GÖRÜŞME TEKNİKLERİ

Görüşmenin özelliklerinden bazıları şu şekilde sıralanabilir;

Görüşme, günlük hayatımızın çok önemli bir parçasını oluşturan iletişimden farklıdır. Sosyal hizmet alanında çalışanlar için de diğer meslek gruplarından farklı olarak görüşme tekniğinin mesleklerindeki egemenliği çok büyüktür. Sosyal hizmet mesleğinin sorumlu- lukları ile görüşme becerileri arasında yakın bir ilişki vardır. Bu mesleğinin temel amacı bireylerin içinde olduğu sosyal sorunları teşhis etmek ve çözmektir. Sosyal sorunların ne kadar çeşitli olduğu ve hepsinden önemlisi ne kadar bireye özgü olduğu düşünüldüğünde, görüşme tekniğinin önemi daha kolay anlaşılabilir. Her bireyin maruz kaldığı sorunların onun penceresinden ve onun koşulları içerisinde ele alınması hem iletişim ilkeleri hem de iletişimin bağlamı açısından gerekmektedir. Bir başka ifadeyle, bireyin dünyasına girmek ve onun yaşadıklarını, ihtiyaçlarını, çevresini tanımak ve anlamak gerekir. Sosyal hizmet mesleğinin bu amacına ulaşmasını sağlayan en güçlü araçlardan biri de görüşmelerdir. Dolayısıyla sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Görüşme, sosyal hizmetlerin temel bir faaliyeti, en yaygın sosyal hizmet becerisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Başvuranın sorunlarını anlamak ve sorunları nasıl çözeceği konusunda yardımcı olmak için sosyal çalışmacıların kullandıkları temel bir araçtır. Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Görüşmenin yaşamsal bir öneme sahip olmasının en büyük nedeni içinde olmadığımız olaylar veya deneyimler hakkında detaylı bilgi alabilmemizi, bir başka deyişle iletişim sürecini sağlıklı yönetilmesini sağlamasıdır. Başkalarının içinde bulundukları dünya hakkında hissettiklerini ve düşündüklerini ortaya çıkarmamıza imkân sağlar. Bu nedenle görüşme,amacı insanların yaşadıkları deneyimleri, bu deneyimlere verdikleri anlamları anlamak olan ve bu deneyimleri dil yardımıyla birbirlerine aktardıkları bir süreçtir. Bu açıklamalardan yola çıkarak sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Bu ortak özelliklerin yanında görüşmeyi sohbetten ayıran en önemli özellik görüşmenin bilinçli bir amaca ulaşmak için tasarlanmasıdır. Bu açıklama doğrultusunda sorunun III maddesinde yer alan “Görüşmecinin ve başvuranın rollerinin aynı olması” yanlış bir ifadesidir. Doğrusu görüşmecinin ve başvuranın rollerinin farklı olması, karşılıklı olmayan bir ilişkiyi beraberinde getirmesi şeklindedir. Bu doğrultuda sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Sohbet ile görüşmenin farklılıkların açıklandığı yukarıdaki tabloda 6 maddede açıklandığı gibi görüşme sırasında görüşülen kişinin konuşması beklenmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda sorunun doğru cevabının D seçeneği olduğu görülebilir.

Örneğin; bir hastanede doktor, avukat ve sosyal çalışmacının trafik kazasında yaralanan ve dört çocuk annesi bir kadınla görüşeceklerini düşünelim. Her üç kişi de etkili görüşme yapabilmek için benzer ilke ve prosedürleri kullanacaklardır. Farklılık ise görüşmenin amacında yatmaktadır. Her üçünün de görüşmenin sonucunda ulaşmak istediği amaç farklıdır. Doktorun amacı doğru tedaviyi uygulayabilmek için kadının fiziksel işlevleri hakkında yeterli bilgi almak; avukatın görüşme ile ulaşmak istediği amaç ise davaya hazırlanmak için kazanın nasıl gerçekleştiğiyle ilgili bilgi almak olabilir. Burada sosyal çalışmacının görüşme tekniği ile ulaşmak isteyebileceği amaç ise kazanın kadının anne- eş çalışan rolleri üzerinde yarattığı tahribatı ortaya çıkarmak olabilir. Bu açıklamalardan da yola çıkarak sorunun doğru yanıtının A seçeneğinin olduğu görülebilir.

Görüşmenin işlevler çerçevesinde sosyal hizmet görüşmelerindeki amaçları şu şekilde sıralamak mümkündür:

Bu maddelerde görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Teşhis ya da karar verme görüşmeleri, bilgi toplama görüşmelerine kıyasla daha amaç odaklıdır; belirgin kararlar almaya yöneliktir. Örneğin çocuk istismarı olduğuna dair bir şikâyetin doğruluğunu kontrol etmek için bu tür görüşmeler yapılır. Bireyin davranışlarını, algısını, tutumlarını etkileyen faktörleri anlamayı sağlar. İhtiyaçlarını, sorunlarını, imkânlarını, kaynaklarını “ne?, ne zaman?, nerede?, ne kadar?” tarzındaki sorularla belirlemeye çalışır. Bu sorularla sorunu teşhis etmek, değerlendirmek ve sağlanacak hizmeti belirlemek mümkün olur. Bu görüşmelerde her türlü bilginin toplanmasına gerek yoktur; önemli olan soruna yönelik kesin, net bilginin toplanmasıdır. Toplanılan bu bilgiye göre bir değerlendirme yapılır ve bu değerlendirme sürecine göre de en doğru karar verilmeye çalışılır. Yani sorunun doğru cevabı D seçeneğidir.

Yapılandırılmış görüşme, yapılan her kişiye aynı sorular sorulur; bu sorular önceden belirlenmiştir. Görüşme sırasında önceden belirlenen soruların dışına çıkmak mümkün değildir. Yapılandırılmamış görüşme ise, görüşme sırasında aklına gelen her türlü soruyu sorar; gelen cevaplara göre yeni soruları şekillendirir. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere sorunun B seçeneğinde olduğu gibi “görüşme sırasında aklına gelen her türlü soruyu sorar” ifadesi yerine “görüşme sırasında her kişiye aynı soruları sorar” ifadesine yer verilmesi doğru yanıttır.

Son dönemlerde kullanımı giderek artan odak grup görüşmeleri, grup görüşmelerinde kullanılan tekniklerden bir tanesidir. Görüşmeciyle başvuran arasında bire bir yapılan görüşmelerden farklı olarak odak grup görüşmelerinde bireysel hikâyelerden ziyade belli bir grup ya da topluluğun belli bir konu üzerindeki davranışları ve davranışlarının arkasındaki nedenleri anlaşılmaya çalışılır. Bu açıklamalardan da görülebileceği gibi sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Verilen bilgilerden I. Madde doğru değildir. Çünkü Görüşmeci ve görüşülen birey sadece aynı mekânda bulunan kişiler değildir; birbirlerini duygusal ve entelektüel yönden etkilemektedirler. II. ve III. maddelerde verilen bilgiler doğru olduğu için doğru seçenek D’dir.

Sohbetin özellikleri;

Görüşme, bir sohbette var olan davranış kurallarını uyarlar ya da bu kuralları ihlal eder. Görüşmede bireyler arası iletişimin sosyal normları yerine mesleki normlar geçerlidir. Mesleki normlar, görüşmecinin görüşme sürecinde nasıl davranması gerektiğini, neleri yapıp neleri yapmaması gerektiğini gösterir.

Katılımcılar, sohbeti başlatmak veya devam ettirmek için herhangi bir zorunluluk içinde değildir. Görüşmeci, iletişimi başlatmak ve amacına ulaşana kadar görüşmeyi devam ettirmek için mesleki bir zorunluluğa sahiptir.

Sosyal hizmetin işlevleri aynı zamanda sosyal hizmette kullanılan görüşmenin amaçlarını oluşturur. Bu işlevler;
• Bilgi toplamak,
• Bilgileri değerlendirmek ve
• Bir değişim yaratmaktır.

Sosyal hizmet görüşmelerindeki amaçları şu şekilde sıralamak mümkündür:

Sosyal hizmet görüşmeleri;

Yapılandırılmış görüşme yapacak kişilere tavsiye edilebilecek maddeler;

Görüşmeci ve başvuranın rolleri birbirinden farklıdır.