GÖRÜŞME TEKNİKLERİ

Sosyal hizmet görüşmelerinin yapıldığı fiziksel ortamlar (kurum ve mekânlar) aşağıda sıralanmıştır: • Doğrudan sosyal hizmet sağlayan kurumlar (örneğin, Çocuk Esirgeme Kurumu) • Merkezler (örneğin, evlat edinme merkezleri/evleri) • Yatılı kurumlar (örneğin, yatılı okullar, huzur evleri) • Ceza ve tevkif evleri • Okullar • Hastaneler • Gündüz bakımevleri (örneğin, kreşler) • Halk merkezleri • Sorun sahibinin evi, ofisi • Enformel ortamlar (örneğin, kafeteryalar, parklar)

İster uzman-başvuran birlikteliği ile ister uzmanın kendi başına gerçekleştirdiği biçimde olsun, görüşmenin sonunda gerçekleştirilen değerlendirmenin çeşitli yararları vardır: a. Görüşme başında konan hedeflere ulaşılma derecesi belirlenebilir. b. Görüşmecinin -ve katılmışsa başvuranın- kendi sınırlı ve güçlü yönlerini keşfetmelerini sağlayabilir. c. Yalnızca sonucun değil sürecin de etkililiği/etkisizliği ve bunların nedenleri ayrıntılı olarak saptanabilir. d. Görüşmeciye sonraki görüşmeleri için eğitici ve yol gösterici bir süreç olabilir. e. Süreçte gerçekleştirilen uygulamaların genel bir fotoğrafını sağlayabilir.

Psikososyal yaklaşımın genel sosyal hizmet uygulamaları yanında görüşme uygulamasına olan katkıları şunlardır: Görüşmecinin bireyin içsel dünyası kadar çevreyle ilişkilerinin de önemli olduğunu anımsatarak özellikle değerlendirme aşamasında çevresel faktörlerin yeterince sorgulanmasını sağlar; Bireyde hedeflenen değişimin gerçekleşmesi için sosyal çevresinin de olabildiğince değişime yardımcı olacak biçimde düzenlenmesini öngörür; Görüşmecinin kendisinin de başvuranın sosyal çevresinin bir unsuru olabileceğini, dolayısıyla bireydeki değişimde kendisinin hem çevresel bir faktör hem profesyonel bir destekçi olarak önemli katkı yaptığını içselleştirmesine yardımcı olur.

Sistem yaklaşımının görüşmeciye ve görüşme sürecine eşsiz yansıma ve katkıları vardır: • Görüşmenin sosyal hizmet sisteminin bir alt sistemi olarak formüle edilmesini sağlar. Böylece nihai hedef olarak değişimin sağlanabilmesi için görüşme yanında gerekirse diğer sosyal hizmet uygulamalarının da gerekli olabileceği bilincini yaratır. • Görüşmenin kendisi bir sistem olarak düşünüldüğünde, girdi-süreç-çıktı ya da görüşmenin başlangıcı-seyri-sonlanışı arasındaki ilişkilerin bir denge içinde yürütülmesine ilişkin ipuçları verir. • Görüşmeciye sürecin başından sonuna, hatta hazırlığından izlenmesine kadar sağlıklı işlemesi için sistemi oluşturan temel ögeler arasındaki (görüşmeci-başvuran) ilişkinin önemini anlatır. • Hedefe etkili bir biçimde ulaşabilmek için görüşmecide sistemin ve sürecin herhangi bir ögesinin atlanmaması gerektiğine ilişkin bir içgörü sağlar. • Görüşmeciye dinamik bir bütünsellik anlayışı kazandırır. • Görüşmeci ile başvuran arasındaki herhangi bir uyuşmazlıkta sistemin dengeden yana işleyeceğini anımsatarak görüşmecinin telaştan uzak kalmasına yardımcı olur.

Bireyin sınırlı, zayıf, sorunlu yönlerine yönelik yardım sağlanabilir; ancak bireyin güçlü, yeterli yönleri desteklenebilir.

Sosyal hizmet görüşmelerinde değerlendirme 3 şekilde gerçekleşir. Bunlar; aşama olarak değerlendirme, süreç olarak değerlendirme ve sonuç olarak değerlendirmedir.

Süreçte gerçekleştirilen uygulamaların genel bir fotoğrafını sağlayabilir.

Sistem yaklaşımının üç temel kavramı bulunmaktadır. Bunlar; bütünlük, ilişki ve dengedir.

Bireyde hedeflenen değişimin gerçekleşmesi için sosyal çevresinin de olabildiğince değişime yardımcı olacak biçimde düzenlenmesini öngörür.

Problem çözme yaklaşımına göre problem çözme sürecinin 6 temel aşaması vardır. Bunlar; 

1.Problemin olabildiğince açık bir biçimde tanınması ve tanımlanması 

2. Alternatif çözüm önerilerinin geliştirilmesi 

3. Çözüm önerilerinin ayrıntılı biçimde değerlendirilmesi 

4. Önerilerden seçim yaparak bu doğrultuda amaçların belirlenmesi 

5. Çözüm önerilerinin uygulamaya geçirilmesi 

6. Çözüm önerilerinin işleyip işlemediğinin izlenmesi ve değerlendirilmesidir.

Bebeklerde bağlanma ilk dokuz ayda gerçekleşir

Trevithick (2005) sosyal hizmet alanında görüşmeye neden olan ve sık rastlanan problemleri dokuz ana başlık altında toplamıştır. Bunlar;

Sosyal hizmet görüşmelerinin yapıldığı fiziksel ortamlar; Çocuk Esirgeme Kurumu, Evlat edinme merkezleri, Yatılı okullar, Huzur evleri, Ceza evleri ve Okullar şeklinde sıralanabilmektedir.

İnsancıl kuramın en önemli temsilcisi Abraham Maslow'dur.

Sosyal bilimler, doğası gereği çok değişkenli karmaşık ilişkilerle uğraşır. Bir diğer anlatımla, herhangi bir olay ya da olguyu açıklamak için o olay ya da olguyla ilişkili olabilecek pek çok özelliği bir arada düşünmek zorundadır. Sosyal bilimlerin bu özelliği, kullandığı kavramların da farklılaşmasına, hatta zaman zaman birbiriyle karıştırılmasına yol açabilir. Bir sosyal bilim dalı olan sosyal hizmette de görüntü farklı değildir. Bu açıklamadan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Yaşıyor olmanın göstergelerinden biri, hayat süreci içinde istendik anlar kadar problemler ve güçlüklerle de uğraşmaktır. Bu, hayatın kendi döngüsü içinde doğal olarak vardır. Problem ve güçlük kavramları sosyal hizmet görüşmeleri için oldukça önemlidir, çünkü profesyonel görüşme son tahlilde başvurana ilişkin bir problemin çözülmesi için yapılır. Sosyal hizmette problem ve güçlük kavramlarını birbirinden farklı düşünmek gerekir. Problem stres verici, zihinsel karmaşıklığa yol açan, sıkıntılı, bıktırıcı ve baş edilmesi zor durum, düşünce, duygu ya da deneyimdir. Problemle baş etmek, problemin üstesinden gelmek ya da problemi çözmek karmaşık ve zor bir süreç olduğundan, her zaman değilse de çoğunlukla bir başkası tarafından doğrudan ya da dolaylı müdahale gerektirir. Güçlük ise, kendiliğinden oluşan, istenmeyen ve çoğu zaman sağduyu yoluyla çözülebilen durum, düşünce, duygu ya da deneyimdir. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi C seçeneği doğru yanıttır.

Değerlendirme kavramının birbirine yakın pek çok anlamı vardır. Sosyal bilimlerde değerlendirme, genellikle ölçme kavramıyla birlikte ele alınır. Çevredeki özelliklerin, niteliklerin, nesnelerin, yani değişkenlerin gözlenerek sembollerle, özellikle de sayı sembolleriyle ifade edilmesi ölçme olarak adlandırılır. Diğer bir anlatımla ölçme, niteliği nicelik haline getirme ve bir betimleme işlemidir. Ölçme sonucunda elde edilen veriyi bir ölçütle karşılaştırarak bir karara, yargıya, hükme, yoruma varma işlemi ise değerlendirmedir. Diyebiliriz ki, ölçme bir betimleme işi iken, değerlendirme bir yorumlama işidir. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Kuramın önemli temsilcileri Watson, Skinner,
Thorndike, Pavlov ve Rayner’dir. Kurama göre, bütün
davranışlar gibi sorunlu davranışlar da öğrenilmiştir.
Özellikle korku, kaygı gibi duygu durumları öğrenme
süreciyle gerçekleşir. Bu açıklamadan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Görüşmenin bu denli yaygın kullanılmasının aslında açık nedenleri vardır: Çünkü görüşme (1) bazı özel durumlar dışında örneğin dosya incelemesi tüm yöntemler içinde ve diğer tekniklerle birlikte kullanılmak durumundadır. (2) Sosyal hizmetin doğası insanın sosyal yönüne, yani diğer insanlarla ilişkilerine dayandığından görüşmenin kullanımı kaçınılmazdır. (3) Görüşme etkililiği kanıtlanmış bir tekniktir. Dolayısıyla sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Kişiler arası ilişkiler iki ya da daha fazla kişinin etkileşimini gerektirdiğinden, etkileşimin tarafları arasında zaman zaman çatışma çıkması doğaldır. Hinde’ye (1997) göre psikolojik sorunların %90’ı ya kişiler arası çatışmalardan kaynaklanmakta ya da kişiler arası çatışmaya neden olmaktadır. Diğer faktörleri de unutmamak kaydıyla, bu durum kişiler arası ilişkilerin bireyin yaşamında ne denli önemli bir etkisi olduğunun açık kanıtıdır. Çatışmaların bir kısmı güçlük düzeyindedir ve herhangi bir profesyonel destek alınmadan bireyin kendi çabasıyla çözülmesi mümkün olabilmektedir. Ancak bazı kişiler arası çatışmaların tarafsız ve profesyonel bir yardım olmadan yoluna sokulması mümkün olmayabilir. Bu noktada devreye giren uzman gruplarından biri de görüşme yapan sosyal çalışmacılardır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.