GÖRÜŞME TEKNİKLERİ

Hem iletişim becerisi, hem görüşme becerisi, hem de bir yardım ilişkisi değeri olarak empati, bireyin kendini karşısındaki bireyin yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini anlamaya çalışmasıdır. Diğer bir değişle empati, diğerinin duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını yönlendiren faktörleri kendimize aitmiş gibi, ancak aslına sadık kalarak algılama ve anlama yeteneğidir.

C seçeneğinde verilen ifade yanlış aktarılmıştır. Doğru olan açıklama şu şekildedir: Etkili görüşmeci, genellikle başvurandan daha az konuşurken, etkisiz bir görüşmeci ise,başvurandan daha çok konuşur.

Görüşmeyi sohbetten ayıran en belirgin özelliklerden biri görüşmenin profesyonel bir çerçevede gerçekleştirilmesidir. Herhangi bir profesyonel görüşme, görüşülen kişi ya da kişiler ile uzman ya da uzmanların etkileşiminden doğmaktadır. Görüşmeye profesyonel nitelik kazandıran en önemli unsur ise görüşmenin taraflarından biri olan uzmanın, sohbet becerisinin ötesinde bazı özelliklere sahip olması ve görüşme becerilerini etkili kullanabilmesidir. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Etkili bir görüşmeci olmak uzmanın aşağıdaki özelliklere sahip olmasını gerektirir:

Özelliklerden de görülebileceği gibi soruda III maddede yer alan istihdam ile ilgili ifade etkili bir görüşmeci olmak için uzmanın sahip olması gereken özelliklerden birisi değildir. O halde sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Uygulama ilkesi, yaklaşım, kuram, yöntem ve tekniklerin ötesinde, koşuldan koşula, kişiden kişiye göre değişim göstermeyen, meslek üyelerinin tümünün uyması gereken evrensel davranış kuralı ya da temel düşünce olarak algılanabilir. Görüşmeyi gerçekleştiren sosyal çalışmacının, sorun sahibini anlamada ve ona yönelik uygulamalarında başvurduğu yaklaşımlar, kuramlar, yöntemler ve teknikler değişebilir; ancak ilkeler değişmez. En sık kullanılan sosyal çalışma becerisi olarak görüşmenin başarıya ulaşabilmesi, uygulama ilkelerine uygunluk göstermesi ile olanaklıdır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun A seçeneğindeki değişiklik, yani davranış kurallarının değişim göstermesi tanımın uygulama biçimine dönüşmesine neden olacaktır.

Sosyal hizmetin nihai hedefi değişim yaratmaktır. Değişim yaratma sürecinde görüşme tekniği uygulanırken görüşmeci ile başvuran arasında profesyonel ilişki kurmak yaşamsal bir öneme sahiptir. Çünkü uygulama sürecinin başlangıcından sonuna değin, taraflar bir ilişki içinde bulunacaktır. Profesyonel ilişkinin en önemli getirisi, başvuranın görüşmeciye güven duymasıdır. Profesyonel ilişkiden kasıt, tarafların birbirleri ile özel ya da duygusal yönden değil, mesleki çerçevede bir ilişki kurmasıdır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi uzmanın görüşme öncesinde aynı memleketinden olduğu başvuran ile kişisel bir ilişkiye girmiş olması profesyonel ilişki kurulması ilkesini ihlal ettiğini göstermektedir. O halde sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Her başvuranın sorunları kadar o sorunlarla baş edebilecek gücü de olduğu varsayılmaktadır. Sorunu tanımak ve tanımlamak elbette önemlidir, ancak bunu yapmadan önce baş- vuranın güçlü yönlerine odaklanmak, kişinin bu yönünü öne çıkarmak gerekir. Bu tarz bir yaklaşım, kişinin sorununu çözmesi ya da sorunla baş edebilmesi için ona güç verecektir. Yardım mesleklerinde öncelikle bireyin olumlu özelliklerini vurgulamak esastır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

II. maddede yer alan; etkili görüşmeci, başvuranın anlattıklarına ve sorunlarına içten biçimde duyarlıyken, etkisiz görüşmecide ya duyarlılık gözlenmez ya da bu duyarlığın iş gereği olduğu kendini açıkça belli eder” ifadesi ve IV. maddede yer alan “Etkili görüşmeci, sosyal olguları rahatlıkla gözlemler. Başvuranı tanır, kendini tanıtır ve görüşmenin amacını açıkça ortaya koyar. Etkisiz görüşmeci, sosyal ve profesyonel etkileşimi ayırt etmekte güçlük çeker, çoğu zaman görüşmenin amacını ve kendini net bir şekilde anlatmaz.” İfadelerine göre sorunun doğru yanıtının B seçeneği olduğu görülebilir.

Soruda yer alan “Not alma” ve “Dinlendirme” becerileri temel görüşme becerileri arasında yer almamaktadır. Diğer beceriler ise temel görüşme becerileri arasında yer almaktadır. Buna göre sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Gerek sosyal hizmette gerekse de görüşme becerilerinin kullanıldığı ve danışma hizmeti verilen diğer meslek gruplarında temel değer ve becerilerden biri başvuranın güçlü yönlerine vurgu yapmaktır. Görüşmecinin ana görevlerinden biri başvuranın göreli olarak güçsüz, savunmasız, başarısız, etkisiz yönlerini görmekle birlikte, asıl vurguyu güçlü taraflarına yapmasıdır. Başvuranı güçlendirme, “bireyin güçlü yönlerine vurgu yapma” ile ilişkili ancak kısmen de farklı bir değer ya da terapötik koşuldur. Özellikle son yıllarda öne çıkan başvuranı güçlendirme, bireyin kaynaklarının farkına varmasını sağlama, bu kaynakları etkili kullanmasına yardım etme, dolayısıyla potansiyellerini açığa çıkarmak için destekleyici olma anlamında kullanılmaktadır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Görüşmecinin taşıması gereken önemli özelliklerden biri de profesyonel yardım ilişkisi kurabilme becerisidir. Yaşayan en ünlü psikoterapistlerden biri olan Irwin Yalom’a göre, iyileştiren ilişkidir. Başvuran ile görüşmeci arasında kurulacak yardım ilişkisi profesyonel olmalıdır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Etkili bir sosyal çalışmacının, aynı zamanda etkili bir görüşmeci olabilmesi için verilen özelliklerin hepsine sahip olması gerekmektedir. Dolayısıyla doğru cevap E’dir.

Görüşmeyi gerçekleştiren sosyal çalışmacının, sorun sahibini anlamada ve ona yönelik uygulamalarında başvurduğu yaklaşımlar, kuramlar, yöntemler ve teknikler değişebilir; ancak ilkeler değişmez. Bu ilkeler, ilişkinin profesyonelliği, bilimsel dayanıklılık, bireyin bütün olarak ele alınması, meslek bilinci ile hareket etme, başvuran merkezlilik, güçlü yönlere vurgu, meslek etiğine uygunluk, sosyal adaletten yana olma şeklinde sıralanabilir. Verilen ifadelerden I, II, IV ve V. Bu ilkeler arasında yer almakta olup doğru cevap E seçeneğidir.

Verilen ifadelerden III. maddede yer alan anlaşılır konuşabilme ve yazabilme görüşmecinin sahip olması gereken özel alan yeterlikleri arasındadır. Verilen diğer maddelerin hepsi görüşmecinin sahip olması gereken genel alan yeterliklerindendir. Dolayısıyla doğru seçenek D seçeneğidir.

Aktarım (Transferans), başvuranın, profesyonel ilişki kapsamında olmayan duygu ve düşüncelerinin uzmana yönlendirilmesidir. Örneğin başvuran, uzmanı baba figürü olarak algılayabilir. Dolayısıyla doğru seçenek A seçeneğidir.

Kabul etme ya da kabullenme, herhangi bir sorun nedeniyle görüşme sürecine alınan başvuranın önyargısız bir biçimde ele alınması anlamına gelmektedir. Dolayısıyla doğru cevap C seçeneğidir.

Yapılandırma, görüşme sürecinin ne olduğu, doğası, süresi, koşulları, sınırları, nerede ve kim tarafından gerçekleştirileceğinin belirlenmesi ve bunun başvurana aktarılmasıdır. Dolayısıyla doğru cevap B seçeneğidir.

Bir görüşme becerisi olarak yönlendirme, ilk akla gelen biçimiyle, uzmanın başvuran adına kararlar alması ve onu kendi görüşleri doğrultusunda yönlendirmesi değildir. Yönlendirme, yapılandırma sürecinde yer alan ve görüşmeciyle başvuranın sürecin gidişine/ yönüne ortak karar vermelerini içeren bir beceridir. Görüşme sürecinin gereksinim duyduğu yönlendirme, görüşmeci ile başvuranın ortak kararlarının ürünüdür. Yönlendirme becerisi uygulanırken başvuranın yetenek ve anlayışı, görüşme hızının başvurana uygunluğu dikkate alınmalı, görüşmenin esnekliği açısından mümkün olduğunca az yönlendirmeye yer verilmesine dikkat edilmelidir. Ne var ki, yönlendirmenin ne düzeyde olacağı tarafların özelliklerine bağlıdır. Dolayısıyla verilen ifadelerden II, III ve IV doğru olup, doğru cevap D seçeneğidir.

Başvuranın duygularını ifade etmesine model olmak ve onu cesaretlendirmek üzere görüşmecinin zaman zaman kendi duygu, düşünce ve yaşantılarını dile getirmesi kendini açma becerisi olarak bilinmektedir. Dolayısıyla doğru cevap D seçeneğidir.

Zekâ, bireyin düşünme, akıl yürütme, gerçekleri algılama, yargılama ve sonuç çıkarma yeteneklerinin tamamını kapsayan en temel bilişsel süreç ya da yapıdır. Kuşkusuz zekâ bir görüşme becerisi değildir. Ancak zekânın özelliklerinin toplamına bakıldığında, bu özelliklerin problem çözme becerisi ile çok yüksek ilişki gösterdiği görülmektedir. Sosyal hizmetin nihai hedefinin değişim yaratmak olduğu düşünülürse, hedefe ulaşmada bilgi toplama ve bunları problem çözme becerisine dönüştürme özelliklerinin öne çıktığı açık hale gelmektedir. Diğerlerine göre daha yüksek zekâya sahip olan görüşmecilerin, görüşme becerilerini daha etkin kullandıkları, dolayısıyla problemin çözümüne daha rahat ulaşabildikleri bilinmektedir. Dolayısıyla verilen tanım E seçeneğinde verilen Zeka’dır.