olarak kullanılması, tüm süreci ve sonlandırmayı bütünleştirmeyi sağlar.