GÖRÜŞME TEKNİKLERİ

Bireyle sosyal çalışma, sosyal hizmetin en eski ve en yaygın kullanılan yöntemidir. Bireyle sosyal çalışmanın konusu, bireysel ve ailesel düzeyde, yani mikro düzeyde yaşanan psikolojik ve sosyal sorunlardır. Temel amacı ise bu sorunların çözümünde başvuranlara yardımcı olmaktır. Bu çerçevede bireyle sosyal çalışma hizmetlerinin verildiği bazı durumları şöyle sıralayabiliriz: Evden kaçan gençlere bireysel danışmanlık, işsizlere iş bulma konusunda yardım, özkıyım (intihar) girişiminde bulunanlara ya da bulunma olasılığı taşıyanlara danışmanlık, evsiz çocukların güvenli ortamlara yerleştirilmesi, istismara uğramış çocuklara ve ailelerine koruyucu hizmetler sunma, travma geçirmiş bireye uzun süreli bakım sağlamada yardım, cinsel işlev bozukluğu olanlara danışmanlık, alkol bağımlısı olan bireylere durumlarını fark etmede yardım, süreğen ya da ölümcül hastalığı olanlara danışmanlık, tek ebeveynli ailelere hizmet sağlama, psikiyatri ya da rehabilitasyon servislerinde tedavi ekibinin bir parçası olma vb. Bu örnekler, bireyle çalışma yürüten sosyal çalışmacıların ilgilendikleri konulardan yalnızca bir kısmıdır. Buradan, bireyle sosyal çalışmanın ne denli kapsamlı bir uğraş olduğu ve tüm bu işlevlerin yerine getirilebilmesi için görüşme tekniğinin ustaca kullanılması gerektiği rahatlıkla anlaşılmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

Psikoterapi,bireyle sosyal çalışma ve psikolojik danışma tekniklerinin ortak özellikleri;

   Aynı kuramsal bilgiden yararlanır.
• İnsanlara yardım etme amacı güder.
• İlişki kurmak için görüşme tekniklerini kullanır.
• Sorunun çözümünde başvuran ile yüz yüze olunmasını gerekli kılar.
• Benzer etik ilkelere dayanır.
• Sorunun çözümü için bireyin istekli olması gerektiğini kabul eder.
• İnceleme-tanılama-sorun çözme gibi aşamaları içerir.

Uygulama ilkesi, yaklaşım, kuram, yöntem ve tekniklerin ötesinde, koşuldan koşula, kişiden kişiye göre değişim göstermeyen, meslek üyelerinin tümünün uyması gereken evrensel davranış kuralı ya da temel düşünce olarak algılanabilir. Görüşmeyi gerçekleştiren sosyal çalışmacının, sorun sahibini anlamada ve ona yönelik uygulamalarında başvurduğu yaklaşımlar, kuramlar, yöntemler ve teknikler değişebilir; ancak ilkeler değişmez. En sık kullanılan sosyal çalışma becerisi olarak görüşmenin başarıya ulaşabilmesi, uygulama ilkelerine uygunluk göstermesi ile olanaklıdır. Temel uygulama ilkeleri; profesyonellik,bilimsellik,bireyi bütün olarak ele alma,meslek bilinci ile hareket etme,başvuran merkezlilik,güçlü yönlere vurgu,meslek etiğine uygunluk ve sosyal adaletten yana olmadır. Dolayısıyla doğru cevap C seçeneğidir.

Bir görüşme uzmanının temel uygulama yeterlilikleri yanında ek özelliklere de sahip olması gerekmektedir. Bu ek özellikler:

  Anlaşılır konuşabilme ve yazabilme
• Başkalarına öğretebilme
• Duygu yüklü durumlara (örneğin, kriz) destekleyici tepki verebilme
• Profesyonel ilişki için model olabilme
• Karmaşık psikososyal olguları yorumlayabilme
• Planlanmış sorumlulukları yerine getirmede iş yükünü ayarlayabilme
• Diğer insanları destekleyici kaynakları tanıma ve sağlayabilme
• Herhangi bir insanın performansını ve duygularını değerlendirebilme
• Grup etkinliklerine katılma ve liderlik edebilme
• Stres altında çalışabilme
• Çatışmalı ortamlar ve zorlayıcı kişiliklerle baş edebilme
• Problemin çözümü için gerekli bilginin ne olduğunu bilebilme
• Uygulamaları ile ilgili araştırma tasarlayabilme ve gerçekleştirebilme
• Sosyal ve psikolojik kuramları uygulamada kullanabilme

Ali Bey'in verilen durumda yapacağı en doğru davranış danışanını başka bir danışana yönlendirmesi olacaktır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Hem iletişim becerisi, hem görüşme becerisi, hem de bir yardım ilişkisi değeri olarak empati, bireyin kendini karşısındaki bireyin yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini anlamaya çalışmasıdır. Diğer bir değişle empati, diğerinin duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını yönlendiren faktörleri kendimize aitmiş gibi, ancak aslına sadık kalarak algılama ve anlama yeteneğidir. Empati ile sıkça karıştırılan bir kavram sempatidir. Sempati, bireyin kendini karşısındaki bireyin yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini anlamaya çalışması ve ona hak vermesidir. Empatide hak verme yokken sempatide vardır. Sempati daha çok arkadaşlık ilişkilerinde görülür. Empati, başvuranın anlattıklarını olduğu gibi ona yinelemek değil, onu anladığımızı farklı sözcüklerle ifade etmektir. Kısaca şöyle denebilir: “Onunla düşünmek empati, onun gibi düşünmek sempatidir.” Bu yüzden doğru cevap B seçeneğidir.

Benmerkezci dinleyiciler: İletişimde yalnızca kendilerini düşünürler ve diğerlerini gerçekte önemsemezler. Bir iletişimde diğerini, sadece konuşma sırası kendine gelsin diye dinliyor olabilirler. Doğru cevap C seçeneğidir.

A,B,C,D seçenekleri kapalı uçlu(evet, hayır) soruları iken E seçeneği açık uçlu sorudur. Dolayısıyla doğru cevap E seçeneğidir.

Etkili görüşmeci, genellikle başvurandan daha az konuşurken, etkisiz görüşmeci, başvurandan daha çok konuşur. Bu durumda doğru cevap C seçeneği olur.

Görüşmeyi gerçekleştiren sosyal çalışmacının, sorun sahibini anlamada ve ona yönelik uygulamalarında başvurduğu yaklaşımlar, kuramlar, yöntemler ve teknikler değişebilir; ancak ilkeler değişmez.

Başvuran ile Görüşmeci Arasında Profesyonel İlişki Kurulması

Profesyonel ilişkiden kasıt, tarafların birbirleri ile özel ya da duygusal
yönden değil, mesleki çerçevede bir ilişki kurmasıdır

Temel Uygulamacı Yeterliliklerini Taşıma

Sosyal çalışmacılar için gerekli temel uygulama becerileri/
yeterlilikleri şöyledir (NASW, 2005; Nelson-Jones, 2003, s.11-15; Zastrow, 2003, s. 53):

1. Sorun sahibi ile uygun profesyonel ilişki kurabilme becerisine sahip olmalıdır.

2. Görüşmeci sorunların çözümü için gerekli kaynak ve olanaklardan haberdar olmalı

3. Bilgi toplama ve değerlendirme becerisine sahip olmalıdırlar.

4. Amaçlar çerçevesinde planlama becerisine sahip olmalıdırlar.

"Görüşmeci, meslek etiği gereği, başvurana karşı yansız olmalıdır" görüşmeyi de kapsayan temel uygulama ilkelerinden biridir.

Terapötik koşullar (Voltan-Acar, 2009) olarak da adlandırılan bu değerler kabul etme, yargılamama, saygı, empati, içtenlik, saydamlık, danışanı güçlendirme, farklılıklara duyarlılık ve pozitif yanlılık (advocacy)’tır. (Voltan-Acar, 2009; Egan, 2010; Kadushin ve Kadushin, 1997; Özgüven, 1992; Öztan, 1997). Özellikle Carl Rogers’ın başını çektiği insancıl kuramın önerilerine dayanan ve görüşmenin amacı ne olursa olsun taşınması zorunlu koşullar olarak kabul edilen bu değerler aşağıda özetlenmiştir.

Empati; bireyin kendini karşısındaki bireyin yerine koyarak onun duygularını ve düşüncelerini anlamaya çalışmasıdır.Diğer bir değişle empati, diğerinin duygularını, düşüncelerini ve davranışlarını yönlendiren faktörleri kendimize aitmiş gibi, ancak aslına sadık kalarak algılama ve anlama yeteneğidir.

Pozitif yanlılık anlayışına göre, başvuranın üçüncü kişi ya da kurumlarla bir çatışması ya da sorunu olması durumunda görüşmeci, başvuranın tarafında olmak kaydıyla bir taraflılık sergileyebilir. Bu durumda görüşmeci, başvuranın bir tür koruyucu-psikolojik-sosyal avukatlığını üstlenebilir.

Başvuranın anlatmaya, yani konuşmaya cesaretlenmesi becerisi teşvik etme olarak adlandırılmaktadır.

Etkisiz dinleyiciler olduğu gibi etkisiz dinleme türleri de vardır. Bunlar dinlememe,
kayıt edici dinleme, tekrarlayıcı dinleme, filtreleyici dinleme, yargılayıcı dinleme, basmakalıp dinleme, kişi odaklı değil gerçeklik odaklı dinleme, taraf tutucu dinleme ve konuşmayı kesici dinlemedir.

Görüşmecinin göreli olarak daha sık kullandığı duygu yansıtması, duyguları açığa çıkarmak amacıyla başvuranın duygularını ifade etmesine yardımcı olmak ve tekrar ona göstermektir.

Etkili görüşmeci için öncelik başvuranın gereksinimleri ve görüşmenin amacıdır.
Aksine etkisiz görüşmecinin önceliği görüşmenin tamamlanmış olmasıdır.

Yardım ilişkisi kurabilme