GÖRÜŞME TEKNİKLERİ

Etik çatışma (ikilemler, çıkmaz, dilemma), iki veya daha fazla alternatiften hangisinin seçileceği konusunda yaşanan güçlüğü ifade eder. Etik çatışmalar, birbiriyle rekabet eden doğrular arasında seçim yapmak durumuyla karşı karşıya kalınması halinde ortaya çıkmaktadır ve bu da etik sorunun varlığına işaret etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Etik çatışmalarda tüm değerlendirmeler yapıldıktan sonra eylem olasılıklarından birinin seçilmesi esastır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

"Etik karar verme süreci, “bir davranışın ya da etkinliğin çeşitli yollarını ve/veya sonuçlarını etik ilkelere göre sistematik bir şekilde göz önüne alarak ve değerlendirerek seçim yapma sürecidir”. Bir başka tanıma göre etik karar verme, “birbiriyle çatışan seçeneklerin olduğu bir durumda, sistematik bir düşünme biçimiyle ahlaki açıdan en doğru eyleme karar verilmesini içeren mantıksal bir süreci” ifade etmektedir." Yani cümlede verilen tanım etik karar verme sürecini ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Sosyal hizmet görüşmelerinde etik ilke ve sorumluluklar temelde beş başlık altında toplanmaktadır. Bunlar; (a) görüşülen kişiyi çalışmanın doğası hakkında bilgilendirmek, (b) görüşülen kişinin bilgilerini korumak, (c) beklenmeyen zarar riskini azaltmak, (d) kötüye kullanma (istismar) riskini azaltmak, e) iyi bir ilişki ve işbirliği kurmak ve sürdürmek şeklinde sıralanabilmektedir.

Bilgilendirilmiş onay; başvuranın görüşmenin amacı ve prosedürleri, fayda ve riskleri, başvuranın sahip olduğu hakları, gizliliğin garantilenmesi ve gizliliğin sınırları hakkında bilgilendirildikten sonra çalışmayı kabul etmesi şeklinde tanımlanabilir.

Görüşmelerde bilgilendirilmiş onay, sıklıkla sözlü ve kayıt cihazlarıyla ya da onay formunun imzalanması şeklinde alınabilmektedir.

Etik çıkmazlarda karar verme süreci sekiz basmak içinde değerlendirilebilir. Bunlar; problemi tanımlamak, problemle ilgili değişkenleri açıklamak, diğerlerinden geri bildirim almak, bu çatışmalı durum (çıkmaz) için hangi değerler ve etik standartların uygulanabileceği konusunda çalışma yapmak,  etik ilkeler doğrultusunda ikilemi değerlendirmek, mümkün alternatifleri tanımlamak, sıralamak, her alternatifin olumlu ve olumsuz yönünü değerlendirmek, karar vermektir.

Belli bir grup ya da ülke içindeki insanların nasıl davranmaları gerektiğini gösteren yazılı kurallar etik kod ile ifade edilir.

Etik Sorun, davranışın iyi olmasıyla ilgili tereddütlerin veya itirazların ortaya çıktığı durumları ifade etmektedir.

farklı çerçevelere özgü temel yaklaşımları ve davranışlara yön gösteren ve ölçüt oluşturan, en genel, temel ve soyut kuralları etik ilke ifade eder.

Sosyal çalışmacılar, başvuranlara yönelik küçük düşürücü dil kullanmamalı; başvuranlarıyla ya da onlar hakkındaki her türlü iletişimlerinde özenli ve saygılı bir dil benimsemelidir.

Görüşme sürecinde asıl olan başvuranla ilgilenmek ve sorunlarını tespit edip, çözmektir.

Görüşmeci başvuran bilgilerini koruması gerekli davranışlardan biridir.

Etik İlke: İlke, eylemleri yönlendiren temel düşünceler, değerlerin eyleme geçmesini sağlayan ve yönlendiren anlamlar biçiminde açıklanmaktadır. Etik ilke, farklı çerçevelere özgü temel yaklaşımları ve davranışlara yön gösteren ve ölçüt oluşturan, en genel, temel ve soyut kuralları ifade eder. Zaman zaman etik değer yerine etik ilke kavramının kulla­nılması söz konusu olsa da ilke, değer ile eş anlamlı değildir.

Etik Kod: Belli bir grup ya da ülke içindeki insanların nasıl davranmaları gerektiğini gösteren yazılı kurallardır. Farklı bir tanımla etik kodlar, belirli bir konudaki etik kurallar kümesini ifade eder.

Etik ve Hukuk İlişkisi: Temel amacı iyiye ve doğruya ulaşmak olan etik (Ahlak Felsefesi) ile temel amacı adaleti gerçekleştirmek olan hukuk birbirinden ayrı alanlardır. Hukuk, yasalar çerçevesinde ne yapılabileceğini, etik ise, ne yapılması gerektiğini gösterir. Ancak, etik gibi hukuki ku­rallar da bireylerin görev-yükümlülüklerini, doğru-yanlış veya iyi-kötü davranışlarının ölçütlerini, kötü-yanlış davranışların veya yerine getirilmeyen yükümlülüklerin cezalan­dırılmasına ilişkin kuralları belirlemektedir. Bu nedenle etik ile hukuk arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Bazen, etik tartışmaların evrimleşerek yasalaşması nedeniyle, belli bir konudaki kuralların hem etik hem de hukuk kuralı olması da rastlanan bir durumdur. Hukuk kuralları, yazılıdır, resmidir (devlet tarafından oluşturulur) ve yaptırımı vardır. Dolayısıyla bireylerin ya da toplumun hukuk kurallarını benimsemesi ve buna uyması esastır. Bu durumda etik kuralların yasalaşması, bunlara uyma zorunluluğunu doğurmak­tadır. Ancak, etik açıdan tartışmaya açık kimi eylemler ve bunlara yönelik etik kurallara ilişkin yasal bir düzenleme olmaması halinde, etik kurallar da birey ya da toplum için bir öneri niteliğini taşımaktadır.

Meslek etiği, etik disiplininin bir alt dalıdır. Meslek etiği, doğrudan doğruya insanla ilgili mesleklerde uyulması gereken davranış kuralları olarak tanımlanabilmektedir. Meslek etiği, “insanlar mesleklerini icra ederken onların davranışlarına yön veren, onlara rehberlik eden kurallar, standartlar ve ilkeler bütünüdür”. Bir başka tanımla meslek etiği, “iş hayatındaki davranışları yönlendi­ren, onlara rehberlik eden etik prensipler ve standartlar toplamıdır”. Meslek etiği, meslek mensuplarının kişisel eğilimlerini sınırlayan, yetersiz ve ilkesiz meslek mensuplarını mes­lekten dışlayan, meslek içi rekabeti düzenleyen ve hizmet ideallerini korumayı amaçlayan bir niteliğe sahiptir.

Bilgilendirilmiş onay formlarının, görüşülen kişinin kullandığı diline uygun olması gerekir. Bu kapsamda sosyal çalışmacılar, başvuranların okuma-yazma bilmemeleri ya da uygulama ortamında kullanılan dili anlamada güçlük çekmeleri durumunda, başvuranların konuyu kavramaları için gerekli adımları atmakla yükümlüdür. Bunun için başvuranlara ayrıntılı bir sözel açıklama yapmalı, gerekirse bir çevirmen bulmalı veya bu konuda açıklayıcı bilgi verebilecek kişilerden yararlanmalıdır.

Başvuranı Çalışmanın Doğası Hakkında Bilgilendirmek: Bir görüşmenin etik olabilmesi için öncelikle görüşmeye başlamadan başvuranın bilgilen­dirilmiş onayının alınması gerekmektedir. Bilgilendirilmiş onay ilkesi, tanımından anlaşılacağı üzere, diğer bazı etik ilke ve so­rumlulukla ilişkilidir. Söz konusu etik ilke ve sorumluluklar ve bunların önemi kısaca şu şekilde açıklanabilir:

Tarafsız (Objektif, Yansız) Olmak: Sözcük anlamıyla tarafsızlık, taraf tutmama, yan­sız kalma, belirli bir zaman ve mekånda belirlenmiş tutum ve düşünceler arasında tercih yapmama şeklinde tanımlanabilir. Tarafsızlık yansız kalmayı, somut veriler üzerinden hareket etmeyi, gerçeği yansıtmayı, zıt görüşlere bir arada yer vermeyi ve nesnel olmayı gerektirir.