GÖRÜŞME TEKNİKLERİ

Görüşme bazen tek oturumluk bazen de birden çok oturum gerektiren bir süreçtir. Görüşmenin kaç oturum olması, her oturumun ne kadar sürmesi, oturumlar arası sürenin ne kadar olması gerektiği gibi soruların kesin yanıtları bulunmamaktadır. Tüm bu soruların yanıtı başvuranın gereksinimleri, kurumun olanak ve kaynakları, görüşmecinin iş yoğunluğu, durumun acil olup olmaması gibi faktörlere göre değişir. Amaç sadece bilgi toplamak ise tek oturumluk bir görüşme yeterli olabilir. Araştırma amaçlı görüşmelerde de çoğu kez tek oturumluk görüşme gerçekleştirilir. Ancak genellikle başvuranın problemini çözüp yaşamında olumlu bir değişim yaratmayı amaçlayan görüşmeler daha fazla oturumdan oluşur. Bu tür görüşmelerin kaç oturum süreceği sorunun niteliğine göre genellikle uzman ile başvuranın anlaşmasına bağlıdır. Görüşmecinin kuramsal arka planına göre değişmekle birlikte tipik bir görüşme sürecinin 8-12 oturum olması yaygın uygulamadır. Ancak bu plan görüşmenin seyrine bağlı olarak ve olanaklar ölçüsünde esnetilebilir. Görüldüğü gibi “Görüşme süreci içindeki herhangi bir oturum 45-60 dakika arasındadır.” ifadesi dışındakiler görüşme sürecinin oturumlarının sayısı ile ilgili ifadelerdir. “Görüşme süreci içindeki herhangi bir oturum 45-60 dakika arasındadır.” ifadesi ise, görüşme sürecindeki oturumların süresi ile ilgilidir.

Gerard Egan, başvuranı danışan olarak adlandırmış ve görüşmenin aşamalarını o aşamaya ilişkin amaç ifadeleri ile betimlemiştir. Egan’a göre görüşmenin, her birinin gerçekleşmesi için alt görevler gereken dört temel aşaması vardır: Aşama 1: Danışanların öykülerini anlatmalarına yardım etmek Aşama 2: Danışanların uygulanabilir amaçlar belirlemelerine yardım etmek Aşama 3: Danışanların amaçlarına ulaşmaları için stratejiler ve planlar geliştirmelerine yardım etmek Aşama 4: Danışanların programlarını uygulamalarına yardım etmek Egan’ın görüşme aşamalarına bakıldığında birinci aşamada başvuranın sorunlarını açması, ikinci aşamada görüşme amaçlarının belirlenmesi, üçüncü aşamada amaçlara ulaşmak için stratejilerin ve planların oluşturulması, dördüncü aşamada ise planların uygulamaya konması bulunmaktadır. Görüldüğü gibi “Değişimin kalıcılığını izlemek”, Egan’a göre görüşmenin, her birinin gerçekleşmesi için alt görevler gereken dört temel aşaması arasında yer almamaktadır. Doğru cevap E’dir.

Aktif görüşme süreci aşamalarından olan “sorun çözme girişimi” aşamasının eylem ve amaçları şunlardır: I. Planı uygulamaya koyma II. Planın sonuçlarını değerlendirme III. Değişim sağlamaya çalışma IV. Değişimi sürekli kılma V. Değişimi görüşmeciden bağımsız kılma Görüldüğü gibi soruda yer alan eylem ve amaçlar, “sorun çözme girişimi” aşamasına aittir. Doğru cevap B’dir.

Karşılaşma yeri neresi olursa olsun başvuranı selamlama, el sıkışma ve oturma biçimi gibi sözlü ve sözlü olmayan iletişim tarzları belirleyici konumdadır. İlk karşılaşmada başvuranla nazikçe selamlaşma ve etkili el sıkışma yararlıdır. Hem bu noktadaki selamlaşma hem bundan sonraki süreçte görüşmecinin nezaketi yapaylık içermemelidir. Başvurana “İşi gereği böyle davranıyor” hissi geçtiğinde içtenlik değeri etkin kullanılmamış demektir. Doğru cevap A’dır.

İlişki kurmada kullanılan değer ve tekniklerden birisi olan “öz belirleme”de her başvuran kendi kaderini kendi belirleme hakkına sahiptir. Görüşmeci yaklaşımıyla bu hakka saygı duyduğunu sezdirmeli, başvuranın bu hakkını desteklemelidir. Bu davranış başvuranın kendiyle ilgili karar verme gücünü artıracak, dolayısıyla verdiği kararın sorumluluğunu da kişiye yükleyecektir. Bunun ilişki açısından yararı olduğu gibi değişim açısından da çok ciddi yararı vardır: “Değişim kararını veren başvuran, değişimin sorumluluğunu da almış demektir.” Bu da olası bir değişimin içsel güdülenmeye dayanması nedeniyle daha kalıcı olacağı anlamına gelmektedir. Doğru cevap D’dir.

Gizlilik hem bir etik ilke, hem yasal bir sorumluluk hem de güven ilişkisinin merkezinde yer alan bir değerdir. İlk görüşmede gizliliğin esas olduğu açık biçimde belirtilmeli ve başvuranın kaygıları giderilmelidir. Güven ilişkisi kurmada en etkili değer tartışmasız gizliliktir. Gizlilik ayrıca profesyonel olarak görüşmeciyi başvuranın herhangi bir arkadaşından ayıran en önemli özelliklerden biridir. Görüldüğü gibi, güven ilişkisi kurarken yer verilmesi gereken en etkili değer gizliliktir. Gizliliğin olmadığı bir ilişkide güven duygusu zayıflamaktadır. Bu nedenle, güvenmemek ile gizlilik arasında ters orantı vardır. Doğru cevap C’dir.

Tekrarlamaya çok benzeyen duygu yansıtması, görüşmecinin başvuranın ifade etmeye çalıştığı duyguları daha anlaşılır biçimde ona ifade etmesidir. Tekrarlamanın değerlendirmeye katkılarına ek olarak yansıtmada başvuranın duygularını ifade etmesine model olmak gibi bir yararı da vardır. Üniversite sınavı esnasında yaşadığı bir hastalık nedeniyle istediği puanı elde edemeyen bir öğrencinin “Tekrar hazırlanmayı düşündüm ancak bir yılımı yitirmeme değer mi, bilemiyorum, çok üzücü!” dediğinde başvuranına “Kafanız net değil ve bu durum sibzi üzüyor.” şeklinde karşılık veren görüşmeci “duyguların yansıtılması” tekniğini kullanmaktadır. Doğru cevap B’dir.

Başvuranın duygularını ifade etmesine yardımcı olmak için görüşmecinin zaman zaman kendi duygu, düşünce ve yaşantılarını dile getirmesi “kendini açma” becerisi olarak bilinir. Bu teknik başvuranda yalnız olmama, eşitlik ve içtenlik duygusu yarattığı gibi başvuranın da kendini açması için model oluşturur. Problem çözme aşaması ilişkilerin yoğunlaştığı, çözüm için derin duygu ve düşüncelerin dile getirildiği bir aşama olduğundan, kendini açmanın bu aşamada kullanımı uygundur. Bu teknik, başvuranın cesaretlendirilme gereksinimi varsa, yani görüşme sürecine bir yararı olacaksa kullanılmalıdır. Kendini açma tekniği başvuranda ‘O da benim gibi’ algısı uyandırabilir. Bu algı başvuranı cesaretlendirme yoluyla fayda sağlayabileceği gibi, bazı başvauranlarda ‘kendisi gibi’ olanın profesyonel etkisini azaltma yoluyla zarara da dönüşebilir. Doğru cevap A’dır.

Plansız sonlandırma adı verilen durumlar aşağıdaki gibidir: • Başvuranın geçerli bir neden göstermeden çalışmadan çekilmesi • Kurum hizmetlerindeki çeşitli sınırlılıklar nedeniyle çalışmanın sonlandırılması • Zaman sınırı nedeniyle çalışmanın sonlandırılması • Başvuranda değişme olasılığının görülmediği durumlarda çalışmanın sonlandırılması • Görüşmecinin görevinden ayrılması nedeniyle çalışmanın sonlandırılması Görüldüğü gibi, “Başvuranın sorunlarını kendi kendine çözebilecek düzeye gelmesi” plansız sonlandırma adı verilen durumlar arasında yer almamaktadır. Doğru cevap E’dir.

En yaygın teknik olan görüşmenin nihai amacıyla sosyal hizmetin nihai amacı aynıdır: değişim sağlamak. Dolayısıyla görüşmenin ne denli başarılı olduğunun en önemli ölçüsü, “başvuranda hedeflenen yönde değişim gerçekleşmesidir”. Doğru cevap A’dır.

A, B, C ve E seçenekleri görüşmenin temel aşamalarını oluşturmaktadır. D seçeneği konuyla ilgisiz bir ifadedir. .Doğru cevap D seçeneğidir.

I, II ve V sorun çözme girişimi aşamasının amaçları iken III ve IV değerlendirme aşamasının amaçlarındandır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Danışanın kendi kaderini belirleme, kendi kararlarını verme hakkı vardır. Öz belirleme tekniği başvuranın bu hakkını destekler.Doğru cevap E seçeneğidir.

I, III ve V sosyal görüşmecinin amaçlarına ve alanına girmemektedir. II ve IV ise sosyal görüşmeye örnek durumlardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

I- Başvuranın söylediklerinin görüşmecinin sözleriyle yeniden ifade edilmesi tekrarlama tekniğinin II- Görüşmecinin, başvuranın duygularını daha anlaşılır şekilde ifade etmesi duyguların yansıtılması tekniğinin III- Başvuranın başka bir konuya geçmesi nedeniyle görüşmecinin asıl konuya yönlendirmesi geçişler tekniğinin örneğidir.Doğru cevap A seçeneğidir.

I. durumda değişmeyecek nitelikteki bir probleme müdahale edilmiş; II. durumda problemin gerçek bir problem olduğu yadsınmış; III. durumda doğru teknik kullanılmamış; IV. durumda ise eylem doğru düzeyde gerçekleştirilmemiştir.Danışan bu konuda yönlendirici olmamıştır. Tüm bu girişimler sorun çözme aşamasında yaşanır. Doğru cevap B seçeneğidir.

A, B, C ve E seçenekleri görüşmenin oturum sayısı ve oturumların süresini belirleyen faktörler olarakr tanımlanabilir. D seçeneği ise, görüşmenin, problemi keşfetme aşamasıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

A, B, D ve E seçenekleri aktif görüşme aşamalarından iken C seçeneği tamamlayıcı aşamalarındandır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Egan’a göre Aşama 2: Danışanların uygulanabilir amaçlar belirlemelerine yardım etmek
• Daha iyi bir gelecek olasılıklarını keşfetmelerini sağlamak