GÖRÜŞME TEKNİKLERİ

İdeal olarak 45-60 dakika süren, oturumlar arasında yaklaşık bir hafta olan, uygun bir görüşme odasında sürdürülen, 8-12 oturumluk süreyi kapsayan, yetişkinlerle gerçekleştirilen görüşmeleri standart görüşme olarak adlandırmak mümkündür. Çocuklarla, ergenlerle, yaşlılarla, farklı kültürden olanlarla, iletişimsel azınlıklarla, engellilerle, ruhsal sorunu olanlarla ve hizmet almaya gönüllü olmayanlarla gerçekleştirilen görüşmelerde farklı bir yaklaşım ve uygulama gerekebilir.

Çocuk ve ergenlere sosyal hizmet verilirken iki ana yaş grubu kullanılır: 0-12 yaşlar ve 13-18 yaşlar. Dolayısıyla bu ünite boyunca 0-12 yaş arası çocuk, 13-18 yaş arası ergen olarak düşünülmüştür.

Aileleriyle görüşürken mümkünse ergeni odadan çıkartmamakta fayda vardır. Çünkü zaten “Ben kimim?” sorusunu çözmeye çalışan ergen dışarı çıkarıldığında kendisini iyice yalnız, yalıtılmış ve dışlanmış hissedecektir.

Konuşmaya başlamamış bebekler iletişimsel azınlık olarak kabul edilmemektedir. Onlar özel durumlarda görüşmede çocuk grubunda yer almaktadırlar.

Kişinin işaret dili bilen anne baba gibi yakınlarından yardım almak. Bu seçenek zaman zaman kullanılmakla birlikte bazı sakıncaları da beraberinde getirmektedir. Birincisi, bu durum gizlilik ilkesini zedeleyeceğinden güven ilişkisini bozma riskini barındırmaktadır. İkincisi, sağır bireyin yakını görüşme gereksinimine yol açan birey olabilir. Örneğin, babası tarafından fiziksel istismara uğrayan sağır bir çocukla görüşme yaparken babadan yardım almak, istismarcıdan yardım almak anlamına gelir ki bu kesinlikle önerilen bir yöntem değildir. Üçüncüsü, konuşulanların aracı kişi tarafından saklanma ya da manipüle edilme olasılığı yüksek olacaktır. Dördüncüsü, başvuranla ilgili bilgilerin hakkı olmayan kişiler tarafından bilinmesi riski doğabilir.

Bazı nörolojik bozukluklar sözlü iletişimde geçici ya da kalıcı sorunlara yol açabilirler. Afazi, demans, Alzheimer, Parkinson bu bozuklukların yaygın olanlarıdır. Bu bozukluklarda çoğu zaman bellek kaybı ve bununla ilişkili iletişim sorunları görülmektedir.

Psikoz, diğer adıyla psikotik bozukluklar, kişinin gerçeklikle bağının kopmasıyla karakterize ileri derecede ruhsal bozukluk kümesidir. En yaygın karşılaşılan biçimi ise şizofrenidir.

Psikiyatrik ortamlardaki sosyal çalışmacıların görüşme dışında çok önemli rolleri vardır. Buna göre sosyal çalışmacı eğitimcidir yani başvuranları ve yakınlarını tıbbi olmayan bir dil kullanarak sorun hakkında bilgilendirir. Sosyal becerilerin geliştirilmesi amaçlı eğitimler düzenler. Ayrıca, toplumun bilinçlendirilmesine dönük seminerler ve eğitici etkinlikler düzenler.

Gönülsüz başvuranlar, genellikle dışsal yükleme yapma eğilimindedirler. Diğer bir deyişle, olup biten bütün olumsuzlukların nedenini kendilerinde değil, dış faktörlerde arama eğilimi gösterebilirler. “İçkiliydim.” “Kimse bunun suç olduğunu bana söylemedi.” gibi savunmalarda bulunabilirler.

13-18 yaş arası ergen olarak adlandırılmaktadır.

Sosyal hizmet uzmanları aşağıdaki temel nedenlerle çocuk görüşmeleri yapmaktadırlar. Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Konvansiyonu kararlarının bağlayıcılığı nedeniyle,
• Risk altındaki ya da ihtiyaç sahibi çocukları değerlendirmek gerektiğinde,
• Evlat edinme çalışmaları sırasında,
• Boşanma kararı alan çiftlerin çocuklarının uyum sürecinde,
• Bakımları yerel makamlar tarafından gerçekleştirilecek çocukların belirlenmesi
gerektiğinde,
• Engel ya da sağlık probleminin varlığında,
• Duygusal-davranışsal ya da ruhsal sorunların varlığında,
• Eğitimsel sorunların varlığında,
• Madde kötüye kullanımı sorunu olduğunda,
• Evsiz, sokakta yaşayan çocukların varlığında,
• Suça itilen ya da suç mağduru çocuklar olduğunda,
• Göç etmiş ya da mülteci çocukların uyum sorunlarında,
• Bakım hizmetlerini reddeden çocuklar olduğunda,
• Bulunduğu bakımevi, aile ya da eğitim ortamına uyum sağlayamayan çocuklar olduğunda,
• Travma mağduru çocuklar (ihmal ve istismara uğramış, tecavüze uğramış, savaş
mağduru, doğal afet mağduru, parçalanmış aile mağduru çocuklar) olduğunda.

Çocukla profesyonel yardım ilişkisi kurabilmek için görüşmeciye aşağıdaki önerilerde bulunulabilir (Brandon vd., 1998; Jones, 2003):
• Çocuğa gerçekten ilgi gösterdiğinizi belli edin.
• Sıcak olmak, sempati ilişkisi kurmak değildir; çocukla özünde sosyal bir ilişkiniz
olmadığını, profesyonel bir çerçevede hareket etmeniz gerekdiğini unutmayın.
• Çocuğa, yaşantısına ve yaşantısına ilişkin bilgisine saygı gösterin.
• Empati kurmaya, onun gözünden olayları değerlendirmeye çalışın.
• Çocuğun anlayacağı düzeyde açık ve basit bir dil kullanın.
• Oyun oynarken rahat olun, kurallara saplanıp kalmayın.
• Çocuğun ilgilerini takip edin.
•Çocuk adına çevresindeki kişilerden hoşlanmamış olsanız da çocuğun çevresindekilerle yapıcı iletişim kurun.
• Güvenilir olun ve çalışma için yeterli zamanı ayırın.

Ergenlerde sıklıkla okul ve eğitimle ilgili sorunlar gözlenir. Akademik başarısızlık, okulu bırakma, okulu reddetme, okuldan kaçma, devamsızlık, okuldaki akranlarına zorbalık gösterme bu grupta gözlenebilen okulla ilgili sorunlardır.

Yaşlılık tıbbı ya da yaşlılık hekimliği ise geriatri olarak bilinmektedir.

Mülteecilerle görüşme yapmak gerektiğinde başvuran ile iletişim kurabilmekiçin üç olasılık vardır:

(1) Profesyonel çevirmen aracılığıyla görüşme yapmak,

(2) Her  iki tarafın dilini bilen bir başvuran yakınını aracı olarak kullanmak,

(3) Başvuranın dilini bilen bir görüşmeci bulmak.

Engel , bir bozukluk ya da yetersizlik sonucunda ortaya çıkan, bireyin normal sosyal rollerini (yaş, cinsiyet, sosyal ve kültürel faktörlere dayalı) gerçekleştirmesini sınırlayan bir dezavantajlılık durumudur.

Kısa, net, karmaşık olmayan cümleler kullanmak önemlidir.

Şizofreni, gerçek olan ile gerçek olmayan arasındaki ayrımın yapılamadığı, uygunsuz düşünce, duygu, iletişim biçimi ve davranışların gözlendiği ruhsal bozukluk olarak betimlenebilir.

Görüşmeye gönülsüz katılımın nedenlerini dört grupta toplamak mümkündür:
1. Kişinin adli makamlarca görüşmeye gönderilmesi: Bu durumda kişi istese de istemese de görüşmeye katılmakla yükümlüdür. Çünkü gönülsüzlüğe rağmen katılmamanın yasal yaptırımları olabilmektedir.
2. Kişinin yöneticileri tarafından görüşmeye yönlendirilmesi: Bazen de başvuranlar yasal yaptırım gücü olmayan yetkililer tarafından görüşmeye yönlendirilirler. Örneğin, okulda uyum sorunu yaşayan bir çocuk, okul müdürü tarafından görüşmeye
yönlendirilebilir. Burada müdür, yetkili olmakla birlikte, yönlendirme öneri niteliğindedir ve görüşmeye gitmemenin yasal bir yaptırımı yoktur.
3. Kişinin yakınları tarafından görüşmeye yönlendirilmesi: Bu durumda kişi yeterince
istemese de ailesi, arkadaşları, romantik ilişkide olduğu insanlar tarafından görüşmeye yönlendirilebilir. Bu başvuranlar çoğunlukla toplumsal yaşamdaki ilişkilerini koruyabilmek ve yakınlarını üzmemek için görüşmeye katılmaya razı olurlar.
4. Kişinin bireysel bir tercih olarak görüşmeye katılmaması: İnsanlar görüşme hizmeti
almayı istemek kadar istememek hakkına da sahiptirler. Bazı insanlar görüşmenin
değişim sağlamada etkili bir yol olmadığına inanıyor olabilirler. Bazıları ise bizzat
değişmenin olumlu bir davranış olmadığını düşünüyor olabilirler. Bu tür inanış ve
düşünceler bireylerin görüşmeyi reddetmesine yol açıyor olabilir.

Sosyal hizmet uzmanları aşağıdaki temel nedenlerle çocuk görüşmeleri yap­maktadırlar):