GÖRÜŞME TEKNİKLERİ

Etik, ideal davranışları formüle eder, ancak “şu şekilde” ya da böyle davran” demez.

Etik Kod: Belli bir grup ya da ülke içindeki insanların nasıl davranmaları gerektiğini gösteren yazılı kurallardır. Farklı bir tanımla etik kodlar,belirli bir konudaki etik kurallar kümesini ifade eder.

Etik Sorun: Davranışı belirleyen zihinsel süreçte veya davranışın sergilendiği toplumsal ortamda “etik sorunlar” ortaya çıkabilir. Etik sorunlar, davranışın iyi olmasıyla ilgili tereddütlerin veya itirazların ortaya çıktığı durumlar biçiminde tanımlanabilir. Etik sorunun yaşandığı bir durumda iki farklı olgu ile karşı karşıya kalınır. Bunlardan biri “etik ikilem”, diğeri ise “etik ihlali” dir.

Sosyal hizmet görüşmeleri öncelikle, bilimsel bir veri toplama tekniğidir. Bazı çalışmalarda bu tekniğe ilişkin dikkat edilecek çeşitli etik ilke ve sorumluluklar ortaya konulmaktadır. Bunlar; çalışmanın amacını açıklamak, vaatler, risk ve fayda değerlendirmesi, mahremiyet ve gizliliğin garanti edilmesi ve korunması, bilgilendirilmiş onay, verilere ulaşma hakkı, görüşmeden çekilme hakkı, fiziksel ve ruhsal zararlardan koruma, veri toplama sınırlılıkları, insanlara saygı, yararlılık, doğruluk/dürüstlük şeklinde sıralanabilir.

Mahremiyetin korunması için de görüşülen kişinin bilgilerinin gizli tutulmasıdır.

Sosyal çalışmacılar, görüşme öncesi başvuranlara bu haklarını da açıklamalıdır ve hatta gerekirse görüşmeyi reddetme hakkının sonuçları konusunda onları aydınlatmakla sorumludur. Diğer bir ifadeyle başvuranlara gerektiğinde görüşmeye katılmayı reddedebileceklerini ve bu durumda ima biçiminde ya da fiili olarak hiçbir ceza ya da yoksunlukla karşılaşmayacaklarını ve katılım için ısrar edilmeyeceğini açıklamalıdır.

Doğruluk, “gerçeği söylemek”; dürüstlük ise “sözmüze bağlı kalmak”tır. O zaman bir sosyal çalışmacı doğruluktan ödün veriyorsa; başvuranları çalışmanın doğası hakkında bilerek yanlış bilgilendirme potansiyeli vardır. Sözler yalansa, verilen bilgiler yalandır. İlk adımı yalanla başlatılan bir çalışma, sonraki aşamalarını da daha başından geçersiz kılar. Yine sözler yalansa, görüşmeden üretilen bilgileri çarpıtma, bilerek yanlış yorumlama potansiyeli vardır. İlk adımı doğru başlatılsa bile, eğer bir çalışmanın herhangi bir aşamasında hata yapılıyorsa, yine diğer aşamalarda yapılan doğru adımları geçersiz kılar. Araştırmanın geçerliliği açısından açıkla- nan bu durum, sosyal çalışmacının görüşmede gözeteceği etik ilke ve sorumlulukları açısından da böyledir. Örneğin, daha başından yalan bil- giyle başvuranın görüşmeye katılımını sağlayan sosyal çalışmacı, başvurana karşı saygı ilkesini baştan çizmiş olur. Yine örneğin görüşmenin yararlarını söyleyip, zararlarını gizleyen bir sosyal çalışmacı, zarar riskini azaltma ilkesini baştan kendisi çizmiştir. Dürüstlük için de aynı şey geçerlidir. Eğer verilen bir söz yerine getirilmiyorsa, verdiğin söz doğru bile olsa yalan olur.

İyi bir ilişki ve işbirliğinin ilk aşaması, bilgi verecek kişiyi araştırmanın doğası hakkında bilgilendirip, onda görüşmeye katılım istekliliği yaratarak karşılıklı ilişkinin başlatılmasıdır.

Sosyal hizmetlerde, dolayısıyla sosyal çalışmacının, etik çıkmazlarda karar verme süreci sekiz basmak içinde değerlendirilebilir. Bunlardan ilki Problemi Tanımlamak sonuncusu ise Karar Vermek'dir.

Başvuranlardan bilgi almak olağan bir hakmış gibi davranılmamalıdır. Başvuranların sorulara yanıt verme zorunluluğu yoktur. Bu nedenle yanıt almak için tek yol ikna etmektir. Başvuranlar, kişisel soruları yanıtlamakta direnç gösterirse, sosyal çalışmacı ısrarlı olmamalıdır. Başvuranların cevaplamaktan kaçındığı soruları atlayarak başka sorularla görüşmeye devam etmeli, daha sonra görüşmenin uygun bir anında bu soruya cevap alınmaya çalışılmalıdır. Ancak bu çaba yine ısrarcı, rahatsız edici bir tarzda olmamalıdır.

Bilgilendirilmiş onay; başvuranın görüşmenin amacı ve prosedürleri, fayda ve riskleri, başvuranın sahip olduğu hakları, gizliliğin garantilenmesi ve gizliliğin sınırları hakkında bilgilendirildikten sonra çalışmayı kabul etmesi şeklinde tanımlanabilir.

TÜBA Etik Kurulu’nun tanımına göre “etik, insanların ahlaklı yaşamın temelleri üzerine akıl yordukları ve bu temellerden yola çıkarak, doğru ve yanlışı ayırt etmeye, doğru
davranış biçimlerini bulmaya ve uygulamaya yarayabilecek kuramsal ve toplumsal araçları geliştirmeye uğraştıkları bir düşün alanıdır”

Etik, felsefi bir disiplindir ve insan davranışlarına felsefi bir bakış açısı ile anlam
kazandırmaya çalışır.
• Etiğin ilgi alanı insanın davranış ve eylemleri ile bunların sonuçlarının araştırılması ve değerlendirilmesidir.
• Etik, ahlakı (ahlaki davranış, eylem ve yargıları) konu edinir ve insan davranışlarını ahlakilik koşulları açısından araştırır ve değerlendirir.
• Etik, bir ilkeler, kurallar, değerler, standartlar kümesidir.
• Etik, doğru ve yanlış arasındaki farkı ayırt etme, etik tercihler yapma, ödev ve yükümlülükler yaratma ile ilgidir.
• Etik, insanlara “nasıl ve “ne şekilde” eylemde bulunması gerektiği hakkında bilgi
vererek insan davranışlarına, dolayısıyla yaşamına kılavuzluk eder.

Etik ders etikle ilgili kavramlardan biri değildir.

Bir görüşmenin etik olabilmesi için öncelikle görüşmeye başlamadan başvuranın bilgilendirilmiş onayının alınması gerekmektedir.

Veri Toplama Sınırlarına Dikkat Etmek

Davranış veya Sözle Yargılamamak/Yönlendirmemek

Başvurandan gerekli olmadıkça mahremiyet içeren bilgi istememeli, mahremiyet
içeren bilginin alınması durumunda gizlilik ilkesine uymalıdır.

Sömüren kişinin amacı, çıkar sağlamak ve kazancını güvenceye almaktır.

Etik Kod: Belli bir grup ya da ülke içindeki insanların nasıl davranmaları gerektiğini
gösteren yazılı kurallardır. Farklı bir tanımla etik kodlar,belirli bir konudaki etik kurallar
kümesini ifade eder.

Hukuk, yasalar çerçevesinde ne yapılabileceğini, etik ise, ne yapılması gerektiğini gösterir.